10- amaliy ishi mavzu: Elektron raqamli imzo(eri)

---

10- AMALIY ISHI 
Mavzu: Elektron raqamli imzo(ERI) 
1.1 Amaliy mashgulotni bajarilish bo'yicha qisqacha ma'lumot. 
1.2 Amaliy topshiriqni bajarish. 
1.3.Natijalarni muhokama qilish. O'z-o'zini baholash. 
Nazorat savollari: 
1.Elekron raqamli imzo nima? 
2.Elektron raqamli imzo nimaga kerak? 
3.Elektron raqamli imzo nimaga kerek va undan foydalanish muddati qancha? 
4.Elektron raqamli imzo kimlarga beriladi? 
5.Elektron raqamli imzoni qayerdan olish mumkin? 
6.Elektron raqamli imzoni qanday olish mumkin? 
7.Xizmatni ko’rsatish uchun qanday hujjatlar kerak bo’ladi? 
Javoblar: 
1. Elektron raqamli imzo — Elektron hujjatdagi mazkur elektron hujjat axborotini 
elektron raqamli imzoning yopiq kalitidan foydalangan holda maxsus oʻzgartirish 
natijasida hosil qilingan hamda elektron raqamli imzoning ochiq kaliti yordamida 
elektron hujjatdagi axborotda xatolik yoʻqligini aniqlash va elektron raqamli imzo 
yopiq kalitining egasini identifikatsiya qilish imkoniyatini beradigan imzo. 
(qonun)Qonunda talab etilgan shartlarga rioya etilgan taqdirda elektron raqamli 
imzo qogʻoz hujjatga shaxsan qoʻyilgan imzo bilan bir xil ahamiyatga egadir. 
Elektron maʼlumotlarni kriptografik oʻzgartirish natijasida hosil qilingan belgilar 
ketma-ketligi. Elektron raqamli imzo maʼlumotlar blokiga qoʻshib qoʻyiladi va 
blokni qabul qiluvchiga, manbani va maʼlumotlarning butunligini tekshirish hamda 
soxtalashtirishdan muhofazalanish imkonini beradi. Hozirgi kunga kelib, ayrim 
mamlakatlar qonunchilik yoʻli bilan raqamli imzodan foydalanishni layoqatliligini 
qonunlashtirib qoʻyganlar. Elektron raqamli imzo kalitlari sertifikatlari roʻyxatga 
olish markazlari tomonidan beriladi. Elektron raqamli imzo (ERI)dan foydalanish 
boʻyicha yoʻriqnoma 
ERI nima va u nega kerak? 
ERI olish tartibi va uni beruvchi Markazlar 
ERI qoʻllash tartibi (ERI moduli (E-imzo)ni oʻrnatish 
ERI qo’llash sohasidagi munosabatlarni tartibga soluvchi normativ-huquqiy aktlar 
Hurmatli foydalanuvchi! 
Yagona portal Sizga Oʻzbekiston Respublikasi davlat organlariga murojaatlarni 
elektron shaklda yuborish imkoniyatini taqdim etadi. Shuni Sizga eslatib oʻtamizki, 
elektron murojaat ERI bilan imzolanishi shart. 
ERI – imzoning yopiq kalitini qoʻllagan holda axborotning kriptografik oʻzgarishi 
natijasida olingan va imzoning shakllanish vaqtidan boshlab elektron hujjatdagi 
axborotda xatolik yoʻqligini aniqlovchi hamda imzo kaliti sertifikatini imzo 
egasiga taalluqliligini tekshiruvchi elektron hujjatning rekviziti hisoblanadi. 
ERI elektron hujjatni imzolagan shaxsni identifikatsiyalash uchun moʻljallangan 
boʻlib, qoʻlda qoʻyilgan imzoning toʻkis analogi hisoblanadi hamda elektron 
hujjatda aks ettirilgan axborotning oʻzgartirilmasligi va avtorlikni tasdiqlash uchun 

