1-mavzu: tovar ishlov berish fani va uning vazifalari reja

Danakli mevalarning sifat ko’rsatkichlari
O’rik. O’riklarning sifati GOST 21832-76 nomerli standart talabiga javob berishi kerak. Bu standart talabi bo’yicha o’rik mevalari ikki tovar naviga bo’linadi.
Birinchi tovar naviga kiritiladigan mevalar shakli va rangi bo’yicha aynan shu pomologik navga xos, butun, toza, sog’lom, yaxshi yetilgan (g’o’ra emas yoki pishib o’tib ketmagan), ortiqcha namliklarsiz, begona ta’mlarsiz va hidlarsiz bo’lishi kerak.
O’rik mevalari uchun asosiy ko’rsatkichlardan biri ularning ko’ndalang kesimining diametri hisoblanadi. Bu ko’rsatkich o’riklarning Yevropa va eron-kavkaz navlarida 30 mm dan, O’rta Osiyoga mansub navlarida esa 25 mm dan kam bo’lmasligi kerak. Ikkinchi tovar naviga kiritiladigan mevalarda esa ularning shakli shu navdan bir oz farq qilishi, pishganlik darajasi ham har xil bo’lishiga yo’l qo’yiladi. Bu tovar naviga kiritiladigan mevalar o’lchamlari bo’yicha me’yorlanmaydi.
O’rik mevalari sifat ekspertizasini o’tkazishda standartda ko’rsatilganidek ma’lum chetlanishlariga ham yo’l qo’yiladi. Masalan, o’rik mevalarining birinchi tovar navlarida yuzasi 1 sm² dan oshmagan 2 ta yengil mexanik shikastlanganlik va 2 % gacha zararkunandalar bilan zararlangan mevalar bo’lishiga yo’l qo’yiladi. SHu bilan bir qatorda ikala tovar navida ham chirigan va g’o’ra mevalar bo’lishiga yo’l qo’yilmadi.
SHuni alohida ta’kidlash joizki, bizning fikrimizcha o’rik mevasiga bugungi kunda qo’llanilib kelayotgan mazkur standart ayrim kamchiliklardan holi emas. SHu sababli muallif o’rik mevasiga Respublikamiz sharoitidan kelib chiqqan holda yangi standart ishlab chiqish borasida tadqiqotlar o’tkazib, bu boradagi fikr-mulohazalarini matbuotda e’lon qilgan. Muallifning fikricha o’rik mevasiga yangi standart ishlab chiqarishda bizning hududimizda yetishtirilayotgan o’rik mevalari tarkibida qand va karotin moddasining miqdorining boshqa mamlakatlar tabiiy-iqlim sharoitida yetishtirilayotgan o’rik mevalaridagiga nisbatan ancha ko’pligini asos qilib olish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Aynan ko’pchilik ho’l mevalar standartlarida kimyoviy tarkibi bo’yicha ko’rsatkichlarning o’z aksini topmaganligi yangi standartlar yaratish zaruriyati borligidan dalolatdir.