1-вариант маҳсулот сифати қандай аниқланади?
Метрология бўйича қонунлаштирувчи халқаро ташкилот қандай аталади ?
Download 97.64 Kb.
|
метрология тест
|
14. Метрология бўйича қонунлаштирувчи халқаро ташкилот қандай аталади ?
1. МЭК 2. МОЗМ 3. ЕОКК 4. ИЛАК 15. Сифат бўйича Европа ташкилоти қандай аталади ? 1. МЭК 2. МОЗМ 3. ЕОКК 4. ИЛАК ......................– metrologik tavsiflari meyorlangan (MTM), o‘lchami (belgilangan xatolik chegarasi) malum vaqt oralig‘ida o‘zgarmas deb qabul qilinadigan, kattalikning o‘lchov birligini qayta tiklaydigan va (yoki) saqlaydigan, o‘lchashlar uchun mo‘ljallangan texnik vosita. O‘lchash vositasi. Question 13 Complete Mark 0.10 out of 0.10 O‘lchash turlarini ko‘rsating Bevosita, bilvosita, mutlaq, nisbiy, majmuiy, birgalikda. Question 14 Complete Mark 0.10 out of 0.10 O‘lchash natijalarini qayta ishlashdan maqsad nima? o‘lchanayotgan kattalikni haqiqiy qiymatini aniqlash, uni kattalikning chinakam qiymatiga yaqinlashish darajasini aniqlash va o‘lchash aniqligini baholashdir Question 15 Complete Mark 0.10 out of 0.10 O‘lchov bilan taqqoslash usuli - O‘lchanayotgan kattalikni o‘lchov orqali yaratilgan kattalik bilan taqqoslash usuli. Javob: O‘lchanayotgan kattalikning o‘lchovi orqali yaratilgan aniq qiymatli kattalik bilan o‘rin almashinishiga aytiladi. O‘lchash vositasiga ….. kiradi. Javob: Kattaliklar o‘lchovlari, o‘lchash o‘zgartkichlari, o‘lchash asboblari, qurilmalar, o‘lchash sistemalari. O‘lchash usullari nechtaga bo‘linadi? Javob: 2ta Etalonlarning qanday turlari mavju? Javob :Davlat etaloni, birlamchi etalon, maxsus etalon, ikkilamchi etalon, nusxa etalon, guvoh etaloni, taqqoslash etaloni, ishchi etalon. Qo‘shaloq o‘zgarmas tok ko‘prigining sezgirligi nimaga bog‘liq? javob: Nol-ko‘rsatkichning sezgirligiga, ko‘prik zanjirining parametrlariga va ish tokining qiymatiga bog‘liq. ..................... deb, kattalikning aniq bir qiymatini hosil qiladigan, saqlaydigan o‘lchash vositasiga aytiladi. Javob: O‘lchov. Standart namuna nima? Bu modda va materiallarning xossalarini ca xususiyatlarini tavsiflovchi kattalik Chinakam qiymat(asl qiymat) Uni aniq olchash mumkin bolmagani sababli haqiqiy qiymat bilan almashtiriladi St’yudent koeffitsiyenti qanday tanlanadi? o’lchashlar soni va qabul qilingan ishonchli ehtimollik qiymati boyicha maxsus jadvaldan olinadi O’lchash asboblarining ishonchliligi – uni belgilangan ko’rsatkichlarini vaqt mobaynida saqlash xususiyatini bildiradi. O’lchash natijalarini qayta ishlashdan maqsad nima? o’lchanayotgan kattalikni haqiqiy qiymatini aniqlash, uni kattalikning chinakam qiymatiga O’lchash vositasining ishonchliligi deganda nimani tushunasiz? O’lchash vositasining ma’lum o’lchash sharoitida, belgilangan vaqt mobaynida O’lchashlar birliligini ta’minlash mexanizmi nima? Metrologik tekshiruv va nazorat O’lchov vositasi –metrologik tavsflari meyorlangan (MTM) O’lchov deb, kattalikning aniq bir qiymatini hosil qiladigan saqlaydigan olchov vositasi 8-test 1.Tasodifiy xatolikni o‘zgarish ehtimolligi yoki taqsimlanishi / Gauss qonuni Birini tanlang: Question 2 Complete Mark 0.10 out of 0.10 O‘lchash xatoligi bu: Birini tanlang: O‘lchash natijasining o‘lchanayotgan kattalikni haqiqiy qiymatidan chetlashuvi Question 3 Complete Mark 0.10 out of 0.10 ..................... deb, kattalikning aniq bir qiymatini hosil qiladigan, saqlaydigan o‘lchash vositasiga aytiladi. O‘lchov. Question 4 Complete Mark 0.10 out of 0.10 O‘lchash metodini nazariy jihatdan to‘la asoslanmaganligidan hosil bo‘ladi yoki noto‘g‘ri formulalar ishlatishdan hosil bo‘ladigan xatolik Birini tanlang: Metodik xatolik. Question 5 Complete Mark 0.10 out of 0.10 Bevosita o‘lchashlar deb, Birini tanlang: Izlanayotgan kattalikning qiymatini to‘g‘ridan – to‘g‘ri o‘lchash vositasining ko‘rsatgichidan olinadi. Question 6 Complete Mark 0.10 out of 0.10 O‘lchanadigan kattalikning qanday qiymatlari bor? Chinakam va haqiqiy qiymat. Question 7 Complete Mark 0.10 out of 0.10 O‘lchash vositalarining statik xarakteristikasi deganda – o‘lchash vositalarining statik ish rejimidagi parametrlari tushuniladi yoki boshqacha aytganda, kirish kattaligi o‘lchash olib borilgan vaqt davomida o‘zgarmaydi. Question 8 Complete Mark 0.00 out of 0.10 1
