1. Toponimika tushunchasi va uning mohiyati haqida

Toshkent — Buxoro viloyati Qorako`l tumanidagi qishloq nomi. Qishloqqa toshkentliklar ko`chib kelib o`rnashgandan shunday nom olgan.
Toqi sarrofon — Buxoro shahridagi bozor. Toq so`zi qadimiy me`morchilik atamalaridan biri bo`lib, «arkli bino» ma`nosini anglatadi. Buxoro xonligida usti yopilgan bozor toq deyilgan. Masalan, Toqi telpakfurushon Telpak sotuvchilar toqi, Toqi sarrofon ham shunday bozor (rasta)lardan biridir. Sarrof — «pul maydalovchi» demakdir. O`rta asrlarda Buxoroning Kesh (SHahrisabz) darvozasi yaqinidagi bir mahalla Rasattoq (arabcha «ark boshi») deb atalgan. Bu maxdlla qadimda ana shu erda bo`lgan gumbazli bozor nrmi bilan atalgan bo`lsa kerak, deydi tarixchi O. I. Smirnova.
Xumdonak — Buxoro viloyatidagi qishloq nomi. G`isht, sopol buyumlar pishiriladigan xumdon so`ziga kichraytirish affiksi «ak» qo`shilib yasalgan toponim. Xumdonak «xumdoncha qishloq» ma`nosini bildiradi.
Xoja Tabband — Buxoro guzarlaridan biri. Ma`nosi bezgakni bog`lovchi, yo`q qilib tashlovchi (davolovchi) demakdir. Jonli tilda Tabbat bo`lib ketgan. Guzarda xoja Tabband mozori bor. Rivoyatlarga ko`ra, xoja Tabband bezgakni davolagan. Guzar ana shu xoja Tabband nomi bilan atalib kelinmoqda.
SHoxrud — shahar arig`i, Buxoro shahrini suv bilan ta`minlaydigan ariq. Dastlab Rudi zar deb atalgan: Arab geograflari asarlarida Nauri zar shaklida qayd qilingan. SHayx Boxarziyning vaqf hujjatlarida (XIV asr) Rudi shaO`ri Buxoro deb atalgan. Keyingi asarlarda SHohrud bo`lib ketgan. eronda hdm SHohrud degan ariq bor.
Sho`riston — Buxoro viloyati SHofirkon rayonidagi Qishloqning nomi. Sho`riston — «sho`r bosgan joy», «sho`rxok» ma`nolarini bildiradi.
Qulonxona — Buxoro viloyati Buxoro rayonidagi qishloq Bir zamonlar qulon ko`p bo`lganligidan shuiday nom olgan bo`lishi mumkin. Lekin qulon (qulontik) urug`i vakillari yashaydigan qishloq ham Qulonxona deb atalgan bo`lsa ajab emas.
Qo`tir buloq — Vobkent rayonidagi qishloq. Qishloq qo`tir kasalligiga davo bo`ladigan buloq yonida joylashganligidan shunday nom olgan.
G`ijduvon — Buxoro viloyatidagi shaxdr. Dastlab Narshaxiy asarida tilga olingan. Boshqa tarixiy manbalarda G`ijduvon shaklida ham qayd qilingan. Xalq og`zida Gijduvon so`zini G`uji devon — devlar, ins-jinslar ko`p ma`nosida deyilsa, ayrimlar G`uji dehkon — «Bir to`p qishloq» demakdir, deb taxmin qiladilar. To`p qishloq degani to`g`ri bo`lsa kerak. Har holda etimologiyasi aniq emas. Baxovuddin Naqshbandning ustozi Abdulxoliq G`ijduvoniy nomiga qo`yilgan degan fikrlar xam bor.