---

qoʻllaniladi. Shuningdek, “Jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlari 
to'g'risida”gi Ozbekiston Respublikasi qonunining 6-moddasiga muvofiq, ERI 
bilan tasdiqlanmagan murojjatlar anonim murojaatlar deb hisoblanadi. 
ERI OLISH TARTIBI 
ERI Oʻzbekiston Respublikasi Davlat soliq qo’mitasining Yangi texnologiyalar 
ilmiy-axborot markazi va uning hududiy boshqarmalari tomonidan 2 yilga beriladi. 
ERIni yaqin atrofdagi tuman Davlat soliq inspektsiyasi (DSI)da toʻlov asosida 
olish mumkin. ERI uchun eng kam oylik ish haqining 10% miqdorida to'lov 
summasi undiriladi. 
ERI olish uchun quyidagi hujjatlarni taqdim etish lozim: 
- ERI kaliti sertifikati va kalitini olish toʻgʻrisidagi imzolangan hamda zarur 
hollarda muhr bilan tasdiqlangan ariza (1-ilova); 
- arizada koʻrsatilgan jismoniy shaxs yoki yuridik shaxs vakilining pasporti; 
- ERI kalitlarini yaratish xizmati uchun toʻlov toʻlanganligi toʻgʻrisidagi 
kvitantsiya. 
Eslatma. Aholiga qulaylik yaratish maqsadida ERI kalitlarini roʻyxatdan o’tkazish 
uchun CLICK tizimi orqali toʻlovni amalga oshirish yoʻlga qoʻyilgan. Buning 
uchun telefonda *880*0113*STIR*toʻlov summasi# USSD-buyrugʻi teriladi. 
Bunda: 
STIR – bu soliq toʻlovchining identifikatsion raqami; 
Toʻlov summasi – eng kam oylik ish haqining 10% miqdorida (2016 yil 1 oktyabr 
holatiga koʻra eng kam oylik ish haqining 10 foizi 14 977 soʻmni tashkil etadi). 
CLICK orqali toʻlov xizmati faqatgina jismoniy shaxslar uchun mavjud boʻlib, u 
OʻzR DSI va uning hududiy boshqarmalari tomonidan beriladigan ERI uchun 
amalga oshiriladi. 
Toʻlov amalga oshirilgandan soʻng yaqin oʻrtadagi DSIga tashrif buyuring. ERI 
kalitlarini yozish uchun USB flesh-kartasini olib borishni unutmang. 
ERI MODULINI ORNATISH TARTIBI 
Yagona interaktiv davlat xizmatlari portalida (Yagona portal) elektron raqamli 
imzodan (ERI) foydalanilanish uchun E-IMZO maxsus moduli shaxsiy (ish yoki 
uy) kompyuteriga o’rnatilishi lozim. E-IMZO modulini o’rnatish yo’riqnomasi 
bilan bu yerda tanishish mumkin. 
Shuningdek, foydalanuvchi o’zining shaxsiy kompyuterida JRE ning 1.7-
versiyasidan kam bo’lmagan versiyasi o’rnatilganligiga ishonch hosil qilishi kerak. 
Kompyuterda ORACLE JRE komponentlari mavjudligi qanday tekshiriladi? Agar 
Sizning kompyuteringizda JRE ilovasi mavjud bo’lmasa, uni ushbu havola orqali 
yuklab olishingiz mumkin https://java.com/ru/download/. 
Eslatma!!! Elektron murojaatni imzolashda, DSQ tomonidan berilgan ERI 
(elektron raqamli imzo) "DSKEYS" nomi ostidagi papkada komyuterning C yoki 
D disk xotirasida (yoki USB fleshkada) saqlangan bo'lishi lozim. 
ELEKTRON MUROJAATNI ELEKTRON RAQAMLI IMZO ORQALI 
IMZOLASH TARTIBI 
Murojaatni ERI bilan imzolash uchun elektron murojaatni yuborishning soʻngi 
qadamida «Imzo chekish» tugmasiga bosing. 

---

1. «Imzo chekish» tugmasi bosilganida dialogli oyna ochiladi, bunda tegishli ERI 
tanlanishi lozim. 
2. Imzolash muvaffaqiyatli yakunlangan taqdirda ekranda «Shakl muvaffaqiyatli 
imzolandi» oynasi paydo bo’ladi. Keyin «Yuborish» tugmasini bosing. 
1.”Davlat idoralari bilan o’zaro munosabatni o’rnatishda jismoniy yoki yuridik 
shaxsga elektron hatti harakatlarini tasdiqlash uchun zarur bo’ladigan , mas’ul 
davlat organi tomonidan taqdim etilgan , elektron raqamli imzo yopiq kalitining 
egasini identifikatsiya qilish imkoniyatini beradigan imzo” jumlasiga mos to’g’ri 
javobni toping. 
A.Elektron raqamli imzo* 
B.Elektron raqamli imzoning yopiq kaliti 
C.Elektron raqamli imzoning ochiq kaliti 
D.Elektron raqamli imzoning haqiqiyligini tasdiqlash. 
2.”Elektron raqamli imzo vositalaridan foydalangan holda xosil qilingan , faqat 
imzo qo’yuvchi shaxsning o’ziga ma’lum bo’lgan va electron hujjatda electron 
raqamli imzoni yaratish uchun mo’ljallangan belgilar ketma –ketligi “ jumlasiga 
mos to’g’ri javobni toping. 
A.Elektron raqamli imzo 
B.Elektron raqamli imzoning yopiq kaliti* 
C.Elektron raqamli imzoning ochiq kaliti 
D.Elektron raqamli imzoning haqiqiyligini tasdiqlash. 
3.”Elektron raqamli imzoning ERI yopiq kalitining egasiga tegishliligi va electron 
hujjatdagi axborotda xatolik yo’qligi tekshirilgandagi ijobiy natija” jumlasiga mos 
to’g’ri javobni toping. 
A.Elektron raqamli imzo 
B.Elektron raqamli imzoning yopiq kaliti 
C.Elektron raqamli imzoning ochiq kaliti 
D.Elektron raqamli imzoning haqiqiyligini tasdiqlash* 
4.Elektron murojaat qanday imzo bilan tasdiqlanishi shart? 
A.Oddiy imzo 
B.Raqamli imzo 
C.Elektron raqamli imzo * 
D.Imzolanishi shart emas 
5.ERI kalitlari sertefikatlari qayerdan beriladi? 
A.Berilmaydi 
B.Istalgan joydan olish mumkin 
C.Ro’yxatga 
olish 
markazlari 
tomonidan* 
3. 
1.ERI- electron hujjatdagi mazkur elektron hujjat axborotini elektron raqamli 
imzoning yopiq kalitidan foydalangan holda maxsus o’zgartirish natijasida hosil 
qilingan hamda elektron raqamli imzoning ochiq kaliti yordamida elektron 
hujjatdagi axborotda xatolik yo’qligini aniqlash va elektron raqamli imzo yopiq 
kalitining egasini identifikatsiya qilish imkoniyatini beradigon imzo. 