Question 9 Complete Mark 0.10 out of 0.10 O‘lchash vositasining ishonchliligi deganda nimani tushunasiz? O‘lchash vositasining malum o‘lchash sharoitida, belgilangan vaqt mobaynida o‘z metrologik xususiyatlarini saqlashi va bo‘zilmasdan ishlash ehtimolligini baholash Question 10 Complete Mark 0.10 out of 0.10 Texnik reglament bu- Me’yoriy xujjat bo'lib mahsulot, jarayonlar yoki xizmatlarni xavfsizligiga majburiy talablar o‘rnatuvchi, texnik jihatdan tartibga solish Question 11 Complete Mark 0.10 out of 0.10 St`yudent koeffisienti qanday tanlanadi? O‘lchashlar soni va qabul qilingan ishonchli ehtimollik qiymati bo‘yicha maxsus jadvaldan olinadi O‘lchash vositasining ishonchliligi deganda nimani tushunasiz?O‘lchash vositasining malum o‘lchash sharoitida, belgilangan vaqt mobaynida o‘z metrologik xususiyatlarini saqlashi va bo‘zilmasdan ishlash ehtimolligini baholash …standartlashtirish deganda dunyo miqyosida birgina jug‘rofiy yoki iqtisodiy mintaqasiga qarashli mamlakatlarning tegishli idoralari uchun erkin holda ishtirok etishlari mumkin bo‘lgan standartlashtirish tushuniladi.Mintaqaviy O’lchashlar natijasi hatoligining ishonchli chegaralari –o’lchashlar hatoligining eng katta va eng kichik qiymatlari bo’libular chegaralagan oraliqda o’lchashlar natijasi hato-ligining izlanayotgan qiymati berilgan ehtimollik bilan joylashadi. Asbobning xususiy energii sarfi nima va nimaga bog‘liq?Bu asbobning zanjirdan istemol qiluvchi quvvati bo‘lib, o‘lchash asbobining tizimiga va konstruktiv ishlanishiga bog‘liq Bilvosita o‘lchash -Bevosita o‘lchangan kattaliklar bilan o‘lchana-yotgan katalik orasida bo‘lgan malum bog‘lanish asosida kattalikning qiymatini topish. Mos kelish usuli - O‘lchanadigan kattalik bilan o‘lchov orqali yaratilgan kattalikning ayirmasini shkaladagi belgilar yoki signallarning ustma-ust tushish usuli. Quyida ko‘rsatilgan oddiy tariflarning qaysi biri “Kattalikning xaqiqiy qiymati” tushunchasiga mos keladi?Tajriba orqali topilgan qiymat chin qiymatga shu darajada yaqinki, berilgan o‘lchash masalasida buning o‘rnida foydalanish mumkin. Yorug‘lik kuchi birligi -Kandela. Bevosita baholash usuli -bevosita o‘lchash asbobining sanash qurilmasi yordamida to‘g‘ridan-to‘g‘ri o‘lchanayotgan kattalikning qiymatini topish. Styudent koeffisienti qanday tanlanadi?O‘lchashlar soni va qabul qilingan ishonchli ehtimollik qiymati bo‘yicha maxsus jadvaldan olinadi Keltirilgan xatolikning formulasini toping?βk =Δ / Axmax *100 %. Murakkab qonuniyat bo’yicha o’zgaradigan hatoliklar deganda –bir nechta muntazam hatoliklarnnig birgalikdagi ta’siri natijasida sodir bo’lad Ishonchlilik deganda nimani tushunasiz? Ishonchliliko‘lchash natijalariga ishonch darajasini belgilovchi mezon (kriteriya) hisoblanadi. Kuchaytirgich qanday qurilma?Kuchaytirgich aktiv masshtabli o‘zgartkich (to‘rt qutbli qurilma) bo‘lib, unda kirish signali yordamchi taminlovchi manba energiyasi hisobiga kuchaytiriladi. O’lchashning muntazam hatoligi deganda –biror kattalikning takroriy o’lchash natijasida doimiy qoladigan yoki qonuniy ravishda o’zgaradigan o’lchash hatoligining tashkil etuvchisi O‘lchash deb nimaga aytiladi?O‘lchash deganda shunday aniqlash, anglash jarayoni tushuniladiki, unda biror nomalum kattalik fizik eksperiment yordamida uning solishtirish asosi uchun qabul qilingan qiymati bilan o‘zaro solishtiriladi. O’lchashlar natijalarining yaqinliligi deganda –bir kattalikning o’zini bir xil sharoitlarda, bir xil puxtalik va usul bilan bir xil vositalar yordamida takror o’lchash natijalarining bir-biriga yaqinligi. Ko‘rsatkichlarda qaytaruvchanlik nima bilan tavsiflanadi?O‘lchash natijalarining o‘rtacha kvadratiik og‘ishi bilan O‘lchash o‘zgartkichlarining vazifasi nima?O‘lchanadigan kattalikni keyingi o‘lchash yoki o‘zgartirish uchun qulay bo‘lgan formadagi kattalikka o‘zgartirish Kuchlanish bo‘lgichlari qanday maqsadda ishlatiladi?O‘zgarmas tok potensiometrlarining o‘lchash diapazonini kengaytirishda ishlatiladi. Kuchlanish bo‘lgichlari qanday maqsadda ishlatiladi? Javob: O‘zgarmas tok potensiometrlarining o‘lchash diapazonini kengaytirishda ishlatiladi Milliy etalonlar markazi qachon tashkil qilingan – Javob: 2001 yil. Kuchaytirgich qanday qurilma? Javob: Kuchaytirgich aktiv masshtabli o‘zgartkich (to‘rt qutbli qurilma) bo‘lib, unda kirish signali yordamchi taminlovchi manba energiyasi hisobiga kuchaytiriladi. O‘lchash deb nimaga aytiladi? Javob: O‘lchash deganda shunday aniqlash, anglash jarayoni tushuniladiki, unda biror noma`lum kattalik fizik eksperiment yordamida uning solishtirish