1. Traktorlarga texnik xizmat ko‘rsatish va ularni ta’mirlash davriyligini va sonini

2. Mashinalarga TXK va ta’mirlashdagi mehnat sarfini hisoblash
Mashinalarga xizmat ko’rsatish va tamirlashdagi mehnat
sarfini hisoblash.
1 chi jadvalda keldirilgan ma’lumotlarga muofiq mashinalar turi bo’yicha TXK va JT ta’mirlashdagi taqsimlashni aniqlaymiz.
1-jadval

Umumiy mehnat sarfi	Postda bajarilayotgan Mehnat sarfi	Ustoxonada bajarilayogan Mehnat sarfi	Umumiy mehnat sarfi		Postda bajarilayotgan Mehnat sar	Ustoxonada bajarilayogan Mehnat sarfi
Traktorlar
53.33	50.60	2.73.	46.67		20.07	26.60
Avtomobillar
3698	3586	1.12	63.02		27.10	35.92
Komboyn
58.92	55.65	3.27	41.08		17.66	23.42
QXM
3921	39.21	_	60.79	5193			8.86

Mashinalrga TXK va JT dagi yillik umumiy sarfi.

T_a=300*U*300*34=10200 odam soat
Bunda Ua yil davomida shartli tamirlanadigan yuk avtomobillar soni ulardan mehnat sarfi
TXK
T_atxk=0.3698*Ta=0.369*10200=3772 odam soat
Joriy tamirlashda
T_ajt=0.6302*10200=6428 odam soat
2-jadval
Ish vaqtining nominal fondi va TXK va JT mehnat sarfini yil choraklardagi bo’yicha taqsimlanish.

Chorak nomiri	Ishchini ish vaqtini	TXK mehnat sarfini aniqlash	TXK mehnat odam soati	IShlovchilarning soni	Joriy tamirlashni mehnat sarfini taqsinlash	Joriy tamirlashni mehnat sarfi	Ishchilarni soni
1	507	0.25	943	1.85	0.25	1607	3.16
2	512	0.25	943	1.84	0.25	1607	3.13
3	535	0.25	943	1.76	0.25	1607	3
4	516	0.25	943	1.82	0.25	1607	3.11
Yillik	2070	100	3772	7.26	100	6428	12.4

Traktorlar

T_t=300*U_t=300*38=11400
Bu yerda U_t yil davomida shartli tamirlanadigan traktorlar soni ulardan mehnat sarfi texnik xizmat ko’rsatishda.
T_txk=0.533*11400=6076
Joriy tamirlash.
T_jt=0.4108*11400=4683
3-jadval

Chorak nomiri	Ishchini ish vaqtini	TXK mehnat sarfini aniqlash	TXK mehnat odam soati	Ishlov-chilarning soni	Joriy tamirlashni mehnat sarfini taqsinlash	Joriy tamirlashni mehnat sarfi	Ishchilarni soni
1	507	0.17	1938	3.82	0.33	1545	3.04
2	512	0.33	3762	7.34	0.17	796	1.55
3	535	0.33	3762	7.03	0.17	796	1.48
4	516	0.17	1938	3.75	0.33	1545	2.99
Yillik	2070	1	11400	21.94	1	4683	9.03

Kombaynlar

T_k=300*U_k=300*36=10800
T_txk=0.5892*U_k=0.5892*10800=6363.36
T_jt=0.4108*T_k=0.4108*10800=4437.6
4-jadval

Chorak nomi	Ishchini ish vaqtini	TXK mehnat sarfini aniqlash	TXK mehnat odam soati	IShlov-chilarning soni	Joriy tamirlashni mehnat sarfini taqsinlash	Joriy tamirlashni mehnat sarfi	Ishchilarni soni
1	507	0.17	1082	2.13	0.33	1464	2.88
2	512	0.33	2099	4.01	0.17	754	1.47
3	535	0.33	2099	3.92	0.17	754	1.47
4	516	0.17	1083	2.1	0.33	1464	2.83
Yilik	2070	1	6363	12.16	1	4436	8.65

Qishloq xo’jalik mashinalari

T_kxm=300*U_kxm=300*32=9600
T_kxm=0.3921*T_kxm=0.3921*9600=3764
T_kxmjt=0.6079*T_kxm=0.6079*9600=5836
5-jadval

