1. soha haqida umumiy ma'lumot

Gaz tarkibi va undagi barqaror kondensatning potentsial tarkibi
1.1-jadval

Gaz	Komponentlarning mol ulushi, %												Potentsial Kondensat tarkibi, g/m3
	СН4	С2Н6	С3Н8	izo- С4Н10	n- С4Н10	izo-С5 Н12	n-С5 Н12	С6 Н14	С7 Н16	N2	Н2S	СО2	quruq holda gaz	suv omborida gaz
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15
O‘rta yura
quduq 4, qatlam А3, А4, interval 2824-2816 m va2804-2795 m
suv ombori	90,46	4,58	1,87	0,28	0,33	0,15	0,08	0,06	0,33	0,67	yangilanmaydi	1,19	32,31	32,11

Qatlam gazidagi etan, propan va butanlarning potentsial tarkibi
1.2-jadval

quduqlar raqami	Ishlab chiqaruvchining yoshi depozitlar	Interval teshiklar, m	Etan		propan		Butan
			Molyar ulushi, %	massa kontsentratsiyasi , g/m^3	Molyar ulushi, %	massa kontsentratsiyasi, g/m^3	Molyar ulushi, %	massa kontsentratsiyasi, g/m^3
Qatlam А3, А4, orta yura
4	А3, А4	2824-2816 2804-2795	2,04	25,5	5,95	108,9	1,41	34,1

1 _{ } quruq gaz uchun etan, propan va butanlarning potentsial miqdori


1.3-jadval

quduqlar raqami	Ishlab chiqaruvchining yoshi depozitlar	Perforatsiya intervali, m	Quruq gaz ulushi	massa kontsentratsiyasi, g/m^3
				etan	propan	butan
Qatlam А3, А4, orta yura
4	А3, А4	2824-2816 2804-2795	0,9809	25,9	111,0	34,7

Barqaror kondensat zaxiralarni hisoblashning asosiy parametrlari


1.4-jadval

Qatlam raqami	1   quruq gaz uchun pentanlar va ortiqcha qozonlarning potentsial tarkibi, g/m^3	0,1 MPa qoldiq bosimda barqaror kondensatning tiklanish koeffitsienti,%
Oʻrta yura konlari
А3, А4	87,56	84,7

Rezervuar aralashmasining kritik parametrlari formatsiyalarА₁, А_1а, А₂, А₃, А₄, oʻrta yura yotqiziqlari
(interval 2824-2816 m, 2804-2795 m)
1.5-jadval

Komponentlar	Qatlam gazi tarkibi % mol.	Komponentlarning kritik parametrlari		Psevdokretik parametrlar
		Р abs, kgf/sm^2	Т, К	Рkr,abs, kgf/сm^2	Тkr,К
СН4	83,279	46,95	190,55	39,10	158,69
С2Н6	2,04	49,76	305,43	1,02	6,23
С3Н8	5,95	43,33	369,82	2,58	22,00
izo- С4Н10	0,91	37,19	408,13	0,34	3,71
n- С4Н10	1,22	38,71	425,16	0,47	5,19
izo- С5Н12	0,31	34,48	460,39	0,11	1,43
n- С5Н12	0,19	34,35	469,65	0,07	0,89
С6 Н14	1,41	30,72	507,35	0,43	7,15
С7 Н16+в	-	-	-	-	-
N2	1,61	34,65	126,26	0,56	2,03
СО2	3,08	75,27	304,2	2,32	9,37
Н2S	0,001	91,85	373,6	0,23	0,93
	100			47,21	217,63

Рn кr. = 47,21 Qatlam А1	Тnkr. = 217,63
Рqat = 278,8 ата	Tqat = 273˚К+123,6˚C =396,6˚К
Рpr = 278, 8:47,21 = 5,91	Тpr = 396, 6:217,63 = 1,83
Z = 0,942

Qatlam А_1а

Рqat = 282,1ата	Tqat = 273˚К+124,6˚C =397,6˚К
Рpr = 282, 1:47,21 =5,98	Тpr = 397, 6:217,63 = 1,83
Z = 0,950 Qatlam А2
Рqat = 285,7 ата	Tqat = 273˚К+125,8˚C =398,8˚К
Рpr = 285, 7:47,21 = 6,05	Тpr = 398, 8:217,63 = 1,84
Z = 0,960 Qatlam А3
Рqat = 293,9ата	Tqat = 273˚К+128,7˚C =401,7˚К
Рpr = 293, 9:47,21 = 6,23	Тpr = 401, 7:217,63 = 1,85
Z = 0,965 Qatlam А4
Рqat = 299,0 ата	Tqat = 273˚К+130,4˚C =403,4˚К
Рpr = 299, 0:47,21 = 6,33	Тpr = 403, 4:217,63 = 1,86
Z = 0,970

1.7. Gaz, kondensatning fizik-kimyoviy xarakteristikalari
Erkin gazning xossalari Tillali 4-quduqning bir ob'ektidagi qatlam gazlari tarkibi bilan o‘rganildi. (1.1-jadval).
O‘rta yura yotqiziqlari qatlamlari hosil bo‘lgan gaz komponentlarining o‘rtacha mol ulushi (%): metan - 83,279, etan - 2,04, propan - 5,95, izo-butan - 0,91, n-butan - 1,22, pentanlar va qaynash - 1,41, azot - 1,61, vodorod sulfidi - 0,001, karbonat angidrid - 3,08. Oʻrta yura yotqiziqlari gazlari gomologlar tarkibi boʻyicha yarim quruq metan, uglevodorod boʻlmagan komponentlar kontsentratsiyasi boʻyicha kam vodorod sulfidi, tarkibida azot va karbonat angidrid miqdori kam.
Tashqi ko‘rinishida o‘rganilgan kondensat sarg‘ish tusli shaffof suyuqlikdir. Zichligi bo‘yicha ₄²⁰ = 0,7362 g/sm³ u o‘rta turga kiradi, molekulyar og‘irligi -113. Sinishi indeksi 1,424 ga teng. Jami oltingugurt tarkibiga ko‘ra -0,012% past oltingugurtli kondensatlarga tegishli. Fraksiyonel distillash natijalariga ko‘ra: kondensat qaynashining boshlanishi 62ºC, qaynatishning oxiri esa 243ºC.
0 dan 50 ºC gacha bo‘lgan diapazonda aniqlangan kinematik yopishqoqlik 1,06 dan 0,57 cSt gacha, 20 ºC - 0,72 cSt haroratda. 10% distillash bilan olingan fraksiyalarning zichligi 0,6848-0,7614 g/sm³ oralig‘ida o‘zgaradi. Keng fraksiyada (n.c.-200 ºC) 9,39% aromatik uglevodorodlar mavjud; 43,28% naften va 47,33% metan uglevodorodlar (M>H> A).
Shunday qilib, guruhli uglevodorodlar tarkibiga ko‘ra, kondensat metan uglevodorodlarining tarqalishi bilan metan-naftenik turga kiradi.
1.8. Konning vodorod sulfid miqdorini baholash
Tillali konida tabiiy gaz tarkibidagi vodorod sulfidini baholash uchun bitta quduq 4 uchastkasida dala tadqiqotlari olib borildi.
Vodorod sulfidi bilan bir qatorda, bitta assimilyatsiya tizimi yordamida dala sharoitida ajratish gazida karbonat angidrid miqdori aniqlandi. Rsep ajratish rejimida 2824-2816m, 2804-2795m oralig‘ida olingan ajratish gazidagi kislotali komponentlarning tarkibi. P_sep =4 MPa, t_sep=12ºC H₂S=0,001%, CO₂=3,08% tashkil etdi.
Tarkibida vodorod sulfidi boʻyicha Tillali konidan olinadigan gaz vodorod sulfididan xoli boʻlib, magistral gaz quvuriga quyilgunga qadar oltingugurtdan tozalashni talab qilmaydi.


2-BOB.KOMPOZITSION MODELLASHTIRISH YORDAMIDA SILJISH XARAKTERINI O‘RGANISH


2.1 Minimal aralashtirish bosimini aniqlash
Minimal aralashtirish bosimini aniqlashning bir yondashuvi 1D kompozitsion simulyatordan foydalanishdir. Bu eng sekin, ammo juda aniq usul. Bu usul, agar aralashtirish mexanizmi Zik (Zick, A.A.) [25] tomonidan kashf etilgan bug‘lanish va kondensatsiya mexanizmlarining kombinatsiyasi bo‘lsa ham samarali bo‘ladi.
Minimal aralashtirish bosimini AOK qilingan 1,2 teshik hajmidagi bosimga nisbatan kondensatning tiklanish grafigining burilish nuqtasida aniqlash mumkin. Ba'zi mualliflar (Whitson C.H., Zick A.A., Stalkup F.I.) kompozitsion simulyatordan foydalanganda har bir bosim uchun (masalan, 50, 100, 200, 500 hujayralar) turli xil miqdordagi panjara hujayralari uchun joy almashishni simulyatsiya qilish kerakligini ko‘rsatdi. va grafiklarni ekstrapolyatsiya qilish orqali cheksiz miqdordagi panjara hujayralariga mos keladigan neftni olish (kondensat olish) ni aniqlang.

Aslida, ular siljishning tabiati simulyatsiyada ishlatiladigan panjara hujayralari soniga juda sezgir ekanligini ko‘rsatdi. Shunday qilib, raqamli dispersiya siljishning tabiatiga ta'sir qiladi.

