1. Tebranma harakat haqida tushuncha. Garmonik tebranma harakat. Tebranma va aylanma harakatlar orasida bog’lanish

Rezonans.
Majburiy tebranish amplitudasi xususiy ₀ va majburiy tebranish chastotasi  va ta’sir kuchiga bog’liqdir.
Af(₀,,F₀). Agar r0, <<₀ bo’lsa, AF₀k bo’ladi.
Majburiy tebranishlar chastotasi , sistema xususiy chastotasiga _{0 Ya}qinlashsa, nazariy jihatdan majburiy tebranish amplitudasi cheksizlikka intiladi.
A
Real holda Yutilish bo’lganidan amplituda maksimal bo’ladi. (12) ifoda mahraji differensialini nolga tenglab, rezonans chastota uchun ushbuni olamiz.
(1)
₀ bo’lganda AA_max bo’lish hodisasi rezonans hodisasi deyiladi. Rezonans sodir bo’luvchi majburiy kuch chastotasi rezonans chastota , amplituda esa rezonans amplituda A_p deyiladi.
(2)
Cistema majburiy tebranish amplitudasining majburiy kuch chastotasiga Af() bog’lanish grafigi amplituda rezonans chizig’i deyiladi. (126-rasm).


bog’lanish keltirilgan.
Majburiy kuch chastotasi  o’zgarishi bilan  o’zgaradi. <<₀ da 0 bo’ladi. Bunda majburiy kuch va majburiy tebranish fazasi mos keladi.
Agar ₀ intilsa, -2 bo’ladi, bunda kuch tebranishdan 2 ga oldinda bo’ladi.
CHastota ortib borsa, >>₀ bo’lib, - bo’lib, tebranish va kuch orasidagi farq 180⁰ bo’ladi.
Majburiy kuch chastotasi  o’zgarishi bilan faza farqi  ning o’zgarishini ko’rsatuvchi grafik rezonansning egri chizig’I deyiladi. Sinish koeffitsiyenti ortishi bilan amplitude rezonans egri chizig’I egriligi kamayadi. Lekin rezonansdan uzoq nuqtalarda o’zgarish kam bo’ladi. Shu kabi  ortishi bilan rezonans faza egri chizig’I egriligi ham kamayadi.
Rezonans hodisasi turmush va texnikada katta ahamiyatga egadir. U foydali bo’lsa, kuchaytirib, zararli holda susaytiriladi.
Adabiyotlar:

1. 
   Основы автоматизированного проектирования. М.: Издательство МГТУ имени Н.Э Баумана, 2002. 333 с.
   
2. 
   Норенков И.П. Введение в автоматизированное проектирование технических устройств и систем. М.: Высш. шк., 1986. 304 с.
   
3. 
   Курейчик В.Н. и др. Математическое обеспечение конструкторско-технологического проектирования с применением САПР. М.: Машиностроение, 1990.
   
4. 
   Baydullaev A. Texnologik tizim elementlarini matematik modellashtirish asoslari. O’quv qo’llanma. Toshkent, 1996.
   
5. 
   Норенков И.П. Принципы построения и структуры САПР. М.: Машинострение, 1987.
   
6. 
   Корячко В.П. и др. Теоретические основы САПР. Учебник для вузов. М.: Машиностроение, 1987.