1. Ushbu shikoyat Qo'mita tomonidan ko'rib chiqilishi uchun qanday talablar bajarilishi kerak?

1. Arizachilar Inson huquqlari bo'yicha Yevropa sudiga shikoyat qilishda qanday talablarga javob berishi kerak?
Birinchi navbatda, Jeroniya Inson huquqlari va asosiy erkinliklarini himoya qilish bo'yicha Evropa konventsiyasining ishtirokchisi bo'lishi kerak, uning asosida ushbu sud ishlaydi va uning yurisdiktsiyasi kengayadi. Inson huquqlari va asosiy erkinliklarini himoya qilish to‘g‘risidagi Yevropa konventsiyasining 34-moddasiga ko‘ra, sud har qanday jismoniy shaxsdan, har qanday nodavlat tashkilotdan yoki har qanday shaxslar guruhidan, ishtirokchi-davlatlar tomonidan huquqbuzarlik qurboni bo‘lganini da’vo qilgan shikoyatlarni qabul qilishi mumkin. konventsiyada (ular konventsiyada oliy Ahdlashuvchi tomonlar deb ataladi) konventsiyada yoki uning protokollarida tan olingan huquqlari. Ariza beruvchining Yevropa Kengashiga aʼzo davlat fuqarosi yoki umuman, u shikoyat berayotgan davlat fuqarosi boʻlishi shart emas. Shuningdek, Ushbu Konventsiyaning 35-moddasi qabul qilinishi mumkin bo'lgan shartlarni ochib beradi:
1. Sud ishni xalqaro huquqning umume'tirof etilgan qoidalarida nazarda tutilgan barcha ichki himoya vositalari tugatilgandan keyingina va milliy hokimiyat organlari ish bo'yicha yakuniy qaror qabul qilgan kundan boshlab to'rt oy ichida ko'rishi mumkin.
2. Sud 34-moddada ko’rsatilgan individual arizalar quyidagi holatlarda ko'rib chiqilmaydi, agar:
(a) anonim; yoki
(b) sud tomonidan ko'rib chiqilgan yoki boshqa xalqaro tergov yoki hal qilish tartibining predmeti bo'lgan va agar u yangi tegishli faktlarni o'z ichiga olmasa, mohiyatan bir xil bo'lsa.
3. Sud 34-modda qoidalariga muvofiq berilgan har qanday individual arizani qabul qilib bo'lmaydigan deb topadi, agar u:
a) shikoyat ushbu Konventsiya yoki uning Protokollari qoidalariga zid bo'lsa, ochiq-oydin asossiz bo'lsa yoki individual shikoyat qilish huquqini suiiste'mol qilsa; yoki
(b) agar ushbu Konventsiya va uning Protokollarida belgilangan inson huquqlarini hurmat qilish tamoyili talab qilinmasa, arizachi jiddiy zarar ko'rmagan bo'lsa.
shikoyatni mohiyati bo'yicha ko'rib chiqish.


2. Ushbu vaziyatda qutqaruv operatsiyasiga huquqiy baho bering.
Ko'rinib turibdiki, bu operatsiya garovga olinganlarni terrorchilardan qutqarish uchun zarur .Biroq, huquqiy baho berishda quyidagi fikrlarni ham hisobga olish kerak:
▪ oddiy qonunlar favqulodda holat keltirib chiqaradigan xavfni bartaraf etish uchun etarli bo'ladimi yoki yo'qmi
▪ Ushbu chora-tadbirlar favqulodda vaziyatga haqiqiy javobmi yoki yo'qmi
- alternativalar haqida nima deyish mumkin?