asosi uchun qabul qilingan qiymati bilan o‘zaro solishtiriladi. O‘rindoshlik usuli – Quyida ko‘rsatilgan oddiy tariflarning qaysi biri “Kattalikning xaqiqiy qiymati” tushunchasiga mos keladi? Tajriba orqali topilgan qiymat chin qiymatga shu darajada yaqinki, berilgan o‘lchash masalasida buning o‘rnida foydalanish mumkin. Hozirgi Xalqaro birliklar tizimi (SI) ga nechta asosiy birliklar kiradi?7ta O’lchashlar natijalarining tarqoqlik ko’lami –kattalikning qator hosil qiladigan birlik o’lchashlar natijalarining tarqoqlik bahosi. Bu quyidagi formula bo’yicha hisoblanadi: Rn = xmax-xmin, O’lchashlar natijasi (o’rtacha arifmetik qiymati) ning o’rtacha kvadratik hatosi –bir kattalikning o’zini teng aniqlik bilan o’lchashlar qatoridagi birlik o’lchashlar natijalarining o’rtacha qiymat atrofida tarqoqlanish bahosi Yo’qotilmagan muntazam hatolik deganda –hisoblash va muntazam hatoliklar ta’siriga tuzatma kiritish hatoliklariga yoki kichikligi uchun tuzatma kiritilmagan muntazam hatolikka oid o’lchashlar natijasi hatoligining tashkil etuvchisi. Agar o’lchash asbobining shkalasidagi aniqlik klassi aylana bilan chegaralangan bo’lsa, masalan 1,5 , u holda bu asbobning sezgirligining xatoligi shkala oxirida necha % ga tengligini bildiradi.1.5 %. Statik xatolik deganda nimani tushunasiz?O‘zgazmas kattalikni o‘lchashda sodir bo‘lib, vaqt mobaynida kattalikning o‘zgarishiga bog‘liq bo‘lmaydi. Quyida ko‘rsatilgan oddiy tariflarning qaysi biri “Kattalikning xaqiqiy qiymati” tushunchasiga mos keladi? Tajriba orqali topilgan qiymat chin qiymatga shu darajada yaqinki, berilgan o‘lchash masalasida buning o‘rnida foydalanish mumkin. O’lchash sharoitlarining o’zgarishiga bog’liq o’lchash hatoligi deganda –bir kattalikning o’ziniurli joylarda turli usullar, vositalar, operatorlar bilan turli vaqtlarda olingan, lekin bir xil o’lchash sharoitlariga (temperatura, bosim, namlik va b.) keltirilgan o’lchash-lar natijalarining yaqinligi. .................... deb, kattalikning aniq bir qiymatini hosil qiladigan, saqlaydigan o‘lchash vositasiga aytiladi.O‘lchov Birgalikdagi o‘lchash -Ikki va undan ortiq kattaliklar orasidagi munosabatni topish uchun bir vaqtda o‘tkaziladigan o’lchash. Elektromexanik turidagi ko’rsatuvchi asboblarda standart bo’yicha quyidagi aniqliklar ishlatiladi: δa.k Œ{0,02; 0,05; 0,1; 0,2; 0,5; 1; 1,5; 2,5; 4} Mos kelish usuli -O‘lchanadigan kattalik bilan o‘lchov orqali yaratilgan kattalikning ayirmasini shkaladagi belgilar yoki signallarning ustma-ust tushish usuli. Majmuiy o‘lchash deb nimaga aytiladi? Bir nechta nomdosh kattaliklarning birikmasini bir vaqtda bevosita o‘lchashdan kelib chiqqan tenglamalar tizimini yechib, izlanayotgan qiymatlarni topish. Raqamli o‘lchash asboblari qanday o‘lchash usuliga asoslanadi? Diskret o‘lchash usuliga O’lchashning asbobiy hatoligi deganda – qo’llaniladigan o’lchash vositasining hatoligiga bog’liq bo’lgan, o’lchash hatoligining tashkil etuvchisi. O’lchashning tasodifiy hatoligi deganda –bir kattalikning o’zini bir xil sharoitlarda, bir xil puxtalik va usul bilan bir xil vositalar yordamida takror o’lchash natijalarining bir-biriga yaqinligi. Nolga keltirish usuli -O‘lchanadigan kattalikning taqqoslash asbobiga tasiri natijasini nolga keltirish lozim. Aprior so‘zi nima manoni anglatadi?Boshlang‘ich, muayyan voqea, voqelik yoki tajribagacha bo‘lgan malumotlar, bilimlar majmuini anglatadi. Davriy hatoliklar deganda –qiymati vaqt ga yoki o’lchash asbobi ko’rsatkichining siljishiga davriy bog’liq bo’lgan xatoliklar O‘lchash vositalarining statik xarakteristikasi deganda –o‘lchash vositalarining statik ish rejimidagi parametrlari tushuniladi yoki boshqacha aytganda, kirish kattaligi o‘lchash olib borilgan vaqt davomida o‘zgarmaydi. Differensial usuli -O‘lchanayotgan kattalikning va o‘lchov orqali yaratilgan kattalikning ayirmasini o‘lchash asbobiga tasir qilish usuli. Majmuiy o‘lchash deb nimaga aytiladi? Bir nechta nomdosh kattaliklarning birikmasini bir vaqtda bevosita o‘lchashdan kelib chiqqan tenglamalar tizimini yechib, izlanayotgan qiymatlarni topish. Olchash noaniqligi boyicha atamalar va ta’riflar qo'yida keltirilgan qaysi standartlarga muvofiq qo'llaniladi. Oz Dst 8.010.1, Oz DSt 8.010.2, Oz DSt 8.010.3, OzDSt 8.010.4 O‘lchashlar noaniqligi nima? O‘lchash natijalari bilan bog‘liq bo‘lgan va o‘lchanayotgan kattalikka yetarli asos bilan qo‘shib yozilishi mumkin bo‘lgan qiymatlar tarqoqligini (sochilishini) tavsiflovchi parametr Muntazam xatolik nima? Bu xatolik o‘zgaruvchan va kelib chiqishi har xil Dinamik xatolik nima? Vaqt bo‘yicha o‘zgaruvchan kattaliklarni o‘lchashda hosil bo‘ladigan xatolik Variasiya deb nimaga aytiladi? Biron kattalikni sharoitni o‘zgartirmagan holda takror o‘lchaganda hosil bo‘ladigan eng katta farqga aytiladi O‘lchashning sifat mezoni bormi, Siz qanday o‘ylaysiz? bor Metrologik amaliyotda birlik o‘lchamlarini uzatishda quyidagi usullar qo‘llaniladi: .............