1. Turar joy dahilsizligi va zaruriy mudofaa Turar joy egasi huquq va majburiyatlari

XULOSA.

Turar joy daxlsizligi - fuqarolarning konstitutsiyey shaxsiy huquq va erkinliklaridan biri. Oʻzbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi fuqarolarning turar joyi daxlsizligini kafolatlaydi (27modda). Bunga koʻra, hech kim qonunda nazarda tutilgan hollardan va tartibdan tashqari, birovning turar joyiga kirishi, tintuv oʻtkazishi yokya uni koʻzdan kechirishi mumkin emas. Shuningdek, Oʻzbekiston Respublikasi JK ning 142moddasiga asosan, turar joyga unda yashovchilarning erkiga xilof ravishda zoʻrlik ishlatib bostirib kirish 3 y. gacha axloq tuzatish ishlari yoki 5 y. gacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanishi koʻrsatilgan. Turar joy daxlsizligid. deganda xususiy mulk boʻlgan uylar, kvartiralar olib qoʻyilishi, mulkdor esa uyga, kvartiraga mulk huquqidan mahrum etilishi mumkin emasligi ham tushuniladi. Ammo bir qator hollarda Turar joy daxlsizligid. ga boʻlgan huquq istisno etiladi. Jumladan, garov munosabatlarida undiruv garovga qoʻyilgan molmulkka qaratilganda, natsionalizatsiya, rekvizitsiya, musodara qilinganda Turar joy daxlsizligid. chetlab oʻtiladi.

Himoyaga xos bo‘lgan zaruriy mudofaa huquqiyligining muhim sharti — himoyaning aniq sharoitda tajovuzning xususiyati va xavfliligiga mos bo‘lishidir. Jinoyat-huquqiy nazariyasida zaruriy mudofaaning bu belgisi «tajovuz va himoyaning mutanosibligi», deb nomlanadi. Mudofaaning tajovuzning xususiyati va xavfliligi darajasiga muvofiq kelishining asosiy talabi — mudofaaning jinoiy tajovuz ichki tomoniga mos kelishidir. Qilmishning ichki tomoni — uning ijtimoiy munosabatlarga jinoiy zarar yetkazishga yo‘nal-tirilganligi orqali izohlanadi.

27-modda Har kim o`zing sha’ni obrosiga qilingan tajovuzlar, shaxsiy hayotga aralshish va turar joy dahilsizligiga egadir.

Turar joy daxlsizligi xuquqi yuqorida ko`rib o`tilgan erkinlik, shaxsiy daxlsizlik, shaxsiy hayot daxlsizligi aduklariga mazmuian yakin. Inson xuquqlari Umumjaon Deklaratsiyasining 12-moddasida uzboshimchalik bilan turar joyga kirish va Fukarolik \amda siyosiy xuquqlar tugrisidagi Xalkaro Paktning 17-modtsasida noqonuniy tajovuz kilishga yul ko`yib bulmasligi uchun qilingan. Bu qoida Uzbekistan Respublikasi Konstitutsiyasining 27-moddasida o`z ifodasini topgan bulib, hech kim qonunda belgilangan holat-dan tashkari, biror kishining xohish-irodasiga karshi uning uyiga kirish huquqiga ega emasligi aniq ko`rsatilgan. Unda tergov ishlari buyicha tintuv dastlabki tergov organlarining prokuror ruxsati bilan asoslangan Qarori va guvohlar ishtrokida utkazilishi mumkinligi ta'kidlangan.