1.Nima uchun bozor iqtisodiyoti sharoitida statistik ko‘rsatkichlarni pulda (qiymatda) ifodalash zarur?
Statistik ko'rsatkichlar deb ommaviy hodisa va jarayonning me'yoriga, ya'ni, uning miqdor hamda sifat birligining ifodalash shakliga aytiladi. Ma'lum makon va zamon sharoitida ommaviy hodisa va jarayonning holatini, tuzilishi, rivojlanishi hamda oʻzaro bog'lanishini belgilovchi me'yorlar statistik ko'rsatkichlardir. Biz bilamizmi, bozor iqtisodiyotining mexanizmi narx bo’lib, narx pul yordamida o'lchanadi. Barcha oldi-sotdi jarayonlari, turli kelishuv va bitimlar ham pul yordamida amalga oshiriladi. Pul bizga mahsulotning narxi bo’yicha ma’lumot bergani sababli statistik ko'rsatkichlarning pul bilan ifoda etilishi bizning ishlarimizni kuzatayotgan kishiga fikrlarimizni aniqroq va tushunarliroq bayon etishga yordam beradi. Biz statistik ko’rsatkichlarni pul orqali ifoda etganimizda ma'lumot oluvchida aniq tushuncha va xulosalar paydo bo’lishi osonlashadi.
2.Nisbiy miqdorlar nima va ular qanday ifodalanadi?
Ikkita taqqoslama mutlaq miqdorni bo'lish natijasida paydo bo’lgan umumlashtiruvchi miqdor statistikada nisbiy miqdor deb yuritiladi. Nisbiy miqdorni hisoblash uchun o'rganilayotgan ko'rsatkich, ya'ni, taqqoslama miqdorni asos ko‘rsatkichga bo’linadi. Nisbiy miqdorlar koeffitsiyentlarda, foizda, promillida, prodеtsimillеda ifodalanadi. Agar asos miqdor 1ga tеnglashtirib olinsa nisbiy miqdorlar koeffitsiеntda ifodalangan hisoblanadi. Agar asos miqdor 100ga tеng dеb olinsa, u holda nisbiy miqdorlar foizda (%) ifodalanadi. Agar asos miqdor 1000ga tеnglashtirilsa, u holda nisbiy miqdorlar promillеda (‰) ifodalanadi. Agar taqqoslanuvchi miqdor asosdan bir nеcha marta katta bo'lsa koeffitsiеntdan, kattalik ikki barobarga yеtmagan holatda foizdan foydalanilsa barchaga tushunarli bo’ladi.
3. Fermer xo‘jaliklarida donli ekinlar yetishtirish bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar keltirilgan. Berilgan ma’lumotlar asosida nisbiy miqdorlarni hisoblang.
1) reja topshirig'i nisbiy miqdori:
390:310=1.25806452
2) reja bajarish nisbiy miqdori:
430:400=1.075
3) dinamika nisbiy miqdor:
390:470=0.829787234
4) tuzilma nisbiy miqdori:
430:585=0.735042735
4.Intensiv nisbiy miqdorlarni toping.
Aholi soni, mln.kishi 10,3 81,4 148,3
Elektroenergiya, mlrd.kVt.s.
(Kishi boshiga hisoblanganda) 10.3/33=0.312 81.4/521=0.156 148.3/876=0.169
Sintetik va plastmassa, mln.t.
(Kishi boshiga hisoblanganda)
10.3/0,7=1.471 81.4/10,5=7.752 148.3/1,5=98.86
Gaz, mln.m3
(Kishi boshiga hisoblanganda)
10.3/0,6=17.16 81.4/14,1=5.773 148.3/32,1=4.619
5. 2019 yilda hududdagi ishsizlar soni mehnatga layoqatli aholiga nisbatan 1%ni, 2020 yilda esa 6,7%ni tashkil qildi. Agar 2019 yilda ishsizlar soni 200 kishini tashkil etgan bo‘lsa, joriy yilda mehnatga layoqatli aholi soni 1,01 marta kamaygan holda ishsizlar soni qanchaga o‘zgarishini aniqlang.
Yil
|
Mehnatga yaroqli aholi
|
Ishsizlar soni
|
2019
|
20 000
|
200
|
2020
|
19 802
|
1 326
|
2019-yilda mehnatga yaroqli aholi=200*100%/1%= 20 000
2020-yilda mehnatga yaroqli aholi=20 000:1,01= 19 802
2020-yilda ishsizlar soni=19 802*6,7%/100%=1 326
Xulosa: 2020-yilga kelib ishsizlar soni 1 126 kishiga ko'paygan
Test
1c
2d
3a
4a
5c
6b
7c
8c
9b
10a
11b
12a
13a
14c
15c
16d
17b
18c
19a
20d
Do'stlaringiz bilan baham: |