- sifat jihatidan ajratilishi va miqdor jihatidan aniqlanishi mumkin bo‘lgan moddiy tizim va xossadir.Kattalik Quyida ko‘rsatilgan oddiy tariflarning qaysi biri “Kattalikning xaqiqiy qiymati” tushunchasiga mos keladi? Tajriba orqali topilgan qiymat chin qiymatga shu darajada yaqinki, berilgan o‘lchash masalasida buning o‘rnida foydalanish mumkin. O‘lchash metodini nazariy jihatdan to‘la asoslanmaganligidan hosil bo‘ladi yoki noto‘g‘ri formulalar ishlatishdan hosil bo‘ladigan xatolik? metodik Ma’lumotni tavsiflashga ko‘ra o‘lchash vositalari quyidagilarga bo‘linadi: – keltirlgan javoblarning hammasi Ishonchlilik deganda nimani tushunasiz? Ishonchlilik – o‘lchash natijalariga ishonch darajasini belgilovchi mezon (kriteriya) hisoblanadi. O’lchashning muntazam hatoligi deganda – biror kattalikning takroriy o’lchash natijasida doimiy qoladigan yoki qonuniy ravishda o’zgaradigan o’lchash hatoligining tashkil etuvchisi. Bevosita baholash usuli - bevosita o‘lchash asbobining sanash qurilmasi yordamida to‘g‘ridan-to‘g‘ri o‘lchanayotgan kattalikning qiymatini topish. Yorug‘lik kuchi birligi - Kandela. Ko‘rsatkichlarda qaytaruvchanlik nima bilan tavsiflanadi? O‘lchash natijalarining o‘rtacha kvadratiik og‘ishi bilan. Bilvosita o‘lchash - Bevosita o‘lchangan kattaliklar bilan o‘lchana-yotgan katalik orasida bo‘lgan malum bog‘lanish asosida kattalikning qiymatini topish. O‘lchash o‘zgartkichlarining vazifasi nima? O‘lchanadigan kattalikni keyingi o‘lchash yoki o‘zgartirish uchun qulay bo‘lgan formadagi kattalikka o‘zgartirish. Differensial usuli - O‘lchanayotgan kattalikning va o‘lchov orqali yaratilgan kattalikning ayirmasini o‘lchash asbobiga tasir qilish usuli. Kuchlanish bo‘lgichlari qanday maqsadda ishlatiladi? O‘zgarmas tok potensiometrlarining o‘lchash diapazonini kengaytirishda ishlatiladi. O’lchashlar natijalarining yaqinliligi deganda – bir kattalikning o’zini bir xil sharoitlarda, bir xil puxtalik va usul bilan bir xil vositalar yordamida takror o’lchash natijalarining bir-biriga yaqinligi. Majmuiy o‘lchash deb nimaga aytiladi? Bir nechta nomdosh kattaliklarning birikmasini bir vaqtda bevosita o‘lchashdan kelib chiqqan tenglamalar tizimini yechib, izlanayotgan qiymatlarni topish. Keltirilgan xatolikning formulasini toping? βk =Δ / Axmax *100 %. Statik xatolik deganda nimani tushunasiz? O‘zgazmas kattalikni o‘lchashda sodir bo‘lib, vaqt mobaynida kattalikning o‘zgarishiga bog‘liq bo‘lmaydi. Murakkab qonuniyat bo’yicha o’zgaradigan hatoliklar deganda – bir nechta muntazam hatoliklarnnig birgalikdagi ta’siri natijasida sodir bo’ladi. Absolyut xatolik formulasini toping Δ=Ax - A0. O‘lchash deb nimaga aytiladi? O‘lchash deganda shunday aniqlash, anglash jarayoni tushuniladiki, unda biror nomalum kattalik fizik eksperiment yordamida uning solishtirish asosi uchun qabul qilingan qiymati bilan o‘zaro solishtiriladi. Kuchaytirgich qanday qurilma? Kuchaytirgich aktiv masshtabli o‘zgartkich (to‘rt qutbli qurilma) bo‘lib, unda kirish signali yordamchi ta`minlovchi manba energiyasi hisobiga kuchaytiriladi. Kattalik deganda nimani tushunasiz? Kattalik – sifat tomonidan ko‘pgina fizikaviy obektlarga (fizikaviy tizimlarga, ularning holatlariga va ularda o‘tayotgan jarayonla rga) nisbatan umumiy bo‘lib, miqdor tomonidan har bir obekt uchun xususiy bo‘lgan xossadir. O‘zbekiston Respublikasi o‘lchashlar birliligini taminlash tizimining ilmiy asosini ko‘rsating? Metrologiya. O‘lchash natijasi qanday ifodalanadi? χ=n[χ] Texnik reglamentlarni ishlab chiqish dasturlari va umumiy texnik reglamentlar kim tomonidan tasdiqlangan? O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasi. Tarmoq standartini ko‘rsating.TSt O‘lchov va vaznlar bo‘yicha 1960 yil o‘tkazilgan XI halqaro konferensiya qarorlarida, GOST 8550-61 ga ko‘ra qaysi o‘lchash birligi bilan o‘lchanadigan xalqaro amaliy shkalasi qabul qilingan? 