1. Tilshunoslik fani nimani o‘rganadi? Tilshunoslik tillarni o‘rganuvchi fan
Download 15.01 Kb.
|
1. Tilshunoslik 222-WPS Office
|
1. Tilshunoslik fani nimani o‘rganadi? Tilshunoslik tillarni o‘rganuvchi fan 2. Nima sababdan tilshunoslikning nutq faoliyatining turli aspektlarini o‘rganadigan psixolingvistika degan yangi sohasi shakllandi? Psixolingvistika psixologiya va lingvistikaning sintezidan paydo boʻlgan. Psixolingvistika inson nutqiy faoliyati modelini va psixofiziologik nutqiy shakllanishini ishlab chiqib, ularni psixologik eksperimentlar yoʻli bilan tekshiradi. Shu sababdan bu fan shakllangan. 3. Tillshunoslik fani nima sababdan falsafa, psixologiya, tarix kabi ijtimoiy fanlar qatoriga kiradi? Tilshunoslik ham ijtimoiy fanlar sistemasiga
4. So‘zlashish, eshitish, o‘qish va yozish kabi murakkab jarayonlar insonning qaysi faoliyat tarkibiga kiradi? Psixolingvistika 5. Tilshunoslikning qaysi turi barcha tillar materiallarini umumlashtiradi, ularga xos umumiy xususiyatlarni belgilaydi? Umumiy tilshunoslik
17.Sistema tushunchasiga berilgan tarif qaysi javobda toliq korsatilgan? JAVOB:1) ishharakat, mehnat, texnik jarayonlar va shu kabilardagi qismlarning oʻzaro bogʻlikligidagi tartibot, tizim; 2) narsa, hodisa, tushuncha va boshqalarning tasnifi; 3) muayyan tarzda oʻzaro bogʻlangan va bir qadar yaxlitlikni tashkil etadigan elementlar majmui 18. Til birliklari toliq tavsiflangan qatorni toping. JAVOB:Fonema,morfema,ibora,sòz va boshqalar 19.Quyidagi qaysi javoblarda fonetika atamasiga togri tarif berilgan? JAVOB:Fonetika (yunoncha: phonetikos — tovushga, tovush chiqarishga oid; tovushli, ovozli) — 1) tilshunoslikning nutq tovushlarining hosil boʻlish usullarini va akustik xususiyatlarini; boʻgʻin, nutqning pauza bilan ajraluvchi qismlarini oʻrganuvchi boʻlimi 20.Umumiy va xususiy fonetikaning farqi nima? JAVOB:xususiy fonetika ham ajratiladiki, unda barcha fonetik xususiyatlar aniq bir til misolida oʻrganiladi. Umumiy fonetika barcha tillar uchun umumiy boʻlgan fonetik xususiyatlarni (nutq tovushlarining hosil boʻlishi, ularning universal tasnifi, tovushlarning birikish qonuniyatlari, yondosh tovushlardan birining ikkinchisiga taʼsiri va boshqalarni) oʻrganadi. 21.Alohida apparatlar yordamida nutq tovushlari, bogin, urgu va intonasiyadagi artikulyasionakustik xususiyatlarni organishga nima deyiladi?