Yupqa naychani modellashtirish uchun 5 xil to‘r (100, 200, 500, 1000 va 2000 hujayra) ishlatilgan. Modelning o‘lchamlari 100x1x1 m, g‘ovakligi 10%, o‘tkazuvchanligi 5000 mD. Bu yuqori o‘tkazuvchanlik quvur bo‘ylab minimal bosim tushishini ta'minlash uchun zarur (0,5 bardan kam). Shunday qilib, quvurdagi siljish doimiy bosim ostida amalga oshiriladi, deb aytishimiz mumkin.

Chizma. 2.1. Yupqa naychaning sxematik modeli ([19] dan)
Simulyatsiya natijalari bir qator bosimlar uchun N ^ (-1/2) ga kondensatni tiklash koeffitsientining grafik bog‘liqliklari sifatida taqdim etiladi, bu erda N - modeldagi hujayralar soni. Grafiklar cheksiz sonli hujayralarga mos keladigan y o‘qi bilan kesishgan joyga ekstrapolyatsiya qilingan.
Bu nuqtada kondensatni qayta tiklash koeffitsienti raqamli dispersiya ta'siridan mustaqildir. Tajriba natijalariga ko‘ra tiklanish koeffitsientining bosimga bog‘liqligi grafiklari qurilgan. Kondensatning tiklanishi 1 ga teng bo‘lgan minimal bosim aralashtirishning minimal bosimidir.
Agar rezervuar suyuqligi gazsimon holatda bo‘lsa, rezervuarga gaz yuborilganda, har doim aralashib ketadigan joy almashinuviga erishiladi, chunki ikkita gaz tarkibidan qat'i nazar, har qanday nisbatda aralashadi. Gaz kondensati tizimlari uchun, [13] ga binoan, quruq gazlarni quyishda minimal aralashtirish bosimi shudring nuqtasi bosimidir.
Shunday qilib, quruq uglevodorod gazini quyishda tajriba natijalariga ko‘ra minimal aralashtirish bosimi 243 bar, ya'ni shudring nuqtasi bosimiga teng edi.
Suyuq fazani o‘z ichiga olgan qatlamga har qanday quruq gaz yuborilganda aralashib ketadigan joy almashish mexanizmi bug‘lanish-gaz haydovchiga asoslangan.
Dastlab o‘rta (molekulyar og‘irlik bo‘yicha) uglevodorod komponentlarini o‘z ichiga olmaydi quruq gaz, ularning suyuq uglevodorod fazasini bug‘lanadi, og‘irroq bo‘ladi. Kollektor orqali inyeksiya qudug‘idan qazib olish qudug‘iga o‘tganda, in'ektsiya qilingan gaz suyuqlik fazasi bilan aralashtirishni ta'minlaydigan tarkibga etgunga qadar o‘rta komponentlar bilan boyitib boradi.

Chizma. 2.2. Quruq uglevodorod gazi uchun kondensatni qayta tiklash koeffitsientiga raqamli dispersiyaning ta'siri. N - modeldagi hujayralar soni

Chizma. 2.3. Quruq uglevodorod gazining minimal aralashtirish bosimini aniqlash

Quruq tabiiy gazni quyishda bug‘lanish mexanizmini ta'minlash va aralashib ketishga erishish uchun rezervuar aralashmasida С_2-С_6komponentlarining etarlicha yuqori miqdori bo‘lishi muhimdir.

Azot uchun minimal aralashtirish bosimi ham 243 bar. Bu holda aralashib ketadigan siljishga erishish mexanizmi metan bilan bir xil. Biroq, azotning uglevodorod komponentlarini bug‘lash qobiliyati ancha past.



Chizma. 2.4 Azot uchun kondensat olish omiliga sonli dispersiyaning ta'siri. N - modeldagi hujayralar soni



Chizma. 2.5. Azot uchun minimal aralashtirish bosimini aniqlash
Azot uchun, shuningdek, metan uchun, aralashib ketishga erishish uchun rezervuar aralashmasida engil va o‘rta komponentlarning etarlicha yuqori miqdori talab qilinadi.
Nam gaz uchun tajriba quruq gazlarga qaraganda ancha past minimal aralashtirish bosimini ko‘rsatdi - 180 bar. Buning sababi shundaki, ho‘l gaz kollektor aralashmasiga kiritilganda, aralashtirish yuqorida tavsiflangan holatlardan butunlay boshqacha mexanizm bo‘yicha sodir bo‘ladi: bir vaqtning o‘zida bug‘lanishni (bug‘lanish-gaz haydovchisi) va kondensatsiyani (a) o‘z ichiga olgan estrodiol mexanizm. kondensatsiyalanuvchi-gaz haydovchi).
Bu mexanizm A. Zik (Zik, A.A.) tomonidan kashf etilgan va "kombinatsiyalangan kondensatsiyalanuvchi/bug‘lanish-gaz haydovchi" (C/V) deb ataladi. Kondensat rezervuarida bunday mexanizmning mavjudligi va ho‘l gazni kollektorga quyish paytida shudring nuqtasi ostida aralashib ketish sodir bo‘lishi mumkinligini K. Uitson va L. Xoyer (Whitson C. H., Høier L.) isbotlagan. [13].

