1. Suyaklaring joylashishi,shakli va vazifasi bo`yicha klassifikatsiyasi

97.Siydik yo’li, qovuq, tuzilishi, topografiyasi, QBT, inervatsiyasi.  

Ureter—3 ta qismi bor: pars abdominalis,pars pelvina, pars intramuralis. Toraymalari—

1)jomdan chiqish joyida; 2)qorindan chanoqqa o’tish joyida; 3)qovuqqa kirish joyida. Uzunligi-

30sm, diametri-4-7mm.O’ng siydik yo’li o’ng umumiy yonbosh a.ning ustidan o’tadi,chapi- 

umumiy yonbosh a.ning 2 ga bo’lingan qismidan o’tadi.Erkaklarda urug’ pufakchalarining ustki 

qismiga to’g’ri keladi,ayollarda tuxumdonning orqa tomonida joylashadi.Ayollarda tuxumdon 

v.si b-n siydik yo’lini o’rab turgan pardasi umumiy .Homiladorlik paytida tomirlar varikoz 

kengayishi natijasida o’z-o’zidan siydik yo’li qisiladi.Shuning chun ayollar ko’proq piyelonefrit 

bo’ladi. 

Ureter chanoq bo’shlig’ining boshlanishida uning devoir bo’ylab yo’naladi, so’ngra devordan 

uzoqlashib erkaklarda urug’ yo’li b-n kesishadi va qovuqqa boradi.Ayollarda bachadon , qin 

yaqinida bachadon a.si b-n kwsishib o’tib , qovuq devoriga kiradi. 

QBT:yuqori qismi—a.renalis(aorta abdominalis); o’rta qismi—a.testicularis/ a.ovarica (aorta 

abdominalis); pastki—a.vesicalis inferior, a.rectalis media(a.iliaca 

interna)In.:pl.uretericus(pl.renalis et pl.hypogastricus inferior),n.vagus , n.splanchnici pelvini. 

Siydik pufagi—vesica urinaria – hajmi- 500-700ml,qismlari—tanasi, tubi,bo’yni va erkaklarda 

uchi bo’ladi.Ayollarda uch qismi yo’q,chunki—bachadon egilib turadi.Siydik to’plovchi 

rezervuar. 

Nikturiya—kunduzga nisbatan kechasi ko’p siydik kelishi.Poliuriya—tez-tez va ko’p siydik 

kelishi,anuriya—siydik yo’q. 

Qavatlari:shilliq, shilliqosti,muskul,seroz.Shilliq qavatida maxsus bezlar bo’lib, ular ishlab 

chiqargan suyuqlik siydik pufagini siydik ta’siridan saqlaydi.Trigonum vesica urinaria—

burmalari yo’q.Bu uchburchakning yuqori 2 tomoniga ostia ureteres ochilgan bo’lsa, uning 

pastki qismidan siydik chiqaruv kanali teshigi—ostium urethrae internum yo’nalgan. 

Siydik pufagi ning tunica muscularis idagi 3 qavat silliq muskul hujayralari barchasi bir vaqtda 

qisqaradi(m.detrusor vesicae ni hosil qiladi) va qovuq bo’shaydi. 

Qovuqning oldingi devoir simfizdan yog’ kletchatkasi yordamida ajralib turadi.Qovuqning 

bo’yni sohasida halqasimon m.lar m.sphincter urethrae ni hosil qiladi. 

QBT:a.vesicalis superior et inferior(a.iliaca interna).   In.: n.pelvisi(pl.pudendus),simpatik—

pl.hypogastricus superior et inferior, parasimpatik—n.splanchnici pelvini