1-topshiriq: Savollarga javob bering?

1-topshiriq: Savollarga javob bering?

1. 
   Sotsial guruh deganda nimani tushunasiz?
   

Sotsial (ijtimoiy) guruh – individlar majmui. Ijtimoiy guruhga mansub individlar ushbu guruhga mansub har bir a’zoning boshqalariga nisbatan mo‘ljali asosida o‘zaro harakat qiladi.
Avstriyalik sotsiolog L.Gumplovich o‘zining 1899-yilda yozilgan “Sotsiologiya asoslari” kitobida “sotsiologiyada o‘rganish elementlari va birliklari sotsial guruhlar sanaladi”, deb yozgan[1]. “Sotsial olamning haqiqati shundan iboratki, u avvalboshdan guruhlarning harakati asosida mavjud bo‘lgan jamiyatdagi sotsial muammolarning yechimi sotsial guruhlarning barqaror o‘zaro aloqalaridir”. Gumplovichning fikricha, aynan guruhlar individning shaxsiy xususiyatlarini shakllantiradi.
G.S.Antipinaning fikricha, “sotsial guruh jamiyat sotsial strukturasining elementi sifatida bir xil sotsial xususiyatga ega bo‘lgan va jamiyat uchun mehnat taqsimotiga ko‘ra zaruriy vazifalarni bajaruvchi insonlar uyushmasi hisoblanadi[2]”.
Shunday qilib, sotsial guruhlar deyilganida, xatti-harakatlari rasmiy va norasmiy institutlar tomonidan boshqariladigan, ma’lum norma va qadriyatlarga ega bo‘lgan, boshqa birliklardan o‘zining xususiyatlari bilan farq qiladigan, bir-birlari bilan ijtimoiy munosabatlar sistemasi asosida bog‘langan kishilar yig‘indisidan iborat bo‘lgan sotsial birlik tushuniladi[3].
Sotsial guruhning asosiy belgisi, ularni ijtimoiy harakter xususiyati bir-biriga yaqinlashtiradi. Guruh a’zolari boshqalardan kutmaydigan ma’lum xatti-harakatlarni bir-biridan kutadilar.

2. 
   Katta sotsial guruhga ta’rif  bering?
   

Sotsiologiya va sotsial psixologiya fanida katta sotsial guruhlar O'zining aniq ta'rifiga ega emas. Umuman, katta sotsial guruh deganda, A'zolar soni ko'p bo'lgan kishilar guruhlari tushuniladi. Katta sotsial Guruhlarning o'ziga xos xususiyatlari quyidagilardan iborat;

1. 
   A'zolar sonining ko'pligi;
   

2. 
   Yagona hududning mavjud emasligi;
   

3. 
   A'zolar o'rtasidagi aloqalarni asosan ommaviy aloqa vositalari
   

Orqali o'rnatilishi;

4. 
   Guruh strukturasining murakkabligi, aniqroq qilib aytganda, bu Guruhlar ko'p rasmiy va norasmiy, uyushgan va uyushmagan guruhlarni O'z ichiga oladi.
   

Katta guruhlar 2 turga bo'linadi.

.Tasodifiy, stixiyali paydo bo'ladigan va qisqa vaqt mavjud
Bo'ladigan guruhlar. Bularga olomon, xaloyiq (publika), auditoriya va
Boshqalarni kiritish mumkin.
Tarixiy rivojlanish natijasida vujudga kelgan va jamiyat ijtimoiy
Munosabatlar sistemasida ma'lum o'ringa ega bo'lgan birliklar. Bu turdagi
Guruhlarga sotsial sinflar, turli etnik
Guruhlar (elat, xalq, millat), kasbiy guruhlar, jinsiy va yoshga oid
Guruhlar (yoshlar, ayollar, keksalar) va boshqa guruhlarni kiritish mumkin.

3. 
   Kichik sotsial guruhga ta’rif  bering?
   

Kichik guruhlar deganda, ko'pi bilan bir necha o'nlab a'zolardan
Iborat bo'lgan kam sonli guruhlar tushuniladi. Bu guruhlar ko'pincha
Samimiy do'stlik munosabatlari bilan bog'langan bo'ladi, guruh a'zolari
O'rtasida bevosita o'zaro aloqalar ustun turadi, guruh a'zolari o'rtasidagi
Munosabatlar norasmiy institutlar yordamida tartibga solinadi. Bundan
Tashqari, maxsus vazifalarni bajarishga mo'ljallangan, yuqori darajada
Shakllangan kichik maqsadli guruhlar ham mavjud. Bu guruhdarda a'zolar
O'rtasidagi munosabatlar maxsus xizmat ko'rsatmalari bilan tartibga
Solinadi. Yashirin ishlayotgan partiya yacheykasi bunga misol bo'la oladi.
Kichik guruhlar oilani, do'stlarni, qo'shnilarni ishlab chiqarish brigadasini
Va boshqa guruhlarni kiritish mumkin.

4. 
   Referent  guruh deb  qanday  guruhlarga  aytiladi?
   

Referent guruhlar. (Referent guruh termini inglizcha so‘z bo‘lib, “mansub bo‘lish” degan ma’noni anglatadi). Bu terminni amerikalik sotsial psixolog M.Sherif tomonidan kiritilgan. Individ ongli ravishda kiradigan sotsial guruhlarga (iqtisodiy, siyosiy, madaniy, kasbiy) nisbatan ishlatiladi. Katta va kichik referent guruhlari – sinf yoki ijtimoiy tabaqa bo‘lishi mumkin.
Referent guruhlar 2 turi:

1. 
   Real guruhlar (shaxsga qulay sotsial norma va qadriyatlarni egallash uchun etalon bo‘lib xizmat qiladigan alohida kishilar birligi).
   

2. 
   Ideal guruhlar (ma’lum bir guruhning qadriyatli va normativ yo‘l-yo‘riqlarining inson ongida aks etishidir. Shaxs bu guruhga moslashishga harakat qiladi).
   

 

2-topshiriq: Kichik va  katta sotsial guruhning farqli jixatlarini taqqoslang?

 

Kichik	Katta
Koʻpi bilan bir necha oʻnlab aʼzolar	Aʼzolari sonining koʻpligi
Samimiy do'stlik munosabatlari bilan bog'langan bo'ladi, guruh a'zolari O'rtasida bevosita o'zaro aloqalar ustun turadi	A'zolar o'rtasidagi aloqalarni asosan ommaviy aloqa vositalari Orqali o'rnatilishi;
Kichik va katta guruhlar o'rtasidagi farqni kichik guruhning yiriklashuvi va uning katta guruhga aylanish jarayonida ko'rish mumkin.	Katta sotsial guruhlarda kichik guruhlarda yo'q. Bo'lgan xatti harakatni boshqarib turadigan o'ziga xos kuch mavjud. Bu huquqlar, urf odatlar va an'analardir.