Chorak nomiri	Ishchini ish vaqtini	TXK mehnat sarfini aniqlash	TXK mehnat odam soati	IShlov-chilarning soni	Joriy tamirlashni mehnat sarfini taqsinlash	Joriy tamirlashni mehnat sarfi	Ishchilarni soni
1	507	0.17	640	1.26	0.33	1925	3.80
2	512	0.33	1242	2.42	0.17	992	1.93
3	535	0.33	1242	2.32	0.17	992	1.85
4	516	0.17	640	1.24	0.33	1926	3.75
Yilik	2070	1	3764	7.24	1	5836	11.32

Texnik xizmat kursatish va joriy tamirlashning bajarish joyi bo’yicha mashina traktor mashinalarni yillik sarfi

6-jadval

Mashina turlari	TXK dagi mehnat sarfi	Ulardan		JT dagi mehnat sarfi	Ulardan
		Po’sda bajariladigan mehnat sarfi	Ustaxonada bajariladigan mehnat sarfi		Po’sda bajariladigan mehnat sarfi	Ustataxonada bajari-ladigan mehnat sarfi
Avtomobil	3772	3730	42	6428	4120		2308
Troktor	6076	5908	168	4683	3438		1245
Kambayin	6363	6155	208	4437	3398		1039
QXM	3764	3764	-	5836	5319		517
Jami	19975	19557	418	21384	16275		5109

MTPning umumiy mehnat satrrfi

T_mtr=300*N_e=300*140=42000
Bunda N_e MTP ning umumiy tamirlash birligi vazifadagi barcha mashinalarning shartli tamirlash birgalikda aniqlaymiz

3. IYOD suv nasosida sodir bo‘ladigan nuqsonlar va nosozliklarning tahlili.
Dvigatel suv nasosining korpusi, shuningdek, nasosning darz ketgan kronshteyni va kronshteyn gardishi bimetall elektrod bilan payvandlab ta’mirlanadi.
Suv g‘ilofini hosil qiluvchi bo‘shliqlar payvandlangandan so‘ng nasos korpusiga kerosin quyib germetiklikka sinaladi.
Dvigatellar suv nasosi kronshteynining gardishi yoki kronshteyni payvandlangandan so‘ng ularning chetlarini tebranishi tekshirib ko‘riladi. Bunda detallardagi tebranish 0,1 mm gacha ruxsat etiladi. Agar detallar orasidagi tebranish ruxsat etilgandan ortiq bo‘lsa, vtulka yordamida joyiga moslanadi. Suv nasosi va ventilyator korpusi gardishining singan qisimlari cho‘yan sim bilan (gaz payvandlash usulida) yoki bimetall elektrod bilan ta’mirlanadi. Payvandlash so‘ng tutashuvchi tekisliklarning ravonligi tekshiriladi.
Suv nasosi va ventilyatorning eyilgan (dvigatel suv nasosining kronshteyni flanetsi va kronshteyn valigi vtulkalari birikmalari eyilganda) korpusiga tashqi diametri kattalashtirilgan vtulkalar presslab kirgaziladi.
Suv nasosi va ventilyator korpusida, shuningdek, ventilyator shkivining podshipniklar o‘tqaziladigan joylarida eyilish sodir bo‘ladi. Bunday nuqsonlar po‘lat halqalar (vtulkalar) o‘rnatilgandan yoki payvandlangandan (suv nasosi va vintilyator korpusi) so‘ng, nominal o‘lchamgacha ishlov beriladi.
Ventilyator shkivdagi tasma kiydiriladigan ariqcha-larning har bir tomonidan 1 mm gacha eyilish ruxsat etiladi. Buni aniqlash uchun yangi shkiv ariqchasi profilida yasalgan andozasi va eyilgan shkiv ariqchasi orasiga shchup o‘rnatish yo‘li bilan aniqlanadi.
Rezba esa avval ko‘rib o‘tilgan usullarning birortasi bilan tiklanadi. Dvigatellarning suv nasosiga va vintilyator korpusiga ventilyator shkivi qotirish gaykasining rezbasi shikastlanganda, u cho‘yan elektrod bilan gaz payvandlashdan so‘ng unga nominal o‘lcham bo‘yicha rezba kesiladi.
Suv nasosining parragini valigi o‘rnatiladigan teshik eyilganda, uga 4-6 mm ga kattalashtirilgan po‘lat vtulka presslab kiritiladi. Ta’mir o‘lchami chegarasidan kichik bo‘lgan valiklarning bo‘yni kattalashtirilganda parrak teshigi ta’mir o‘lchamigacha razvyortkalanadi.
Qanotchaning eyilgan parraklari gazoviy payvandlash usulida cho‘yan elektrod bilan ta’mirlanadi, parrak cheti esa nominal o‘lchamgacha mexanik ishlov beriladi.
Ta’mirlashdan so‘ng suv nasosining parragi statik muvozanatlanadi.
Ventilyator qanotchasinining krestovinasida quyidagi nuqsonlar sodir bo‘lishi mumkin: parrak bilan birgalikda qotirilgan birikmalarni bo‘shab ketishi, krestovina va parrak-larda qoldiq deformatsiyaning sodir bo‘lishi, darz ketishi.
Parraklarning mustahkamligigi buzilganda yoki ular shikastlanganda parrak qaytadan parchinlanadi. Parraklar almashtirilganda har bir krestovinaga parchinlanadigan alohda parraklar og‘irligi orasidagi farq 3-5 g dan (S-80 va S-100 rusumli traktorlarda 10 g dan) oshmasligi lozim. Parrklar ventilyator krestovinasiga puxta parchinlanishi, parchin mixlarining kallaklari me’yor darajasida yalpoqlanishi lozim.
Krestovina va parraklardagi teshiklari oval shaklida eyilgan bo‘lsa, ular kattalashtirilgan o‘lchamga yo‘nilib, katta-lashtirilgan diametrli parchin mixlar bilan parchinlanadi.
Parrak ta’mirlanganda ventilyator parraklarining shakli va aylanish tekisligiga nisbatan qiyalik burchagi me’yor darajasiga keltirish lozim. Turli rusumdagi dvigatellar uchun parraklarning qiyalik burchagi ═30-35° ni tashkil qiladi.
Parraklar bilan birga yig‘ilgan krestovinaning to‘g‘ri o‘rnatilganligi va muvozanatlanganligi ham tekshiriladi. Ventilyator parchinlangan parrraklarning oldingi qirralari aylanish o‘qiga perpendikulyar tekislikda yotishini ta’minlash kerak. Buning aniqlik darajasi turli rusumdagi dvigatellar uchun 1-3 mm atrofida bo‘lishi lozim. Parraklarning bir tekislikda yotishi plitada yoki moslamada (nazorat shtifti bo‘yicha) shchup bilan tekshiriladi. Parraklari yig‘ilgan krestovinaning muvozanatlanganlik darajasi prizmalarida tekshiriladi (2.1-rasm). Bundagi muvozanatsizlik (disbalans) 10 g·sm gacha bo‘lishi ruxsat etiladi.