22.Gapning grammatik markazi komponentlari, ega va kesimning sintaktik munosabatiga nima deyiladi? Javob: Ega 23.gapdan tashqarida ham, gap ichida ham faqat bir manoni ifodalaydigan sozlar nima deb ataladi? Javob: bir ma'noli so'zlar 24.Gapdan tashqarida bir manoni, gap tarkibida boshqa bir manoni ifodalaydigan sozlar nima deb ataladi? Javob: ko'p ma'noli so'zlar 25. Narsa va hodisalarga nom berish jarayonini o'rganadigan bo'lim nomi? Javob: Epistemologiya 26.Ikki so`zning teng huquqli, biri ikkinchisiga bo`ysunmay bog`lanishi nima deb ataladi? JAVOB:teng boģlanish 27. Bir so`zning (tobe so`zning) boshqa bir so`zga (hokim so`zga) bo`ysunishi oraqali bog`lanish nima deb ataladi? JAVOB:tobe boģlanish 28. Bu gal Farg`ona birinchilikni egalladi. Bu gapda mano ko`chishning qaysi turi ishtirok etgan? JAVOB:metanimiya 29. Tilning Grammatik qurilishini, so`zlarning gapda o`zgarishi va ularning o`zaro birikishini o`rganuvchi bo`lim nima deb ataladi? JAVOB:sintaksis 30.O`zaro aloqadorlik asosida qayta nomlash mano ko`chish turlarining qaysi birida uchraydi? JAVOB:metanimiya 31.So`z turkumlari, ularning kategorial va nokategorial formalarini o`rganadigan bo`lim bu? JAVOB:morfologiya 32.Nutqning grammatik tuzilishi haqida tushuncha beriladigan va o`z ichiga so`z birikmasi, gap va undan yirik bo`lgan birliklarni oladigan bo`lim bu? JAVOB:sintaksis 33. Tilning grammatik qurilishi turli tomondan o`rganiladi. Shunga ko`ra grammatikaning necha turi mavjud? JAVOB:- tarixiy grammatika - falsafiy grammatika - umumiy (universal) grammatika - qiyosiy grammatika - tasviriy grammatika (deskriptiv) - transformatsion grammatika. 34. Biror tilning grammatik qurilishini hozirgi (sinxronik) holatini o`rganadigan grammatika nima deb ataladi? JAVOB:tasviriy grammatika (deskriptiv) 35. Biror bir tilning grammatik qurilishida ro`y bergan o`zgarishlar taraqqiyotini o`rganadigan grammatika turi nima deb ataladi JAVOB:tarixiy grammatika 36. Tovushlarning umumiy akustik xossalarini va barcha tillarga xos bo`lgan talaffuz xususiyatlarini o`rganadigan fonetika nima deb nomlanadi? JAVOB:umumiy fonetika 37. Eng kichik til birligi bo`lib, so`zlarni, morfemalarni o`zaro farqlashga xizmat qiladigan birlik nima? JAVOB:fonema 38. So`zning borliqdagi narsa, belgi, harakat, miqdor kabi tushunchalar haqidagi malumotlar nima deb ataladi? JAVOB:atash(luģaviy)ma'nosi 39. Birbiriga qiyosan olinadigan ikki yoki undan ortiq grammatik mano bilan shu manoni ifodalovchi Grammatik shakllar tizimiga nima deyiladi? JAVOB:grammatik kategoriya 40. Voqealarni abadiylashtirish maqsadida jonli va jonsiz narsalarning rasmini chizish orqali amalga oshirilgan yozuv turi nima deb ataladi? JAVOB:piktografik yozuv 41.Har bir so`z o`z simvoliga ega bo`lgan yozuv turi nima deb ataladi? JAVOB:logografik yozuv 42. Til faktlarini tarixiy prinsip asosida o`rganib, tillarning qarindoshlik munosabatlarini o`rganadigan tasnif nima deb ataladi? JAVOB:geneologik tasnif 43.Tillarning Grammatik qurilishi asosga olinib, ularning asosiy tiplari belgilanadigan tasnifning nomi nima? JAVOB:tipologik tasnif 44. Lug`aviy birliklarga ega bo`lgan, hamda o`zaro birikib, o`zgarishlarga uchrovchi lug`aviy birliklari bo`lgan tillarni qiyoslash asosida paydo