1. O‘zgaruvchan tok zanjirida aktiv qarshilik

O‘zgaruvchan tok zanjirida qarshilik, sig‘im va induktivlik.

1.O‘zgaruvchan tok zanjirida aktiv qarshilik

Agar zanjirning o‘zgarmas tokdagi qarshiligi …R₁.. ga teng bo‘lsa, shu zanjirdan o‘zgaruvchan tok utganda uning qarshiligi ortadi va qiymati biror R ga teng bo‘ladi. Tajriba o‘zgaruvchan tok chastotasi ortishi bilan zanjirning qarshiligi ortishini ko‘rsatadi. Shuning uchun o‘tkazgichning o‘zgarmas tokdagi omik qarshilik deb ataluvchi qarshiligidan fark qilishi uchun o‘sha o‘tkazgichning o‘zgaruvchan tokdagi qarshiligi aktiv qarshilik deb ataladi. Modomiki o‘tkazgichning aktiv qarshiligi tokning chastotasi ortishi bilan ko‘paysa unda asosan sirt effekti tufayli hosil buluvchi bu xodisa yukori chastotalarda ayniksa ayniksa muxim ahamiyatga ega bo‘ladi.
Bu toklar o‘tkazgichning sirtida birlamchi tok yo‘nalishida o‘tkazgichning ukida esa birlamchi tokka teskari yunalishda utadi.
Natijada o‘tkazgichning ichida tok zaiflashadi sirtida esa kuchayadi . Aktiv qarshilikdan o‘zgaruvchan tok utganda o‘tkazgich ukining yakinida tokning zichligi deyarli nolga teng bo‘ladi hamma tok o‘tkazgichning sirtida utadi.
Zanjir kismlariga quyidagi sinusoidal kuchlanish berilgan deb faraz qilaylik:
u = U_m sin ( t +)

Zanjirdagi tok kuchi qanday o‘zga rishini kurib chiqamiz

Tokning oniy qiymatini Om qonuniga kura aniqlash mumkin :
i = u / R = Um / R sin ( (t +()
yoki

i = I_m sin ( t +)

ifodalarni o‘zaro solishtirib zanjirdagi tok kuchi va kuchlanish faza jihatidan bir- biriga mos keladi deyish mumkin.

Tok kuchining amplitudasi kuchlanishning amplitudasi bilan quyidagicha boglangan:
I_m = U_m / R

Ifodaning ung va chap tomonlarini (2.. ga bulib yozsak aktiv qarshilik uchun Om qonuni kursatuvchi formulaga ega bulamiz

I = U / R

O‘zgaruvchan tok zanjirida induktivlik.
Induktivlik L bulgan g‘altak kismlariga o‘zgaruvchan kuchlanish berilgan bulsin. Zanjir orqali
i = I_m sin ( t +)
tok utganda induktivlik galtagida sinusoidal o‘zga ruvchi magnit maydoni oqimini hosil kiladi :
Ф = Li / W = Li sin (t +) / W = Ф_m sin ( t +)
bu yerda Ф_m = LI_m / W..- magnit maydoni oqimining maksimal qiymati. Sinusoidal o‘zga ruvchi magnit maydoni oqimi induktivlik galtagida uzinduktsiya e.yu.k. ini hosil kiladi :
e_L= - L di /dt = - LI_m cos(t +)
yoki
е_L= Е _Lm sin (t + -90⁰)
E.yu.k. ning amplituda qiymati
Е_Lm = LI _m
effektiv qiymati esa
Е_L = LI
Kirxtofning ikkinchi koidasiga kura
U+e₂ = i r
bundan g‘altak kismlaridagi kuchlanish
u = u_L = L di / dt = LI_m cos(t +)
yoki
u_L= u_Lm sin (t +  + 90⁰)
Bu tenglama bir tomondan berilgan kuchlanish ta’sirida zanjirda biror vaqt paytida E.YU.K. hosil kiladigan tok vujudga kelishini va bu E.YU.K. kattaligi jihatidan berilgan kuchlanishga teng va yunalish jihatidan unga karama – qarshi bulishini ikkinchi tomonidan tenglama induktivlikdagi kuchlanish tokning vaqt buyicha o‘zgarish tezligiga proportsianal ekanligini ko‘rsatadi.
Tok sinusoudal bo‘lganda uning o‘zgarish tezligi
di / dt = I d(sint) / dt = Icost
ga teng . Demak tok maksimumdan utayotganda uning o‘zgarish tezligi nolga teng tok nol qiymatdan utayetganida esa uning o‘zgarish tezligi eng katta bular ekan
Shunday qilib tok sinusoidal bo‘lganda induktivlikdagi kuchlanish ham sinusoidal bo‘lganda induktivlikdagi kuchlanish ham sinusoidal birok faza buyicha tokdan 2(burchakka ilgarilagan bo‘ladi.Induktivlikli zanjirning grafigi quyidagi rasmda berilgan.

Kuchlanishning amplituda qiymati va E.YU.K.ning unga teng amplituda quyidagicha bulishi kelib chikadi.

U_m = Е_Lm = LI _m
Shuningdek kuchlanishning effektiv qiymati
U = Е_L =  L I
bo‘ladi.
Bunda tokning effektiv qiymati
I = U / L = U / X_L
Bunda XL-. induktiv qarshilik
Induktiv qarshilik xL= (L ning ulchov birligi:
[L] = 1 / сек Гн =Ом