---

2.Elektron raqamli imzoning haqiqiyligini tasdiqlash-elektron raqamli imzoning 
ERI yopiq kalitining egasiga tegishliligi va elektron hujjatdagi axborotda xatolik 
yo’qligi tekshirilgandagi ijobiy natija. 
3.Elektron raqamli imzo- davlat idoralari bilan o’zaro munosabatni o’rnatishda 
jismoniy yoki yuridik shaxsga elektron hatti harakatlarini tasdiqlash uchun zarur 
bo’ladigan , mas’ul davlat organi tomonidan taqdim etilgan , elektron raqamli imzo 
yopiq kalitining egasini identifikatsiya qilish imkoniyatini beradigan imzo. 
4.Elektron raqamli imzoning yopiq kaliti- elektron raqamli imzo vositalaridan 
foydalangan holda xosil qilingan , faqat imzo qo’yuvchi shaxsning o’ziga ma’lum 
bo’lgan va electron hujjatda electron raqamli imzoni yaratish uchun mo’ljallangan 
belgilar ketma –ketligi. 
5. Elektron raqmli imzoning haqiqiyligini tasdiqlash-elektron raqamli imzoning 
ERI yopiq kalitining egasiga tegishliligi va elektron hujjatdagi axborotda xatolik 
yo’qligi tekshirilgandagi ijobiy natija. 
1. Elektron raqamli imzo- davlat idoralari bilan o’zaro munosabatni o’rnatishda 
jismoniy yoki yuridik shaxsga elektron hatti harakatlarini tasdiqlash uchun zarur 
bo’ladigan , mas’ul davlat organi tomonidan taqdim etilgan , elektron raqamli imzo 
yopiq kalitining egasini identifikatsiya qilish imkoniyatini beradigan imzo. 
2. Yagona portal Sizga Oʻzbekiston Respublikasi davlat organlariga murojaatlarni 
elektron shaklda yuborish imkoniyatini taqdim etadi. Shuni Sizga eslatib oʻtamizki, 
elektron murojaat ERI bilan imzolanishi shart. 
3. ERI Oʻzbekiston Respublikasi Davlat soliq qo’mitasining Yangi texnologiyalar 
ilmiy-axborot markazi va uning hududiy boshqarmalari tomonidan 2 yilga beriladi. 
4.Jismoniy va yuridik shaxslarga. 
5. ERIni yaqin atrofdagi tuman Davlat soliq inspektsiyasi (DSI)da toʻlov asosida 
olish mumkin. ERI uchun eng kam oylik ish haqining 10% miqdorida to'lov 
summasi undiriladi. 
6. ERI olish uchun quyidagi hujjatlarni taqdim etish lozim: 
- ERI kaliti sertifikati va kalitini olish toʻgʻrisidagi imzolangan hamda zarur 
hollarda muhr bilan tasdiqlangan ariza (1-ilova); 
- arizada koʻrsatilgan jismoniy shaxs yoki yuridik shaxs vakilining pasporti; 
- ERI kalitlarini yaratish xizmati uchun toʻlov toʻlanganligi toʻgʻrisidagi 
kvitantsiya. 
7. Yagona interaktiv davlat xizmatlari portalida (Yagona portal) elektron raqamli 
imzodan (ERI) foydalanilanish uchun E-IMZO maxsus moduli shaxsiy (ish yoki 
uy) kompyuteriga o’rnatilishi lozim. E-IMZO modulini o’rnatish yo’riqnomasi 
bilan bu yerda tanishish mumkin. 
Shuningdek, foydalanuvchi o’zining shaxsiy kompyuterida JRE ning 1.7-
versiyasidan kam bo’lmagan versiyasi o’rnatilganligiga ishonch hosil qilishi kerak. 
Kompyuterda ORACLE JRE komponentlari mavjudligi qanday tekshiriladi? Agar 
Sizning kompyuteringizda JRE ilovasi mavjud bo’lmasa, uni ushbu havola orqali 
yuklab olishingiz mumkin https://java.com/ru/download/.