10 – laboratoriya ishi fizik mayatnik yordamida og’irlik kuchi tezlanishni aniqlash kerakli asbob va materiallar

Hisoblashlar
1. 1– jadval asosida T² ning yoki ga bog‘liq grafigi chiziladi, abssissa o‘qining chap va o‘ng tomoniga mos ravishda og‘irlik markazida 1-chi va 2-chi tomonga to‘g‘ri keluvchi b kattaliklar qo‘yiladi (2-rasm).
2. Abssissa o‘qiga parllel chiziqlar (kamida 3 ta) o‘tkazilib, har bir tebranish davri uchun mos keltirilgan uzunlikning qiymati (2-rasmga qarang) AD va BE kesmalarning o‘rtacha qiymati olinadi:

Olingan natijalar 2-jadvalga yoziladi va (19) formula asosida g_i lar aniqlanadi
2-jadval

№

T^2i , s

l1i, sm

l2i, sm

, m/s^2

gi, m/s^2

3. Hisobga topilgan g_i-lar asosida uning o‘rtacha arifmetik qiymati va o‘rtacha kvadratik xatoligi topiladi:

Bu yerda n o‘lchashlar soni.
4. Oxirgi natija quyidagi ko‘rinishda yoziladi:
.
Nazorat savollari:

1. 
   Mayatnik nima? Fizik mayatnik nima?
   
2. 
   Tebranish davri va chastotasini ta’riflang.
   
3. 
   Fizik mayatnik uchun tebranish davrining og‘irlik kuchi tezlanishiga bog‘liqligini ko‘rsatuvchi ifodani keltirib chiqaring.
   
4. 
   Fizik mayatnikning keltirilgan uzunligi deb nimaga aytiladi?
   
5. 
   Gyugens va Gyugens – Shteyner teoremalarini isbotlang.
   
6. 
   Og‘irlik kuchi tezlanishi g ning qiymati geografik kenglikka qanday bog‘liq?
   
7. 
   Ishqalanish kuchlarining mavjudligi mayatnikning tebranishiga va tebranish davriga qanday ta’sir qiladi?