1. Sotsial struktura tushunchasi va uning ahamiyati. Ijtimoiy stratifikatsiya tushunchasi va turlari

---

6- mavzu. Jamiyat sotsial strukturasi va
stratifikatsion jarayonlar.
Reja:
1. Sotsial struktura tushunchasi va uning
ahamiyati.
2. Ijtimoiy stratifikatsiya tushunchasi va turlari.
3. Sotsial mobillik.

---

Sotsiologiya predmetining asosiy 
tushunchalari sotsial status va sotsial rol 
hisoblanadi.

---

Status deb insonning guruhdagi yoki 
jamiyatdagi pozitsiyasi, o'rniga aytiladi. 
Guruhda lider bo'lish norasmiy yoki shaxsiy 
statusni bildiradi. Injener, erkak, er, o'zbek, 
rus, provoslav, musulmon, biznesmen bo'lish 
rasmiy statusni 
bildiradi.

---

Sotsial status rol orqali amalga 
oshiriladi. O'qituvchi bo'lish “o'qituvchi” 
statusiga ega bo'lish va o'qituvchilik rolini 
bajarishni anglatadi. Har qanday status 
huquq va majburiyatlar majmuasidan 
tashkil topgan.

---

Ma'lum statusga birlashtirilgan rasmiy 
huquq va majburiyatlarga mos keluvchi 
hatti-harakat modeli sotsial rol deb ataladi. 
Inson, odatda bir statusda bo'lib bir rolni 
bajarishi mumkin.

---

Masalan, 
Erkak
Harbiy
Talaba

---

Demak, bir insonda bir qancha status 
va shuncha rol bo'lishi mumkin. 
Ibtidoiy jamoa tuzumida 
statuslar kam bo'lgan 
qabila boshlig'i, erkak, 
ayol, qiz, shaman, qariya, 
ovchi, farzand, va h.k.

---

Zamonaviy jamiyatda professional 
statuslarning o'zi, 40.000 ga yaqin.
Oila, nikoh-qarindoshlik 
munosabatlari 200 ga 
yaqin 

---

Yuzlab siyosiy, diniy, iqtisodiy statuslar 
mavjud. Ularning har birini orqasida 
esa etnik guruh-millat, elat, qabila va 
h.k. mavjud. Bular ham statuslar, ular 
demografik sistemaga kiradi.

---

Rus sotsiologi A.Kravchenko
(1949)
Jamiyatning sotsial
strukturasini arining
uyasiga qiyoslaydi.
Ko'p sonli bo'sh yacheykalar bir
biriga qapishgan. Sotsial uyalar
bir biriga mustahkam
fundament-sotsial funktsiyalar
bilan bog'langan.

---