1. Moliyaviy texnologiya sohalari. Blokcheyn texnologiyalar

1 bitkoin = 1000 millibitkoin=1 000 000 mikrobitkoin=100 000 000 satoshi
Shunday qilib, uzatilishi mumkin bo’lgan eng kam miqdor 0,00000001 bitkoin
bo’lib, uni ixtirochisi sha’niga “satoshi” deb atashgan.
Bitkoin tizimi Know-Your-Customer (KYC-kompaniyaning o’z mijozlari
shahslarini tekshirishi) jarayonini quvvatlamasligi ayni haqiqat va siz shaxsiy
ma’lumotlarni qoldirmagan xolda istalgancha hamyonlar ochishingiz mumkin.
Lekin bu ham bitkoin 100% anonim ekanligini anglatmaydi.Hozirgi davrdagi
deyarli barcha kriptovalyutalar shaffof blokcheyndan foydalanadilar. Ozroq
miqdordagi loyihalar esa blokcheynning shaffof emasligini ta’minlaydi. Masalan,
DASH (digital cash - oldingi nomi Darkcoin) kriptovalyutasi
(https://www.dash.org) bitkoindan farli o’laroq, mijoz-server arxitekturasidan
foydalanadi va huddi bitkoin singari proof of work printsipini ishlatgan xolda
hulosani proof of stake (bo’lakni tasdiqlash) rejimida amalga oshiradi. Bunda
maxsus serverlardan (mastermodes) iborat bo’lgan tarmoqchalar hosil qilinadi, ular
esa o’z navbatida hususiy amallar (darksend) yoki momental o’tkazuvlar kabi
qo’shimcha funktsional imkoniyatlar yaratib beradi. Dash kriptovalyutasi
bitkoinga nisbatan ko’proq darajada anonimroq bo’lib, u ham to’liq shaffof
emaslikni ta’minlab bera olmaydi. Huddi shu kabi loyihalar jumlasiga Zerocoin va
Zero Cash Project larni ham kiritish mumkin. To’liq anonimlikni ta’minlashni
amalga oshirgan loyihalardan biriga misol sifatida Monero
(https://getmonero.org) loyihasini keltirish mumkin.Monero (esperantoda
valyuta ma’nosini anglatadi) da ikki asosiy hususiyat mavjud:
U pul mablag’larini jo’natish va qabul qilib olishni tranzaktsiyalar
barchaga ko’ringan holda amalga oshirish imkonini beradi;
U noaniqlik yaratib, sarf qilingan mablag’larni kuzatish imkonini
yo’qqa chiqaradi.
Hozirgi davrda jahonda mingdan ortiq turli xil kriptovalyutalar (yoki virtual
valyutalar) mavjud bo’lib, ularning har biri o’z blokcheyniga tayanadi va
qandaydir funktsiyani bajaradi yoki xizmatlar ko’rsatadi. Quyida bir necha
kriptovalyutalarning holati tavsif etilgan (CoinMarketCap):

Shvetsiya Markaziy bankining izlanishlaridan shu ma’lum bo’ldiki, shvedlarning faqatgina 15% qismi naqd pullardan foydalanishadi. Naqd pullar bo’yicha to’lovlar Shvetsiya YaMD sining 2% foizinigina tashkil qiladi. Shvetsiyadagi bir qancha firma va tashkilotlar esa naqd pullarni qabul ham qilmaydilar. Mutaxassislarning bashoratlariga ko’ra, 2030 yilga kelib, Shvetsiya naqd pulsiz jamiyatiga aylanishi, Riksbank esa o’z virtual valyutasini chiqargan dunyodagi birinchi Markaziy bank bo’lib qolishi mumkin. Ma’lumot sifatida hozirgi davrdagi turli xil kriptovalyuta tizimlari orasidan quyidagilarni alohida ajratib ko’rsatishimiz mumkin: