1-semestr 1-lаborаtoriya ishi mavzu: Farmatsevtik injiniring fanidan fizik kattaliklar va ularni o’lchash. Maqsad

Real quritkichdagi protsessni diagrammada tasvirlash.
Nazariy quritishlarda Δ = o bo’lsa, real quritkichlarda esa Δ ≠ 0. Ikki xil sharoit bo’lishi mumkin: a) Δ > 0; b) Δ < 0. Avval Δ > 0 bo’lgan sharoit uchun I – x diagrammada quritish chizig’ining shaklini ko’ramiz.
B erilgan shartlar bo’yicha dastlab nazariy quritishning chizig’i CB ni tuzamiz. Quritish kamerasiga qo’shimcha issiqlik kiritilganda (Δ >0), real quritkichning chizig’i B nuqtadan boshlanib, I₁ = const chizig’ining yuqorisidan o’tadi (15.4-rasm). Real protsessning oxirgi nuqtasi C₁ nazariy protsessga tegishli bo’lgan φ = const chiziqda yotadi. BC₁ chiziqni tuzish uchun (15.1) va (15.6) tenglamalarini o’zaro solishtirib, quyidagi ifodani olamiz:

(15.8)

15.4–rasm. Nazariy qurit-kichni grafik usulda hisoblash (Δ > 0).
Bu ifoda, agar Δ ning qiymati ma’lum bo’lsa, BC₁chiziqning o’rnini topishga yordam beradi. Buning uchun BC chiziqning ustida ixtiyoriy olingan e nuqtadan eF gorizontal va eE vertikal chizig’ini o’tkazamiz. C nuqtadan G₁G vertikal chiziqni to BC chiziqning davomi bilan G nuqtada kesishguncha davom ettiramiz. BEe va BC₁G; FBe va DBG uchburchaklarning o’xshashligidan quyidagi ifoda kelib chiqadi:
biroq C₁G = (I₂ – I₁)M_l va DG = (x₂ – x₁)M_x;
bu yerda M_l va M_x– entalpiya va namlik saqlashning masshtablari. Bu tenglamalardan quyidagi ifodani yozish mumkin:
yoki

Bu yerda ; biroq , natijada . (15.9)
Shunday qilib, Δ > 0 bo’lgan sharoitda BC₁ chiziqni hosil qilishni ko’rib chiqamiz. Quritishning berilgan shartlari bo’yicha avval nazariy quritish chizig’ini tuzamiz. BC chiziqda olingan e nuqtadan eF kesmasini o’tkazamiz. eF kesmaning uzunligini (mm hisobida) o’lchaymiz va (15.9) formula bo’yicha eF kesmaning uzunligini (mm hisobida) aniqlaymiz. eE kesmaning qiymatini diagrammaga joylashtiramiz, so’ngra B va eE nuqtalar orqali real quritkich chizig’ini o’tkazamiz.
Agar Δ < 0 bo’lsa, ya’ni quritkichda issiqlikning yo’qolishi mavjud bo’lsa, real quritkichning chizig’ini tuzish oldinga misoldan (ya’ni Δ > 0 bo’lgandagidan) farq qolmaydi. Faqat eE kesma nuqtadan pastga qarab chiziladi. Δ < 0 bo’lgan sharoit uchun real quritkichda protsessni o’tkazish 15.5-rasmda ko’rsatilgan.
Havo va issiqlikning solishtirma sarflarini topishda (15.1) va (15.2) tenglamalardan foydalaniladi.