bo`lgan tasnif nomi nima? JAVOB:morfologik tasnif 45.Jahon tillarining xaritasi, turli mamlakatlarning til tomonidan xarakteristikasi o`rganib chiqiladigan tasnif nomi nima? JAVOB:areal tasnif 46. Faqat bir tilning lug`at tarkibi, fonetik sistemasi, Grammatik qurilishini o`rganadigan soha qanday nomlanadi? JAVOB:xususiy(muayyan) tilshunoslik 47. Bir vaqtning o`zida bir necha tillarning lug`at tarkibi, fonetik sistemasi, Grammatik qurlishini o`rganadigan soha nima deb nomlanadi? JAVOB: 48.Nutqning katta va kichik bo`laklarga bo`linishi nima deb ataladi? JAVOB:fonetik bòlinish 49. So`zlarning kelib chiqish tarixini o`rganuvchi soha nima deb ataladi? JAVOB:etimologiya 50. Har ikki tomondan chuqur pauza bilan bo`lingan eng katta fonetik birlik nima deb ataladi? JAVOB:fraza 51. Frazaning bir bo`lagi hisoblangan, bir urg`u yordamida yoki bir necha bo`g`inlarning ulanishidan tashkil topadigan birlik nima? JAVOB:takt 51. Manoga putur yetkazmay, bir-birining o`rnida bemalol ishlatila oluvchi so`zlar nima deb ataladi? JAVOB:tòliq sinonimlar 52. Manolari jihatdan farqlanuvchi sinonimlar qaysi tipga mansub? JAVOB:ma'noviy sinonimlar 53. Manolarda emotsional-ekspressiv hissiyotlarni ifodalovchi sinonimlar nima deb ataladi? JAVOB:stilistik sinonimlar 54. Biron narsani man etish, hayvonni ov qilish yoki o`simlikni sindirishni man etish kabi manoni ifodalovchi so`z qaysi qatorda to`g`ri ko`rsatilgan? JAVOB: 55.Ekspressiv bo`yoqqa ega bo`lmagan so`zlar nima deb ataladi? JAVOB:neytral sòzlar 56.Tilda hosil bo`lgan yangi so`zlarga nima deyiladi? JAVOB:neologizm 57.__________ tillarning xususiyati shundaki, bu tillarda grammatik munosabatlar qo`shimchalar emas, so`z tartibi, bog`lovchi yordamida ifodalanadi. Bu qanday tillar? JAVOB:analitik tillar 58.___________ tillarda grammatik mano qo`shimchalar orqali, yani so`zning tarkibida ifodalanadi. Bu qanday tillar? JAVOB:sintetik tillar 59.Tilshunoslik fanining predmeti nima? JAVOB:til 60. Ichki va tashqi o`xshashlik asosida mano ko`chish turiga nima deyiladi? JAVOB:metafora 61.------tillarning xususiyati shundaki,bu tillarda grammatik munosabatlar qòshimchalar emas,sòz tartibi,boģlovchi yordamida ifodalanadi.bu qanday tillar? JAVOB:Analitik tillar 62.----tillarda grammatik ma'no qòshimchalar orqali,ya'ni sòzning tarkibida ifodalanadi.Bu qanday tillar? JAVOB:Sintetik tillar 63.Tilshunoslik fanining predmeti nima? JAVOB:Til 64.Ichki va tashqi òxshashlik asosida ma'no kòchish turiga nima deyiladi? JAVOB:Metafora 65.Sarvar va Naima òrtasidagi munosabat uzildi.Ma'no kòchishning qaysi turidan foydalanilgan? JAVOB:Metafora 66. Son jihatdan ko`p bo`lmagan, kichik xalqlarga xizmat qiluvchi, o`z yozuviga ega bo`lmagan tillar nima deb ataladi? JAVOB:mahalliy tillar 67. Qorishiq tovushlar nima deb nomlanadi? JAVOB:affrikata — portlovchi tovush bilan sirgʻaluvchi tovushning yaxlit bitta tovush sifatida talaffuz qilinishidan hosil boʻlgan 68. Tillarning grammatik sistemasini bir-biri bilan taqqoslab o`rganadigan grammatika turi nima deb nomlanadi? JAVOB:qiyosiy grammatika 69. Tilning paydo bo`lishi bir tomondan kishilik organizmining evolyutsiyasi bilan bog`liq bo`lsa, ikkinchi tomondan nima bilan bog`liq? JAVOB: 70. Hokim so`z qaysi grammatik