2.1-rasm. Ventelyator krestovinasini statik muvozanatlash
Prraklarni muvozanatlash uchun ularning uchlaridan yoki ichki qirralaridan metall yo‘nishga ruxsat etiladi.
Yig‘ilgan ventilyator prizmalarda yoki maxsus moslamada muvozanatlanadi (2.2-rasm). Buning uchun ventilyator 3 qotirilgan valik 2 moslamadagi disk 1 ustiga qo‘yiladi. Ventilyatorning muvozanatsizligi 30 g·sm gacha bo‘lishi mumkin. Vintilyator shkivini muvozanatlash uchun, uning chetidan teshik parmalash ruxsat etiladi.
Suv nasosi va ventilyator yig‘ilgan holatda shkiv podshipniklarida bemalol aylanishi lozim. Shkivning orqa chetki sirti va nasos korpusi cheti orasidagi tirqish 1,5 mm dan kam bo‘lmasligi kerak.
Salnikni joyiga o‘rnatishdan avval unga grafit pastasi shimdiriladi. Salnikning o‘lchamini shunday tanlash kerakki, u joyiga o‘rnatigandan so‘ng salnik gaykasi salnik vtulkasidagi yoki suv nasosi kronshteyni burchagidagi vint uzunligining yarmidan ortig‘iga buralmasin.

2.2-rasm. Suv ventelyatorini

Gayka oxirigacha qotirilgandan so‘ng suv nasosi valigi vtulkalarida bemalol, ovoz chiqarmasdan aylanishi lozim.
Dvigatelning rusumsiga bog‘liq holda, suv nasosining valigi o‘q bo‘yicha 0,5-2 mm oraliqda siljishi mumkin.