▪ belgilangan choralar qo'llanganmi
▪ Hukumat alohida ish va ko'rsatilgan qonundan chetga chiqish o'rtasida etarli darajada bog'liqlik mavjudligini ko'rsata oladimi yoki yo'qmi
▪ cheklash doirasi cheklanganmi va uni qo'llab-quvvatlovchi sabablar ko'rsatilganmi
▪ qo'llanilgan choralarni har qanday yumshatish
▪ Ushbu choralar kafolatlanganmi yoki yo'qmi ▪ ko'rib chiqilayotgan huquqning ahamiyati va ushbu huquqqa aralashuv ustidan sud nazoratining kengroq maqsadi
▪ chora-tadbirlarning sud tomonidan tekshirilishi ijro etilishi mumkinmi
▪ chora-tadbirlarning mutanosibligi va ularda asossiz kamsitishning
▪ masalani ko'rib chiqqan har qanday milliy sudlarning fikrlari Bir so‘z bilan aytganda, qonuniylik, zaruriylik va mutanosiblik tamoyillari to‘g‘ri huquqiy baho berish lozim . Ya’ni terrorchilar tomonidan garovga olinganlarni qutqarishda hushdan ketgazuvchi gazdan foydalansih qanchalik tog’ri va ulargaroovga olingan fuqarolarga yetkazilishi mumkin salbiy oqibatlarini aniqlash lozim. Shunindek tekshirish ishlarida mazkur opperatsini amalga oshirishdagi xato kamchiliklar yoki qutqarisahning usha payt mavjud bo’lgan boshqa alternativ variantlari mavjud bo’lganligi yoki bo’lmaganligi. Agar bsoqha alternativ chralarni qo’llash mumkin bo’lmaganda operatsiyani o’tkzish yoki o’tkazmaslik oqibatlarini o’zaro taqqoslash lozim. U shbu holatlarni aniqlash bo’yicha tekshirish ishlarini amalga oshirish va shu tekshriuv natijalariga qarab opperatsiyani o’tkazilish qoidalriga rioya etilgan yoki etilmaganini aniqlash mumkin.


3. Inson huquqlari bo‘yicha Yevropa sudi ushbu holatda qo‘llashi mumkin bo‘lgan qoidalarni tahlil qiling.
Garovga olinganlarni terrorchilardan qutqarish maqsadida xavfsizlik xizmati qutqaruv operatsiyasini o‘tkazdi, bu operatsiyada garovga olinganlar orasida ham qurbonlar bor. Mazkur holatda murojaat 125 nafar garovga olingan isnonlarning vafot etishida davlatni ayblash haqida bormoqda. Ma’lumki Inson huquqlari bo’yicha yevropa shartnomasining 2- moddasi hayot huquqi haqida. Unga ko’ra har bir shaxs yashash huquqiga ega hich kim hayotdan mahrum qilinishi mumkin emas. O’rinlli savol tug’iladiku axidr bu favqulotda vaziyatku terrorchilarga qarsh kurashish chog’ida shunga majbur bo’lib qolgandir , To’g’ri , Inson huquqlari bo’yicha yevropa shartnomasining 15-moddasida aytilishicha, urush yoki xalq hayotiga tahdid soladigan boshqa favqulodda vaziyatlarda har qanday Oliy Ahdlashuvchi Tomonlar ushbu Konventsiya bo'yicha o'z majburiyatlarini cheklovchi choralarni faqat favqulodda vaziyatlar talab qiladigan darajada ko'rishi mumkin, agar shunday bo'lsa. choralari xalqaro huquqqa muvofiq boshqa majburiyatlariga zid emas. Deb ta’kidlangan lekin moddaning ikkinchi qimsida qanday hlatlarda ushbu istisnodan foydalanib bo’lmasligi ta’kidlangan.”Ushbu qoida 2-modda qoidalaridan chetga chiqish uchun asos bo‘la olmaydi, qonuniy harbiy harakatlar natijasida insonlar halok bo‘lgan hollar bundan mustasno yoki 3-modda, 4-modda 1-bandi va 7-modda qoidalaridan chetga chiqish uchun asos bo‘lmaydi” Yuqridagi 2- oddada ta’kidlanagan insonlarni hayotdan mahrum qilish bevosita davlatning aybi bilan sodir etilganligi aniqlansa hatto 15 moddada ta’kidlangan favqulotda vaziyatlar , terrorchilar hujumi ham javobgarlikdan ozod etmaydi.