Chizma. 2.6. Nam gaz kondensatini qayta tiklash koeffitsientiga son farqining ta'siri. N - modeldagi hujayralar soni

Chizma. 2.7. Nam gaz uchun minimal aralashtirish bosimini aniqlash

Tajriba natijalariga ko‘ra, minimal aralashtirish bosimi shudring nuqtasi bosimidan ancha past. Bu shuni ko‘rsatadiki, suv omborida retrograd kondensat paydo bo‘lgan bo‘lsa ham, aralashib ketadigan joy almashish va shuning uchun kondensatning tiklanish koeffitsienti 1 ga yaqin bo‘lishi mumkin.

Grafiklar tahlili shuni ko‘rsatdiki, sonli dispersiya kondensatning tiklanish koeffitsientiga juda kuchli ta'sir qiladi. Katta hujayra hajmi bilan C / V mexanizmining ta'siri shunchaki kuzatilmasligi mumkin (5.8-rasm).

Chizma. 2.8. Kondensatni qayta tiklash koeffitsientining nam gaz uchun namunaviy hujayralar soni va hajmiga bog‘liqligi.

Karbonat angidrid AOK qilinganida, minimal aralashtirish bosimi 123 bardan ham pastroq qiymatni oladi.

Chizma. 2.9. Raqamli dispersiyaning karbonat angidrid uchun kondensatni qaytarish omiliga ta'siri. N - modeldagi hujayralar soni

2.10-rasm. Nam gaz uchun minimal aralashtirish bosimini aniqlash

Bu yerda, birinchi qarashda, boshqa quruq gazlarda bo‘lgani kabi, bug‘lanish mexanizmi sodir bo‘ladi. Karbonat angidrid, metan va azotdan farqli o‘laroq, rezervuar aralashmasidan nafaqat С₂-С₄ komponentlarini, balki С₅-С₁₂va undan ham og‘irroq С₁₃-С₃₀ komponentlarini ajratib olish qobiliyatiga ega. Shunday qilib, СО₂ kollektorga yuborilganda aralashib ketadigan siljishga erishish uchun rezervuar aralashmasida o‘rta uglevodorod komponentlarining bo‘lishi mutlaqo shart emas.

Karbonat angidridning yaxshi bug‘lanish qobiliyati boshqa quruq gazlarga nisbatan bug‘lanish jarayonini yanada qizg‘in qiladi. Bu aralashib ketadigan joy almashinuviga tez erishishga yordam beradi.
Biroq, karbonat angidrid bug‘lanishdan ko‘ra ko‘proq aralashib ketishni ta'minlaydi. Agar rezervuar aralashmasida engil va o‘rta uglevodorod komponentlari mavjud bo‘lsa, СО₂ ularni bug‘laydi, keyin esa ular siljish jabhasida kondensatsiyalanadi va yaxshi harakatchanlikka ega o‘rta komponentlar bilan to‘yingan zonani yaratadi. Shunday qilib, bug‘lanish/kondensatsiyaning kombinatsiyalangan mexanizmi amalga oshiriladi [18]. С₅-С₁₂,
Yuqorida aytib o‘tilganidek, Whitson va Hoyer (Whitson C. H., Høier L.) o‘z ishlarida [13] an'anaviy ravishda quruq gaz gaz kondensati aralashmasiga (bug‘lanish-gaz haydovchi) AOK qilinganida, minimal aralashtirish bosimiga ega ekanligiga ishonishadi. nuqta shudring bosimiga teng.
Xuddi shu maqolada mualliflar bug‘lanish/kondensatsiyaning kombinatsiyalangan mexanizmini amalga oshirishda shudring nuqtasidan ancha past bosimda kondensat rezervuarlarida aralashib ketadigan siljishlar mavjudligini isbotlaydilar.
Eksperimental ravishda aniqlangan karbonat angidridni quyish paytida minimal aralashtirish bosimi (123 bar) rezervuar aralashmasi uchun shudring nuqtasidan ancha past. Shunday qilib, tajribada aralashib ketadigan siljish bug‘lanish/kondensatsiyaning kombinatsiyalangan mexanizmi orqali erishilgan degan xulosaga kelish mumkin.