formada bo`lsa, tobe so`z ham shu formada bo`ladi. Shu qoidaga asoslangan to`g`ri javobni toping? JAVOB: 71. Hokim va tobe bo`laklar o`zaro so`z tartibi, hamda ohang yordamida munosabatga kirishishi nima deb ataladi? JAVOB:tobelanish 72. Sintaktik aloqani ifodalashda keng qo`llanadigan vosita nima? JAVOB: leksik vositalar 73. Semantik va grammatik jihatdan o`zaro sintaktik aloqaga kirishgan ikki yoki undan ortiq mustaqil so`zlar nima deb ataladi? JAVOB:sòz birikmasi 74. Gvineyada 400 ga yaqin til va shevalar mavjud. Bular tillar qanday nomlanadi? JAVOB: 75. Luģat tuzuvchi mutaxasislar nima deb ataladi? J: leksikograflar 76. Nutq tovushlarining sòz va morfemalarini bir biridan farqlash vazifasini òrganadigan bòlim nima deyiladi? J: fonalogiya 77. Lugaviy mano ustiga qoshilib, sozning shakliy qismi orqali ifodalangan va uning malum turkumga mansubligini, gapda qanday vazifa bajarishini korsatuvchi manoga nima deyiladi? J: grammatik ma'no 78. Sozning leksik, semantik jihatdan organadigan bolim nima deb ataladi? J: leksikalogiya 79. Tovushlar yoki boginlarning soz tarkibida ozaro orin almashish hodisasiga nima deb ataladi? J: metateza hodisasi 80. Tilning paydo bolishi va uning taraqqiyot qonuniyatlari, tilning ijtimoiy mohiyatini tilshunoslikning qaysi sohasi organadi? J: sotsiolingvistika 81. Sanskrit qanday til? JAVOB: (qad. hindcha sam skrta — mukammal, sayqallangan) — hindevropa tillari oilasiga kiruvchi qad. hind tillaridan biri. Qad. hind lahjalari asosida shakllangan va mil. av. 1-asrda Shimoliy Hindistonda tarqalgan 82. Hind tilshunosligining mashhur vakili kim? JAVOB:Yaski 83. Mahmud az Zamaxshariy kim? JAVOB:Abu-l-Qosim Mahmud binu Umar az-Zamaxshariy (1074 - 1143) - o‘rta osiyolik yozuvchi, faylasuf, amaldor. Uning asarlaridan chuqur ma’noga ega ikkita to‘plam tashkil etilgan. Qofiyaviy nasr ko‘rinishidagi ilmiy mulohaza bo‘limi u tomonidan yozilgan va “Oltin shoda” nomini olgan. 84. Alisher Navoiyning tilshunoslikka oid asari qaysi? JAVOB:Muhokamat ul luģattayin 85. Tilning paydo bolishi haqidagi qaysi nazariya uning obektiv mohiyatiga mos keladi? JAVOB: 86. Tilshunoslikda leksemaning mano tomoni qanday nomlanadi? JAVOB:semema 87. Tillarning kelib chiqishiga kura tasnifi qanday ataladi? JAVOB:geneologik tasnif 88. Til va nutq masalasida qaysi olim mukammal fikr yuritgan? JAVOB:F.de sossyur 89. . tufаyli bilim аvlоddаn-аvlоdgа оg‘zаki vа yozmа tаrzdа qоldirilаdi. Nuqtalar o‘rniga kerakli so‘zni qo‘ying. JAVOB:til 90. Qaysi qatorda ma'nodosh so'zlar sifat so’z turkumiga mansub? JAVOB: 91. Kapalagi uchib ketdi, tepa sochi tikka bo’ldi kabilar .... ? JAVOB:ibora(freologizm) 92. Tilshunоslikkа оid tеrminlаrni tоping JAVOB: 93. Qo`shmа оtlаr qаtоrini tоping 94. Qaysi uslub aralash uslub hisoblanadi? JAVOB:badiiy asarlar uslubi 95. Gаpning bоsh bo’lаklаri qаysilаr? JAVOB:ega va kesim 96. O`zbеk tilidа nеchtа kеlishik bоr? JAVOB:6ta 97. Jo`nаlish kеlishigining qo`shimchаsini bеlgilаng: JAVOB:-ga,-ka,-qa 98. Nutq tоvushlаri qаysi bo`limdа o`rgаnilаdi? JAVOB:fonetika 99. O`zbек tilidаgi undоsh tоvushlаr sоni nechta? JAVOB:24 100. Faqat urg’usi bilan farqlanishi mumkin bo’lgan so’zalar qatorini belgilang. JAVOB:bog'làr(ot)-bòg'lar(fe'l) 101. O‘zbek tilining spetsifik