1 Qattiq jismlar zоnaviy nazariyasi asоslari 2

2. Ruхsat etilgan zоnadagi хоlatlar sоni
R (Оm)
t (0C)
R0
Metall
Yarimo‘tkazgich

Yarimo'tkazgichlarning xususiy o'tkazuvchanligi

Oddiy sharoitlarda (past haroratlarda) yarimo'tkazgichlarda erkin zaryadlangan zarralar mavjud emas, shuning uchun yarim o'tkazgich elektr tokini o'tkazmaydi.

Si
Si
Si
Si
Si
-
-
-
-
-
-
-
-

«KOVAK»

Qizdirilganda elektronlarning kinetik energiyasi ortadi va ularning eng tezi orbitasini tark etadi. Elektron va yadro orasidagi bog'lanish buzilganda atomning elektron qobig'ida bo'sh joy paydo bo'ladi. Bu joyda “kovak" deb ataladigan shartli musbat zaryad hosil bo'ladi.

Si
Si
Si
Si
Si
-
-
-
+
kovak
+
+
Erkin elektron
-
-
-
-

Kovakli yarimo'tkazgichlar (p-tipi)

In
+
Si
Si
Si
Si
-
-
-
-
-
-
-

Elektron yarimo'tkazgichlar (n-turli)

As
Si
Si
Si
Si
-
-
-
-
-
-
-
-
-

• Elektron yarimo'tkazgichlar (n-turli)

Elektr maydon

• Elektr maydoni-elektromagnit maydonining ikki tomondan biri sifatida aniqlanib, uning mavjudligi elektr zaryadlari va o‘zgaruvchan magnit maydoniga bog‘liq. Elektr maydoni zaryadlangan zarralar va jismlarga kuch bilan ta’sir ko‘rsatadi, xamda uning mavjudligi qo‘zg‘almas zaryadlangan jismlar, xamda zarralarga ta’siri orqali aniqlanadi.

Magnit maydon

• Magnit maydon-elektromagnit maydonning ikki tomonini bittasi hisoblanadi va harakatlanuvchi elektr zaryadlari hamda o‘zgaruvchan elektr maydoni tomonidan hosil qilinadi. Magnit maydoni zaryadlangan zarralarga kuch bilan ta’sir ko‘rsatadi va bu kuch zaryadning harakat yo‘nalishiga perpendikulyar bo‘lib, ularning tezligiga proporsional kattalikka ega bo‘ladi.