4. Qutqaruv operatsiyasini tekshirishni rad etish to‘g‘risidagi qarorni qonunning umumiy tamoyillarini hurmat qilish nuqtai nazaridan tahlil qiling.
Ko’p masala 125 nafar insoni halok bo’lishi va bunda qutqaruv opperatsiyasidagilarning aybi bor yo’qligi anashu qutqaruv operatsiyasini tekshirish bilan bog’liq hisoblanadi. Uni o’tkazishni rad etilishi jinoyat huquqidagi adolat va jazoni muqararligi priniplarini amalga oshirilishiga to’sqinlik qiladi. Holatning o’rganilmasligi vaziyatning aniq ochiqlanmasligiga bu esa adolatni ta’minlanmasligiga sabab bo’ladi. Shuningdek qilmishni sodir etilishida aybdor b’lgan shaxslarni jazolanmasliga sabab bo’lishi mumkin. Shuningdek ushbu holatda 125 nafar fuqaro hayotdan mahrum bo’lmoqda. Bu esa inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasida ham, inson huquqlari bo’yichqa yevropa konvenisyasida ham belgillangan yashash huquqining yetarli darajada bajarilmasligiga sabab bo’lmoqda. Har bir ish ko’rilsh jaroyonida tekshirish, dalillar bilan tanishish kabi tamoyillar ham mqvjud o’lib. Ushbu tamouillarni amalga oshirish orqali adolat ta’minlanadi. Shularga asoslangan holatda Qutqaruv operatsiyasini tekshirishni rad etish to‘g‘risidagi qarorni qonunning umumiy tamoyillariga zid bo’lib uni hurmat qilmaslik deb baholanmog’I lozim
33. Vanada davlatining kichik shaharlaridan birida 2021 yil 10 yanvarda qotillik sodir etilganligi haqida ichki ishlar organiga xabar kelib tushadi. Surishtiruvlar natijasida qotillikni sodir etgan shaxs fototasviri shakllantiriladi. Oradan 1 hafta o‘tgach Vanada fuqarosi Rodriges fototasvirdagi shaxsga o‘xshaganligi sababli qotillikda ayblanib hibsga olinadi. Shaharda kamdan kam jinoyat sodir etilganligi sababli ushbu voqea ovoza bo‘lib ketadi. Shahar politsiyasi boshlig‘i jinoyatchi qo‘lgan olinganligi va u o‘rnatilgan tartibda javobgarlikka tortilishi haqida ommaviy axborot vositalariga intervyu beradi. Surishtiruv va tergov jarayonlarida olingan ma’lumotlar Rodrigesning aybsiz ekanligini ko‘rsatadi. Shundan so‘ng, u 2021 yilning mart oyida ozodlikka chiqarildi va unga qarshi jinoiy ish to‘xtatildi. Rodriges jinoyat sodir etishda ommaviy axborot orqali shahar politsiyasi boshlig‘i tomonidan noqonuniy ravishda ayblanganligini aytib, mamlakat Ichki ishlar vaziriga moddiy va ma’naviy zararni qoplash talabi bilan murojaat qiladi biroq vazir ushbu masala yuzasida sudga murojaat etishni tavsiya etib shikoyatni rad etadi. Vanada davlati sudlariga shikoyatni ko‘rib chiqish bo‘yicha murojaatlari ham samarasiz yakunlanadi. Sudning fikricha ushbu holatda bo‘ysunuv bo‘yicha yuqori turuvchi tashkilotga murojaat qilishi lozim. Arizachi Inson huquqlari bo‘yicha Yevropa konvensiyasining 6-moddasi 2-qismi buzilgan deb topish uchun inson huquqlari bo‘yicha Yevropa sudiga murojaat qildi.