tovushlari berilgan qatorni toping JAVOB: 102. Affiksatsiya usuli bilan yasalgan so’zlar qatorini toping. JAVOB:ishchi,temiryòlchi,notinch 103. Maktab, oila, maorif, madaniyat, ma’naviyat kabi so`zlar tilimizga qaysi tildan o`tib o`zlashgan? JAVOB:arab tili 104. Sinоnimlаrga bеrilgаn to’g’ri tа’rif qаysi? JAVOB:bir umumiy maʼnoga ega boʻlgan (denotativ maʼnosi bir xil), qoʻshimcha (konnotativ) maʼnosi (ekspressiv,) uslubiy va boshqa munosabat kabilarni ifodalovchi xususiyatlari) bilan oʻzaro farqlanadigan til birliklari — soʻz, ibora, sintaktik birlik va boshqa, boshqatdan, qayta, qaytadan, yangidan, yana, takror kabi soʻzlari sinonim soʻzlar hisoblanadi. 105. Buyruq direktor tomonidan berildi. Predikatni toping. JAVOB:berildi 106. Ibora qo’llangan gapni toping. 105. Qaysi uslub aralash uslub hisoblanadi? JAVOB:badiiy asarlar uslubi 106. Shaklan har xil bo‘lsa-da, bir-biriga yaqin bo’gan so‘zlar qanday so‘zlar? JAVOB:ma'nodosh sòzlar 107. Bеmоr pаlаtа .... yotqizildi. Bеmоr... аnаliz uchun qоn оlindi. Nuqtаlаr o`rnigа qаysi кеlishiк qo`shimchаsi qo`yilаdi? JAVOB:jònalish kelishigi 108. “Bаhоr кеldi sеni so`rоqlаb” ushbа gаpdа fе’lning sintакtiк vаzifаsini tоping JAVOB:kesim va hol 109. Аtоqli оtlаr bеrilgаn qаtоrni tоping: 110. Olmoshning qaysi turi barcha mustaqil so’z turkimiga ishora qiladi? JAVOB:kòrsatish olmoshi 111- Abbreviatura nima?--(ital.abbreviature- qisqartma; lot. abbrevio- qisqartiraman: soʻz birikmalarini qisqartirib hosil qilingan soʻzlar.Masalan:BMT 112-Sifat.....bildiradi?-- Sifat -narsalarning belgisini bildiradi. 113-Sifat darajalari nechta?--4ta.oddiy,qiyosiy, orttirma, ozaytirma. 114-Qoʻshma sifat berilgan qatorni toping?--sheryurak, qoʻykoʻz, mehmondoʻst 115- Dona sonlar berilgan qatorni toping Javob: (ta) bitta , ikkita kabilar 116- Kishilik olmoshlari berilgan qatorni toping Javob: men sen u biz siz ular 117- Yaxshiroq, nim pushti, sal yaqin, balandroq sozlari qaysi darajada ifodalangan Javob: ozaytirma daraja. keyin roq qoshimchasi qiyosiy darajada ham bor 118- Numerativlar berilgan qatorni toping Javob: numerativ degani Hisob sozlar degani masalan: tup, nafar, bosh, quchoq, to'p 119- Shaxs oti yasovchi qo'shimchalar berilgan qatorni toping Javob: chi, dosh, kash, bon, boz Masalan: ish+chi, saf+dosh, dor+boz kabilar 120- Olmoshning ma'no turlari nechta Javob: 7 ta. kishilik, korsatish, soroq, belgilash, bolishsizlik, ozlik, gumon. 122. O`zliк оlmоshi bеrilgаn каtоrni tоping: 123. O`zliк nisbаtidаgi fе`lni tоping: 124. Fе`l zаmоnlаri bеrilgаn qаtоrni tоping: 125.Davolanmoq so'zining o‘tgan zamonda tuslang? Javob_davolangan,davolandi,davolanibdi. 126.Otdan yasalgan sifatlarni aniqlang. Javob_havoyi,qishloqi,og'zaki,ishchan, bahorgi,devoriy va shu kabilar. 127.Sifatdosh berilgan qatorni toping. Javob_o‘qigan,pishgan,tugatilmagan, bajarilmagan va shu kabilar. 128.Ravishdosh berilgan qatorni toping. Javob_kula-kula,borguncha, ketguncha,ko'ringani va shu kabilar. 129.Ravish gapda kesim bo‘lib kelgan gapni aniqlang. Javob_Uning dardlari juda ko‘p.shu kabi gaplar. 130.Olmosh bn ifodalangan aniqlovchini aniqlang. Javob_mening kitobim,o'zimizning o‘quvchilar va shu kabilar Download 15.01 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|