1. soha haqida umumiy ma'lumot

1.5. Gaz va kondensatning fizik-kimyoviy xarakteristikalari

Tillali konida amalga oshirilgan uglevodorod gaz-suyuqlik tizimlarining keng qamrovli gaz-kondensat tadqiqotlari o‘zaro bog‘liq ikkita tadqiqot turini - dala va laboratoriyani o‘z ichiga oladi.

Tillali konidagi 4-quduqning dala gaz kondensatini o‘rganish bir uchastkada amalga oshirildi: sinov oralig‘i 2824-2816 m, 2804-2795 m.
Ob'ektlarni o‘rganish uchun dala operatsiyalari gaz kondensatini namuna olish va ajratish gazidagi kislotali komponentlar (vodorod sulfidi va karbonat angidrid) miqdorini aniqlash bilan o‘rganishni o‘z ichiga oladi.
Quduqni gaz kondensati tarkibiga dala sinovi quduqlarni o‘rganish bo‘yicha metodologiya va ko‘rsatmalarga muvofiq, separatordagi gaz-suyuqlik aralashmasining butun mahsuldor oqimini fazalarga ajratishni nazarda tutgan holda amalga oshirildi. Ushbu hujjatlarga ko‘ra, butun gaz oqimi ajratish moslamasi orqali o‘tkazildi, unda turli xil ajratish rejimlarida gaz tarkibidagi suyuqlik fazasining (kondensat va suv) miqdorini ajratish va o‘lchash amalga oshirildi.
Separator sifatida PSU-1 mobil ajratish bloki ishlatilgan. Quduqning ishlash rejimlari quduq boshidagi nozullar yordamida, ajratish rejimlari esa separatordan keyin yuvish vositalari yordamida o‘rnatildi. Kondensat chiqishi kalibrlangan idishda o‘lchangan shisha trubka bilan o‘lchagich yordamida o‘lchandi, bu kondensat va suvning ajralish darajasini aniqlash imkonini berdi.
Dala gaz kondensatini ikkita quduq ish rejimida va ikkita ajratish rejimida o‘rganish jarayonida beqaror kondensat namunalari, ajratilgan gaz namunalari, gazsizlantiruvchi gaz, barqaror va beqaror kondensat va suv namunalari laboratoriya tadqiqotlari uchun olindi.
Vodorod sulfidi konsentratsiyasi (H₂S) Birinchi bosqichning ajratuvchi gazida aniqlangan, separatorning chiqish joyidan to‘g‘ridan-to‘g‘ri tahlil qilish uchun qurilmaga (Drexel yutuvchi kolbalar) olingan. Yagona assimilyatsiya tizimida dala sharoitida ajratish gazida vodorod sulfidi bilan bir qatorda karbonat angidrid miqdori aniqlandi (СО₂).
Kontsentratsiya H₂S va СО₂ titrimetrik usul bilan aniqlanadi. Vodorod sulfidini kadmiy xlorid bilan cho‘ktirish, keyin ortiqcha miqdorini titrlash orqali aniqlandi.
СaCl₂ natriy tiosulfat eritmasi va karbonat angidrid bariy dioksidini cho‘ktirish va ortiqcha miqdorini keyinchalik titrlash orqali aniqlandi Ba(OH)₂ xlorid kislotasi.
Laboratoriya tadqiqotlari gaz kondensati va geologik dala tadqiqotlari kafedrasi tarkibiga kiruvchi “Uglevodorod gaz-suyuqlik tizimlarining termodinamik tadqiqotlari” laboratoriyasida olib borildi.
Laboratoriya tadqiqotlari quyidagi ish turlarini o‘z ichiga oladi: turg‘un bo‘lmagan kondensat namunalarini gazsizlantirish (ikkita namuna), gazsizlangan kondensatni debyutanlash (ikkita namuna), gazlarni ajratish, degassatsiya qilish, gazni adsorbsion xromatografiya yordamida debyutanlash (oltita tahlil). "Agilent Technologies Inc." kompaniyasining 7890 seriyali № CN 10821093 markali qurilma. Bundan tashqari, barqaror kondensatning asosiy fizik-kimyoviy ko‘rsatkichlari aniqlandi: zichlik - piknometrik usul bilan, molekulyar og‘irligi, fraksiyonel tarkibi, kinematik yopishqoqligi, mexanik aralashmalar tarkibi, umumiy oltingugurtning massa kontsentratsiyasi. Separatordagi kondensat chiqishi va ajratuvchi, gazsizlantiruvchi va debutanizatsiya gazlarining tarkibiy qismlarini dala o‘lchovlari asosida qatlam gazining tarkibi va 1 m³ qatlam gazi va 1 m³ quruq gaz uchun C_{5 + yu} potentsial miqdori hisoblab chiqilgan.
Etan, propan va butanlarning 1m³ qatlam gaziga grammdagi massa kontsentratsiyasi ko‘rsatmalarga muvofiq ushbu komponentlarning qatlam gazidagi molyar konsentratsiyasini etan uchun 12,5, propan uchun 18,3 va butanlar uchun 24,2 koeffitsientlarga ko‘paytirish yo‘li bilan hisoblab chiqilgan. 1 m³ quruq gaz uchun ushbu komponentlarning tarkibini hisoblash rezervuar gazidagi potentsial tarkibning olingan qiymatlarini quruq gazning ulushiga bo‘lish yo‘li bilan amalga oshirildi.