1. Til madaniyati va nutq madaniyati tushunchalarining farqi nimada?

Har qanday tilning boyligi birinchi navbatda lug'atning boyligi bilan belgilanadi.

Til boyligi deganda nimani tushunmoq kerak? Odatda u yoki bu tilning boyligi gapirilganda asosan shu tildagi so’zlar ko’zda tutiladi. Tilda so’z miqdori qancha ko’p bo’lsa o’sha tilni boy til tarzida talqin qilish keng tarqalgan. Bu talqin ma`lum ma`noda to’g’ridir. Chunki tildagi so’z miqdori til boyligining ta`minlovchi asosiy omillaridan hisoblanadi. Bu o’rinda albatta o’zbek tilining sinonimlarga, frazeologizmlarga nihoyatda boy ekanligi, ular ma`nolarining, 15 shuningdek, umuman o’zbek tilidagi so’zlarning ko’p ma`nolilik darajasi nihoyatda yuqori ekanligi ham hisobga olinadi. O’zbek tilida so’zlar tarkibidagi turli xil tovush o’zgarishlari, masalan, qoraqora, ora-ora kabilar o’ziga xos ifoda vositalaridir. Shuningdek, o’zbek tilida so’z urchishi hodisasi ham mavjud. So’zlardagi bu hodisani urchish atamasi bilan belgilash albatta shartlidir. Bunda ayrim so’zlar tarkibidagi tovushlar qo’llanish jarayonida vujudga keladi. Sekin-asta esa bu variantlar o’zaro farqlanib ketadi va bir-biridan juda nozik darajada farqlanadigan tushunchalarini ifodalaydigan alohida so’zlarga aylanib qoladi: dam – dim, ol – il, yon – yoq kabi va h.k. Nutq boyligi tildagi ana shu imkoniyatlar, ya`ni boylikni unda qay darajada o’z aksini topganligi bilan belgilanadi. Nutqda tildagi rang-barang vositalar o’z ifodasini topgan bo’lsa bunday nutq boy nutqdir. har bir kishi o’z nutqiga e`tibor qilsa, nutq tuzish mas`uliyatini his etsa, nutqning boy bo’lishini ta`minlashi mumkin. Zero, so’zga, nutqqa e`tiborsizlik bilan qarash uni qashshoqlashtiradi. Bu esa tilning qashshoqlashishi uchun ham sabab bo’ladi. Adabiyotshunos olim O.Sharafiddinovning quyidagi fikrlariga e`tibor qiling: “So’z juda o’jar narsa bo’ladi. Unga befarq qarasang ma`nosidan bir chimdim yashirib qolishga, hamma rangni namoyon qilmaslikka urinadi. Shunday so’zlar borki, ular kapalakka o’xshab jumladan jumlaga engil ko’chib yuraveradi, tayinli xizmati bo’lmaydi”.