1. Ventilyator qurilmalarining elektr yuritmalari va elektr ta’minoti sxemalari

Konveyerni «kontur bo`yicha» hisoblash sxemasi
Taranglikni hisoblash qoidasi quyidagicha: tortuvchi organning ma`lum nuqtadagi tarangligi oldingi nuqtadagi taranglikka uchastkadagi qarshilik kuchlarining yig`indisi (har ikkala nuqta orasidagi qarshiliklar) orqali topiladi.
, kg∙kuch
1-rasmda ko`rsatilgan sxema bo`yicha yurituvchi barabandan lentaning chiqish nuqtasidagi taranglik S<sub>1</sub> ga tengdir.
2 nuqtadagi taranglik еsa (еguvchi baraban bilan lentaning o`ralish burchagi 90°)
, kg∙kuch
3 nuqtadagi taranglik
, kg∙kuch
4 nuqtadagi taranglik (lentaning taranaglovchi baraban o`ralish burchagi 180°)
, kg∙kuch
5 nuqtadagi taranglik
, kg∙kuch
Boshqa tarafdan, 5 va 1 nuqtalar tarangliklari orasida (lentaning yurituvchi barabanga kirish va undan chiqish nuqtalaridagi) quyidagicha bog`lanish mavjud
bu yerda, – lenta bilan baraban sirti orasidagi ilashish koeffitsienti bo`lib, uning qiymati konveyerni ishlatish sharoitlariga va yurituvchi baraban sirtiga bog`liq, uning qiymati 9-jadvaldan qabul qilinadi;
- lentaning yurituvchi barabanga o`ralish burchagi, grad.
Agar tenglamalarni birgalikda yechsak S<sub>1</sub> ning sonli miqdorini aniqlashimiz mumkin bo`ladi, undan keyin еsa barcha nuqtalardagi tarangliklarni topa olamiz.
Yukli yo`nalishdagi lentaning ushbu tarmoqdagi еng kam taranglik nuqtasidagi (4 nuqta) osilishini (ikki rolik tayanchlar orasida) tekshirish kerak bo`ladi.
, m
Keyin, konveyerlarni loyihalash me`yorlariga binoan lentaning еng katta osilishi hisoblanadi:
, m
tenglamalarni birgalikda echib S<sub>min</sub> ning qiymati topiladi, ya`ni
, kg∙kuch
Konveyer qurilmasining me`yorda ishlashini ta`minlovchi taranglash qurilmasidagi kerakli kuch lentaning taranglovchi barabanga kirish va undan chiqish nuqtalaridagi tarangliklari yig`indisi bilan aniqlanadi.
Taranglash qurilmasidagi kuch 1-rasm bo`yicha quyidagicha aniqlanadi:
, kg∙kuch
Konveyer yuritmasidagi tortish kuchi,
, kg∙kuch
yoki yurituvchi baraban qarshiligini hisobga olsak,
, kg∙kuch
Dvigatel quvvati
, kVt
bu yerda K_z- 1,10 - 1,20 – zahira koeffitsienti;
= 0,75 – 0,85 - reduktorning f.i.k.
Agar konveyer yukni pastga nishablikka tashiyotgan bo`lsa dvigatel` generator rejimida ishlaydi. U holda, S_chiq=S₁>S_kir=S₅ , tortish kuchi еsa W₀=S₁-S₅ va quvvat quyidagicha hisoblanadi:
, kVt

10.
Tog’-kon kovlash ishlari mexanizatsiya sohasida asosiy yo’nalishlar kombayn va komplekslarni keng tadbiq etish hisoblanadi. Bu yo’nalishlar keyingi yillarda yetarli darajada amalga oshirilmoqda. Ko’mir qazish kombaynlaridan farqli o’laroq tavsifi bo’yicha texnologik jarayonda kovlab kiradigan kombaynlar tegishli transport vositasida bir vaqtning o’zida ham yig’ishtirish va yuk tushirish ishlarini bajarib, jins va ko’mirlarni ishlab chiqarish ishlaridan o’tishi kerak. SHu sababli ham konstruktsiyaning ijrochi organidan tashqari kovlab kiradigan kombayn o’ziga shunday elementlarni oladiki, yuklovchi sifatida, yuk tushirgich –yuk ortgich bunkeri, nasos stantsiyalari, chang so’ruvchi uskunalari va boshq.

Bularning hammasini ayrim elementlar uchun induvidual elektroyuritgichli ko’p yuritgichli elektrouzatmali kombayn aniqlab beradi. Kombaynlarning elektrouzatmalari o’rnatilgan quvvati yig’indisi
keng chegarada tebranishi va ahamiyatli kVt miqdorga yetadi4PU - 63; PK-Zr - 65; GPKS-175 - 185; 4PP-5 - 350; «Ural-10KSA» - 475; «Ural-20KSA» - 533.
Kovlab boradigan kombaynlar RVni bajarishda seriyali elektr jihozlari bilan ishlab chiqarilib, komplektlanadi. Kombaynlarni elektr ta’minoti elektr tarmog’idan 380 va 660 V kuchlanishda amalga oshiriladi.
Kombaynlarning elektr jihozlari elektr yuritgich uzatmasidan, boshqarish va blokirovka, yoritish asbobi, ishga tushiruvchi va himoyalovchi apparaturali boshqarish stantsiyasidan iborat. Asosiy uzatmali elektr yuritgichlariga VRP, VRT, VAOPK-280, EKV2-160-4 va boshqalar kiradi. Kuchlanish odatda masofadan turib magnit kuchaytirishgich (ishga tushirgich) orqali uzatiladi, u shtrekda kovlanayotgan joydan 100-150 m masofada joylashgan bo’lib, msolashuvchan kabel bo’yicha RSHVS shtepselli ajratgich orqali boshqarish stantsiyasiga, undan esa fara va uzatmali yuritgichga uzatiladi.