0C. Qaysi standart davlatlararo toifaga ega? GOST 16263-70. Birliklar tizimidagi qanday kattaliklarning birliklari “asosiy birliklar” deb ataladi? Birliklar tizimidagi ixtiyoriy ravishda tanlangan asosiy kattalikning birligiga aytiladi. O‘lchanadigan kattalikning qanday qiymatlari bor? Chinakam va haqiqiy qiymat. Texnik reglament bu-Me’yoriy xujjat bo'lib mahsulot, jarayonlar yoki xizmatlarni xavfsizligiga majburiy talablar o‘rnatuvchi, texnik jihatdan tartibga solish Fizik kattalik Sifat tomonidan fizikaviy obektlarga nisbatan umumiy, miqdor tomonidan har bir obekt uchun xususiy bo‘lgan xossa Qo‘shimcha rezistor qarshiligi qaysi formula bo‘yicha hisoblanadi? RK=RV(m-1). Xalqaro elektrotexnika tashkiloti - MEK kachon tashkil topgan? 1906 yilda. Mol- modda miqdori birligi SI tizimida asosiy birliklar qaysilar? 1) sekund; 2) mol; 3) kilometr; 4) gers; 5) kandela; 6) kelvin; 7) amper; 8) radian; 9) metr; 10) kilogramm. 1; 2; 5; 6; 7; 9; 10. “texnik jihatdan tartibga solish qonuni” qachon qabul qilingan? 2009yilda Ushbu javobning savoli korinmadi shu sababli javoblar orasidan J:Tajriba natijasida olingan qiymatga (o‘lchash obekti). Qo‘pol xatolik nima? O‘lchash vositasining noto‘g‘ri ishlatishda va o‘lchash vositasini ishdan chiqishi tufayli yoki asbobning ko‘rsatishini noto‘g‘ri kuzatishdan kelib chiqadi. O‘lchash deb nimaga aytiladi? . O‘lchash deganda shunday aniqlash, anglash jarayoni tushuniladiki, unda biror nomalum kattalik fizik eksperiment yordamida uning solishtirish asosi uchun qabul qilingan qiymati bilan o‘zaro solishtiriladi. Majmuiy o‘lchashlarning tenglamalar tizimi, ya’ni matematik modelini quyidagi qo'yidagi qaysi ifoda ko‘rinishda yozish mumkin. Хi = f1 (Y1 ,Y2 ,...,Ym ) X1=Q1 (W1,W2, ..., Wn), X2=Q2 (Z1,Z2, ..., Zn) Javoblarning qaysi biri o‘lchashlar birliligini ifodalaydi? O‘lchash natijalari qonunlashtirilgan birliklarda ifodalangan va o‘lchashdagi xatoliklari muayyan ehtimollikda bo‘lgan o‘lchash holati. Olchash natijasi bilan birga taqdim etiladigan axborot uning keyingi foydalanish maqsadiga bogliq. Bunda quyidagi prinsiplarni qollash lozim: Hamma javoblar togri Kattalikning o‘lchami nima - Kattalikning o‘lchami bu- o‘lcham, o‘lchamlilik manosini bildiradi Ayrim olingan moddiy ob’ekt, tizim, hodisa yoki jarayonga tegishli bo’lgan kattalikning miqdori bo’lib hisobkanadi. O‘lchash xatoligi bu: O‘lchash natijasining o‘lchanayotgan kattalikni haqiqiy qiymatidan chetlashuvi Keltirilgan asosiy xatolikning yo‘l qo‘yiladigan chegaralari (protsentlarda) quyidagi formula bo‘yicha belgilanadi: javob oxirida +-P bor Ehtimoliy xatolik deb nimaga aytiladi? Ehtimoliy xatolik shunday xatolikki, unga nisbatan, qandaydir kattalikni qayta o‘lchaganda tasodifiy xatolikning bir qismi mutlaq qiymati bo‘yicha ehtimoliy xatolikdan ko‘p, ikkinchi qismi esa undan shuncha kam bo‘ladi. Xalqaro birliklar tizimi qanday birliklarni o‘z tarkibiga olgan? Asosiy, hosilaviy birliklar, ulushli va karrali birliklar. Olchash natijasining toliq taqdim etilishi quyidagi axborotni yoki bunday axborotni oz ichiga olgan hujjatlarga tavsiyani o`z ichiga olishi lozim: hamma javoblar belgilansin 3 Kuchaytirgich qanday qurilma? Javob: Kuchaytirgich aktiv masshtabli o‘zgartkich (to‘rt qutbli qurilma) bo‘lib, unda kirish signali yordamchi taminlovchi manba energiyasi hisobiga kuchaytiriladi. 4 O‘lchash deb nimaga aytiladi? Javob: O‘lchash deganda shunday aniqlash, anglash jarayoni tushuniladiki, unda biror nomalum kattalik fizik eksperiment yordamida uning solishtirish asosi uchun qabul qilingan qiymati bilan o‘zaro solishtiriladi. 5 O‘rindoshlik usuli - Javob: O‘lchanayotgan kattalikning o‘lchovi orqali yaratilgan aniq qiymatli kattalik bilan o‘rin almashinishiga aytiladi. 6 O‘lchash vositasiga ….. kiradi. Javob: Kattaliklar o‘lchovlari, o‘lchash o‘zgartkichlari, o‘lchash asboblari, qurilmalar, o‘lchash sistemalari. 7 O‘lchash usullari nechtaga bo‘linadi? Javob: 2ta 8 Etalonlarning qanday turlari mavjud? Javob :Davlat etaloni, birlamchi etalon, maxsus etalon, ikkilamchi etalon, nusxa etalon, guvoh etaloni, taqqoslash etaloni, ishchi etalon. 9 Qo‘shaloq o‘zgarmas tok ko‘prigining sezgirligi nimaga bog‘liq? Javob: Nol-ko‘rsatkichning sezgirligiga, ko‘prik zanjirining parametrlariga va ish tokining qiymatiga bog‘liq. 10 ..................... deb, kattalikning aniq bir qiymatini hosil qiladigan, saqlaydigan o‘lchash vositasiga aytiladi. Javob: O‘lchov. 8-test ehtimol 1.Metrologik taminot nima? O‘lchashlar birliligini taminlash va talab etilgan aniqlikka erishish uchun zarur bo‘lgan texnikaviy vositalar, tartib va qoidalarning, meyorlarning, ilmiy va tashkiliy asoslarining belgilanishi va tadbiq etilishi. 2.Metrologik taminotning tashkiliy asosi deganda nimani tushunasiz? Davlat va mahkamalardagi metrologik xizmatdan tashkil topgan O‘zbekiston Respublikasi metrologiya xizmati. 3.Davlat metrologiya tekshiruvi va nazoratining obektlari qaysi javobda ko‘rsatilgan? Etalonlar, o‘lchash vositalari, modda va materiallar tarkibi hamda xossalarining standart namunalari, o‘lchash tizimlari, ularning bajarish uslubiyatlari. 4.Metrologik xizmat – O‘lchashlar birliligini taminlash ishlarini bajarish va metrologik tekshiruv va nazoratni amalga oshirish uchun qonunga muvofiq tashkil etiladigan xizmat. 5.Metrologiya xizmat ko‘rsatish markazi Davlat korxonasi qachon tashkil topgan? 2002 yil. 6.Metrologiya to‘g‘risidagi qonun necha bo‘lim va moddadan iborat? 5 bo‘lim 21 moddadan. 7.O‘zbekiston Respublikasida metrologiya, standartlashtirishning qonuniy asosi bo‘luvchi hujjatni aniqlang? O‘zR VMQ №93 02.03.1992. Metrologik taminotni nechta asosi mavjud? 4ta Quyidagi birliklarning qaysilari SI tizimida assosiy: 1) sekund; 2) mol; 3) kilometr; 4) gers; 5) kandela; 6) kelvin; 7) amper; 8) radian. 1; 2; 5; 6; 7. O‘zbekiston Respublikasida standartlashtirishning qonuniy asosi bo‘luvchi hujjatni aniqlang? O‘zR VMQ №93 02.03.1992. ISO xalqaro standartlashtirish tashkilotida xozirgi kunda qancha standartlar mavjud? 5100 dan ortiq ..... amaldagi me’yoriy hujjatlarga mos ravishda nazorat va tekshiruv shakli tarzida o‘tkaziladi. Ulchash vositalarini davlat sinovi Etalon turlari? Birlamchi,ikkilamchi, ishchi. “Texnik jihatdan tartibga solish to‘g‘risida” qonunning maqsadi? O‘zbekiston Respublikasida qabul qilingan qonunlarni Butun jahon savdo tashkiloti kelishuvlarining talablariga muvofiqlashtirish. ISO 9000 seriyali standartlardan nima maqsadlarda foydalanish mumkin? Korxonada sifat tizimini ishlab chiqish uchun. Ayni vaqtda MDH etalon bazasi o‘z ichiga qancha birlamchi etalonlarni oladi?140 O‘zbekistonda qancha milliy boshlang‘ich etalon mavjud? 8ta O‘lchashlar birligini ta’minlash mexanizmi nima? Metrologik tekshiruv va nazorat. Xalqaro birliklar tizimi qachon qabul qilingan? 1960 Asosiy birliklarga nimalar kiradi? metr, kilogramm, sekund, Amper, Kelvin, mol, kandela. O‘lchashlar birliligini taminlash mexanizmi nima? Metrologik tekshiruv va nazorat. 3 O’lchashlar natijasi (o’rtacha arifmetik qiymati) ning o’rtacha kvadratik hatosi – Javob: bir kattalikning o’zini teng aniqlik bilan o’lchashlar qatoridagi birlik o’lchashlar natijalarining o’rtacha qiymat atrofida tarqoqlanish bahosi 4 Yo’qotilmagan muntazam hatolik deganda – Javob: hisoblash va muntazam hatoliklar ta’siriga tuzatma kiritish hatoliklariga yoki kichikligi uchun tuzatma kiritilmagan muntazam hatolikka oid o’lchashlar natijasi hatoligining tashkil etuvchisi. 5 Agar o’lchash asbobining shkalasidagi aniqlik klassi aylana bilan chegaralangan bo’lsa, masalan 1,5 , u holda bu asbobning sezgirligining xatoligi shkala oxirida necha % ga tengligini bildiradi. Javob: 1.5 %. 6 Statik xatolik deganda nimani tushunasiz? Javob: O‘zgazmas kattalikni o‘lchashda sodir bo‘lib, vaqt mobaynida kattalikning o‘zgarishiga bog‘liq bo‘lmaydi. 7 Quyida ko‘rsatilgan oddiy tariflarning qaysi biri “Kattalikning xaqiqiy qiymati” tushunchasiga mos keladi? Javob: Tajriba orqali topilgan qiymat chin qiymatga shu darajada yaqinki, berilgan o‘lchash masalasida buning o‘rnida foydalanish mumkin. 8 O’lchash sharoitlarining o’zgarishiga bog’liq o’lchash hatoligi deganda – Javob: bir kattalikning o’zini turli joylarda turli usullar, vositalar, operatorlar bilan turli vaqtlarda olingan, lekin bir xil o’lchash sharoitlariga (temperatura, bosim, namlik va b.) keltirilgan o’lchash-lar natijalarining yaqinligi. 9 .................... deb, kattalikning aniq bir qiymatini hosil qiladigan, saqlaydigan o‘lchash vositasiga aytiladi. Javob: O‘lchov 10 Birgalikdagi o‘lchash - Javob: Ikki va undan ortiq kattaliklar orasidagi munosabatni topish uchun bir vaqtda o‘tkaziladigan o’lchash. 11 Elektromexanik turidagi ko’rsatuvchi asboblarda standart bo’yicha quyidagi aniqliklar ishlatiladi: Javob: δa.k Œ{0,02; 0,05; 0,1; 0,2; 0,5; 1; 1,5; 2,5; 4} 12 Mos kelish usuli - Javob: O‘lchanadigan kattalik bilan o‘lchov orqali yaratilgan kattalikning ayirmasini shkaladagi belgilar yoki signallarning ustma-ust tushish usuli. 13 Majmuiy o‘lchash deb nimaga aytiladi? Javob: Bir nechta nomdosh kattaliklarning birikmasini bir vaqtda bevosita o‘lchashdan kelib chiqqan tenglamalar tizimini yechib, izlanayotgan qiymatlarni topish. 14 O‘zbekistan Respublikasida «Standartlashtirish bo‘yicha ishlarni tashkil etish to‘g‘risida» gi Vazirlar Mahkamasining qarori nechanchi raqam bilan va qachon qabul qilingan? Javob: №92, 29.11.92 15 Raqamli o‘lchash asboblari qanday o‘lchash usuliga asoslanadi? Javob: Diskret o‘lchash usuliga 16 O’lchashning asbobiy hatoligi deganda – Javob: qo’llaniladigan o’lchash vositasining hatoligiga bog’liq bo’lgan, o’lchash hatoligining tashkil etuvchisi. 17 O’lchashning tasodifiy hatoligi deganda – Javob: bir kattalikning o’zini bir xil sharoitlarda, bir xil puxtalik va usul bilan bir xil vositalar yordamida takror o’lchash natijalarining bir-biriga yaqinligi. 18 Nolga keltirish usuli - Javob: O‘lchanadigan kattalikning taqqoslash asbobiga tasiri natijasini nolga keltirish lozim. 19 Aprior so‘zi nima manoni anglatadi? Javob: Boshlang‘ich, muayyan voqea, voqelik yoki tajribagacha bo‘lgan malumotlar, bilimlar majmuini anglatadi. 20 Davriy hatoliklar deganda – Javob: qiymati vaqt ga yoki o’lchash asbobi ko’rsatkichining siljishiga davriy bog’liq bo’lgan xatoliklar 21 O‘lchash vositalarining statik xarakteristikasi deganda – Javob: o‘lchash vositalarining statik ish rejimidagi parametrlari tushuniladi yoki boshqacha aytganda, kirish kattaligi o‘lchash olib borilgan vaqt davomida o‘zgarmaydi. 22 Differensial usuli - Javob: O‘lchanayotgan kattalikning va o‘lchov orqali yaratilgan kattalikning ayirmasini o‘lchash asbobiga ta`sir qilish usuli. Metrologiya 7-test | 100% 1 Kuchlanish bo‘lgichlari qanday maqsadda ishlatiladi? Javob: O‘zgarmas tok potensiometrlarining o‘lchash diapazonini kengaytirishda ishlatiladi 2 Milliy etalonlar markazi qachon tashkil qilingan - Javob: 2001 yil. 7.Fizik kattalik ★ Javob: Sifat tomonidan fizikaviy obektlarga nisbatan ummuiy miqdor tomonidan har bir obekt uchun xususiy bolgam xossa 8. Xalqaro elektronika tashkiloti MEK qachon tashkil topgan ★ Javob: 1906 9.SI tizimida asosiy birliklar qaysilar ★ Javob: 1;2;5;6;7;9;10 10. mol ★ Javob: Modda miqdor birligi Metrologiya va standartlashtirish | 5-test | 100% 1.Qo‘pol xatolik nima? Javob: O‘lchash vositasining noto‘g‘ri ishlatishda va o‘lchash vositasini ishdan chiqishi tufayli yoki asbobning ko‘rsatishini noto‘g‘ri kuzatishdan kelib chiqadi. 2.Dispersiya nima? Javob: Alohida kuzatishlar kutilish natijalarini matematik atrofida tarqalish darajasidir 3.O‘lchash deb nimaga aytiladi? Javob: O‘lchash deganda shunday aniqlash, anglash jarayoni tushuniladiki, unda biror nomalum kattalik fizik eksperiment yordamida uning solishtirish asosi uchun qabul qilingan qiymati bilan o‘zaro solishtiriladi 4. .............- sifat jihatidan ajratilishi va miqdor jihatidan aniqlanishi mumkin bo‘lgan moddiy tizim va xossadir. Javob: Kattalik. 5.Ehtimoliy xatolik deb nimaga aytiladi? Javob: Ehtimoliy xatolik shun¬day xatolikki, unga nisbatan, qandaydir kattalikni qayta o‘lchaganda tasodifiy xatolikning bir qismi mut¬laq qiymati bo‘yicha ehtimo¬liy xatolikdan ko‘p, ikkinchi qismi esa undan shuncha kam bo‘ladi. 6.Ma’muriy qonunbuzarlikni ko‘rib chiqish uchun qaysi tashkilot tomonidan tuziladigan bayyonnoma asos bo‘ladi. Javob: “O‘zstandart” agentligi, sog‘liqni saqlash vazirligi, qurilish va arxitektura qo‘mitasi 7.O‘lchashning sifat mezoni bormi, Siz qanday o‘ylaysiz? Javob: Bor 8.O‘lchash xatoligi bu: Javob: O‘lchash natijasining o‘lchanayotgan kattalikni haqiqiy qiymatidan chetlashuvi 9.Xalqaro miqyosda metrologiya sohasida qonunlashtiruvchi xalqaro tashkilotning qisqartirilgan nomi nima? Javob: MOZM. 10.Xalqaro Standartlashtirish tashkiloti ISO qachon tashkil topgan? Javob: 1946 yil 11.Tuzatma deb nimaga aytiladi? Javob: Absolyut xatolikni teskari ishorasi bilan olingan qiymat 12. Xalqaro birliklar tizimi qanday birliklarni o‘z tarkibiga olgan? Javob: Asosiy, hosilaviy birliklar, ulushli va karrali birliklar. 13. Parametr nima? Javob: Parametr – berilgan kattalikni o‘lchashda yordamchi sifatida qaraladigan kattalik. 14. Quyida ko‘rsatilgan oddiy tariflarning qaysi biri “Kattalikning xaqiqiy qiymati” tushunchasiga mos keladi? Javob: Tajriba orqali topilgan qiymat chin qiymatga shu darajada yaqinki, berilgan o‘lchash masalasida buning o‘rnida foydalanish mumkin 15. Variasiya deb nimaga aytiladi? Javob: Biron kattalikni sharoitni o‘zgartirmagan holda takror o‘lchaganda hosil bo‘ladigan eng katta farqga aytiladi 16.Javoblarning qaysi biri o‘lchashlar birliligini ifodalaydi? Javob: O‘lchash natijalari qonunlashtirilgan birliklarda ifodalangan va o‘lchashdagi xatoliklari muayyan ehtimollikda bo‘lgan o‘lchash holati. 17.Muntazam xatolik nima? Javob: Bu xatolik o‘zgaruvchan va kelib chiqishi har xil 18. O‘lchashlar noaniqligi nima? Javob: O‘lchash natijalari bilan bog‘liq bo‘lgan va o‘lchanayotgan kattalikka yetarli asos bilan qo‘shib yozilishi mumkin bo‘lgan qiymatlar tarqoqligini (sochilishini) tavsiflovchi parametr 19. Kattalikning o‘lchami nima - Javob: Kattalikning o‘lchami bu- o‘lcham, o‘lchamlilik ma`nosini bildiradi Ayrim olingan moddiy ob’ekt, tizim, hodisa yoki jarayonga tegishli bo’lgan kattalikning miqdori bo’lib hisobkanadi. 20. Dinamik xatolik nima? Javob: Vaqt bo‘yicha o‘zgaruvchan kattaliklarni o‘lchashda hosil bo‘ladigan xatolik Metrologiya 6-test | Ko'pchilikga kerak bo'lgan test | 1-qism 1 Hozirgi Xalqaro birliklar tizimi (SI) ga nechta asosiy birliklar kiradi? Javob: 7ta 2 O’lchashlar natijalarining tarqoqlik ko’lami – Javob: kattalikning qator hosil qiladigan birlik o’lchashlar natijalarining tarqoqlik bahosi. Bu quyidagi formula bo’yicha hisoblanadi: Rn = xmax-xmin, ISO 9000 seriyali standartlardan nima maqsadlarda foydalanish mumkin? ★ Korxonada sifat tizimini ishlab chiqish uchun. 2. Etalon turlari? ★ Birlamchi, ikkilamchi, ishchi. 3. Quyidagi birliklarning qaysilari SI tizimida assosiy: 1) sekund; 2) mol; 3) kilometr; 4) gers; 5) kandela; 6) kelvin; 7) amper; 8) radian. ★ O‘zR VMQ №93 02.03.1992. 4. O‘zbekistonda qancha milliy boshlang‘ich etalon mavjud? ★ 8ta 5. ISO xalqaro standartlashtirish tashkilotida xozirgi kunda qancha standartlar mavjud? ★ 5100 6. “Texnik jihatdan tartibga solish to‘g‘risida” qonunning maqsadi? ★O'zbekiston Respublikasida 7. ..... amaldagi me’yoriy hujjatlarga mos ravishda nazorat va tekshiruv shakli tarzida o‘tkaziladi. ★ Ulchash vositalarini davlat sinovi 8. Quyidagi birliklarning qaysilari SI tizimida assosiy: 1) sekund; 2) mol; 3) kilometr; 4) gers; 5) kandela; 6) kelvin; 7) amper; 8) radian. ★ 1; 2; 5; 6; 7. 9. Ayni vaqtda MDH etalon bazasi o‘z ichiga qancha birlamchi etalonlarni oladi? ★ 140 10. O‘lchashlar birligini ta’minlash mexanizmi nima? ★ Metrologik tekshiruv va nazorat. Metrologiya 3-test | 100% 1) Texnik regamentlarni ishlab chiqish dasturlari va umumiy texnik reglamentlarr kim tomonidan tasdiqlangan ★ ) O'zb Resp Vazirlar Mahkamasi 2) O'lchashlar birligini tam'inlash mexanizmi nima ? ★javobi: Metralogik tekshiruv va nazorat 3) Xalqaro birliklar tizimi qachon qabul qilingan ? ★ Javob: 1960 4) O'zb Res. o'lchashlar birligini ta'minlash tizimining ilmiy asosini ko'rsating ? ★ Javob:Metralogiya 5) O'lchov va vanlar bo'yicha 1960 yil o'tkazilgan XI halqaro konfrensiya qrorlarida GOST-61 ga ko'ra qaysi o'lchash birligi bilan o'lchanadigan xalqaro amaliy shkalasi qabul qilingan ? ★ Javob: °℃ 6) O'lchash natijasi qanday ifodalanadi ? ★ Javob: x=(n)x 7) Asosiy birliklarga nimalar kiradi ★ javob: metr, kilogramm, sekund, amper, kelvin, mol, kandela 8) Tarmoq standatini ko'rsating ★ javob": TSt 9) Qaysi standart davlatlararo tiofaga ega ? ★ Javob : GOST 16263-70 10) Kattalik deganda nimani tushunasiz? ★ Javob: Sifat tomonidan kopgina fizikaviy obyektlarga (fizikaviy.........) Metrologiya | 4-test 1. Qoshimcha resistor qarshiligi qaysi formula bo'yicha hisoblanadi ★ Javob: Rk = Rv(m-1) 2. Texnik reglament bu ★ Javob : Mahsulot. jarayon yoki xizmatlarini xavfsizligiga majburiy talablar ornatuvchi texnik jihatdan tartibga solish sohasining meyoriy hujjati 3.Texnik jihatdan tartibga solish qonuni ★ Javob: 2009 yil 4. O'lchanadigan kattalik deb ★ Javob : Tajriba natijasida olingan qiymatga (o'lchash obekti) 5. O'lchanadigan kattalikning qanday qiymati bor ★ Javob : Chinakam va Haqiqiy qiymat 6. Birlik tizimidagi qanday kattaliklarning birliklari asosiy birliklar deb ataladi ★ Javob: Birliklar tizimidagi tanlangan ixtiyoriy asosiy kattalikning birligiga Download 97.64 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|