1-topshiriq toʻGʻRI

NOTOʻGʻRI
1.Бозор –товар ишлаб чиқариш, айирбошлаш ва пул муомаласи қонун –қоидалари асосида ташкил этиладиган ва бошқариладиган иқтисодий тизимдир. (Н)
2.Бозор механизми –бозорга, айирбошлаш муносабатларига жалб қилинган иктисодий фаолиятнинг натижалари ва иқтисодий ресурслар, товар, пул ва унга тенглаштирилган молиявий активлардир. (Н)
3.Бозор объекти – бозор иқтисодиётининг фаолият қилишини тартибга солишни ва иқтисодий жараёнларни уйғунлаштиришни таъминлайдиган дастак ва воситалардир. (Н)
4.Бозор субъекти – айирбошлаш муносабатларига хизмат қилувчи муассасавий тузилмалардир.(Н)
5.Бозор инфратузилмаси– бозорнинг, айирбошлаш муносабатларининг қатнашчиларидир.(Н)
6.Таклиф эгри чизиғи – нарх билан сотишга чиқариладиган товарлар миқдори ўртасидаги бевосита ёки тўғридан–тўғри боғлиқликни ифодалайди.(Н)
7.Талаб эгри чизиғи – нарх ва таклифнинг ҳажми ўртасидаги тўғридан –тўғри боғлиқликнинг графикдаги тасвиридир. (H)
8.Таклиф эгри чизиғи –графикда нарх ва талабнинг ҳажми ўртасидаги тескари боғлиқликни кўрсатади. (H)
9.Нарх диапазони қуйи, ўрта ва юқори нархларни ўз ичига олади. (H)
10.Тармоқлараро рақобат – ишлаб чиқариш ва сотишнинг қулайроқ шароитига эга бўлиш, қўшимча фойда олиш учун бир тармоқ корхоналари ўртасида борувчи кураш. (H)
11.Демпинг нарх –аҳолининг юқори даромад олувчи қатлами харид қиладиган товарларни сотишда қўлланилувчи нарх. (H)
12.Нуфузли нарх – бозорда ўз мавқеини мустаҳкамлаш ва рақибларини сиқиб чиқариш учун фойдаланилувчинарх. (H)
2-topshiriq.
2)Mulkchilik jamiyatdagi ham huquqiy, ham iqtisodiy munosabatlar mazmunini
o‘zida ifodalaydi. Mulkchilikning bu ikki jihati o‘zaro bog‘liq va bir-birini taqozo
qiladi. Shu sababli mulkchilik bir vaqtda ham iqtisodiy, ham huquqiy kategoriya
hisoblanadi. Bunda, hal qiluvchi rolni mulkchilikning iqtisodiy tomoni egallaydi.
Agar mulk iqtisodiy jihatdan ro‘yobga chiqarilmasa, ya‘ni ishlab chiqarishda
foydalanilmasa yoki mulk egasiga daromad keltirmasa, bunda u «huquqiy»
kategoriya sifatida qoladi.
3) Mulkning tuzilishi va shakli xilma-xilligi sababli, bu mulkni o‘zlashtiruvchi sub‘ektlar ham turli darajada bo‘ladi. Masalan, davlat mulkining bevosita sub‘ektlari respublika hokimiyati va boshqaruv organlari, davlat korxonalari va muassasalari hamda ularning mehnat jamoalari a‘zolari bo‘lishi mumkin O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida: «Bozor munosabatlarini rivojlantirishga qaratilgan O‘zbekiston iqtisodiyotining negizini xilma-xil shakllardagi mulk tashkil etadi»⁹– deb ta‘ki1
4)Ракабатнинг вазифалари
• Тартибга солиш вазифаси
• Ресурсларни жойлаштириш вазифаси
• Инновацион вазифа
• Мослаштириш вазифаси
• Тақсимлаш вазифаси
• Назорат қилиш вазифаси
5)Нарх воситасида рақобатлашиш усулларидан бири – демпинг
нархларни қўллашдир. Бунда миллий ишлаб чиқарувчилар ўзларининг товарларини бошқа мамлакатларга ички бозордаги нархлардан, айрим
ҳолларда таннархидан ҳам паст бўлган нархларда сотади. Шу орқали улар
ички бозорда нархларнинг барқарорлигига эришиш мамлакатдаги ортиқча
маҳсулотни йўқотиш, янги бозорларга кириб олиш ва унда ўзларининг
иқтисодий мавқеини мустаҳкамлашга ҳаракат қилади.
6)MONOPOLIYA (yun. tanho sotaman) - iqtisodiyotning biron-bir sohasidagi tanho hukmronlik. Monopoliya ishlab chiqarish vositalari, ish kuchi va yaratilgan mahsulotlar asosiy qismining yagona yoki ozchilik korxonalar, tadbirkor shaxslar yoki davlat qo'lida to'planishi natijasida paydo bo'ladi. Monopol korxonalar hukmronlik mavqeyidan foydalanib, sarflarni kamaytirish, monopol baho belgilash orqali foyda ko'rish, raqobatning yo'qligi yoki zaifligidan bozorda o'z izmini o'tkazishi mumkin. Monopoliya bozor munosabatlarini cheklaydi, shu sababli davlatlar antimonopol chora-tadbirlar joriy etadilar. Monopoliya o'z tabiatiga ko'ra ishlab chiqarishda turg'unlik paydo qiladi, chunki monopol mavqega tayanib, sarflarni kamaytirmay foyda ko'rish, raqobatning yo'qligi yoki zaifligidan foydalanib, bozorda o'z izmini o'tkazishi mumkin. Monopoliya bozor munosabatlarini cheklaydi.
7)narx va narx xosil bo`lishini boshqarish tadbir va strategiyalari, tovar yoki xizmatlarga ishlab chiqarish xarajatlari va bozor kon’yunkturasiga mos keluvchi, xaridorni qondiruvchi va rejalashtirilgan foydani keltiruvchi narx belgilash san’ati.