1. Pulning qadrsizlanishi Inflatsiya


Download 34.73 Kb.
bet5/6
Sana08.06.2023
Hajmi34.73 Kb.
#1463236
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
4-topshiriq

6. Oligopoliya 
Oligopoliya — tarmoqdagi bir necha yirik ishlab chiqaruvchi yoki sotuvchining narx va ishlab chiqarish hajmini belgilashdagi hukmronlik holati hisoblanadi.
Oligopoliya (oligo... va yun. poleo — sotaman) — bozorni tashkil etish shakllaridan biri. Guruh monopoliyasi, oz sonli yirik korxona (firma)larning bozorda yoki bironbir xoʻjalik soxasida hukmronligi.
O. uchun bozorda bir necha sotuvchining boʻlishi xos, ammo umumiy bozor sav-dosi hajmida ulardan har birining hissasi juda katta boʻlganidan, har bir sotuvchi oʻzi taklif etadigan mahsulotlar miqdorini oʻzgartirishi bilan narxlarda ham oʻzgarishlar yuz beradi.
Firmalarning uncha koʻp boʻlmasligi yashirincha kelishishlarga qulaylik tugʻdiradi. Bu esa, oʻz navbatida, ularga nar-xlarni belgilash, bozorni boʻlish yoki taqsimlash va boshqacha yoʻllar bilan oʻzaro raqobatni cheklashda qoʻl keladi. Yashirincha kelishishning bir qator shakllari (kartel bitimi va boshqalar) bor. Monopoliya kabi O. ham nomukammal raqobat koʻrinishi hisoblanadi.[1]
Oligopolist-ishlab chiqaruvchilarga Oʻzbekistonda sement (asosan Bekobod, Quvasoy, Ohangaron, Navoiy shaharlarida joylashgan), koʻmir (Angren shahri, Surxondaryo viloyatining Sariosiyo (Shargʻun) va Boysun (Toʻda) tumanlarida joylashgan) ishlab chiqarishni misol keltirish mumkin.
8. Inqiroz 
Inqiroz — taraqqiyotda orqaga ke-tish, tanazzul. Har qanday obyekt oʻzining rivojlanishi mobaynida paydo boʻlish, ulgʻayish, pasayish va halok boʻlish bosqichlaridan oʻtadi. Har qanday tizim (obyekt)ning nisbatan yuqori darajada shakllangan holatidan quyi darajadagi holatga oʻtish jarayoni I. davri deyiladi. Ijtimoiy ti-zimlardagi I. larga differensial yondoshish kerak. Iqtisodiy, siyosiy, ijtimoiy, maʼnaviy sohalardagi I. lar, odatda, mustaqil roʻy beradi, baʼzan esa hammasi kompleks tarzda ba-ravar boʻladi. Bunday holda jamiyatning umumiy I.i boshlanadi.[1]
9. Turg'unlik
Turg'unlik deganda umuman ma'lum bir vaqt ichida butun iqtisodiyotda yuzaga keladigan umuman iqtisodiy faoliyatning sezilarli pasayishi yoki pasayishi. Bu so'z, lotin tilidan keladi recessio, recessiōnis.
Retsessiyalar ma'lum bir davrda yalpi ichki mahsulot (YaIM) yillik stavkasining pasayishi bilan o'lchanadi.
Iqtisodiyot ketma-ket ikki chorak davomida o'sish pasayishiga duch kelganda, biz tanazzulga uchraganmiz.
Ammo, agar turg'unlik uzoq vaqt davom etsa, u depressiyaga aylanadi, ayniqsa, bir yilda yalpi ichki mahsulotning 10% pasayishi yoki uch yildan ortiq davom etganda.
Retsessiya iqtisodiyot maksimal darajada o'sgandan boshlanadi va pasayishning eng past darajasiga etganida tugaydi. Demak, turg'unlik biznes tsiklning pasayish bosqichiga to'g'ri keladi.
Ressessiyalar sezilarli darajada aks etadigan ko'rsatkichlar, avvalambor, ishlab chiqarish, bandlik va real daromad va boshqalar.
10.
Download 34.73 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling