10 Амалий машғулот Мавзу: Пул бозорида мувозанат Масалаларни ечилиши бўйича намуналар

Ечиш:
1-усул.  М_s = МB х m_m.
МB = 9 млрд. сўм (10 – 1 = 9 ёки 4 (аҳоли) + 5 (тижорат банки) = 9).
m_m = 1 : 0,20 = 5   М_s = 9 х 5 = 45 млрд. сўм, яъни агар тижорат банклари депозитлари 9 млрд. сўмга ошса, пул таклифи 45 млрд. сўмга ошади. Умумий пул таклифи М_s = D + C, демак, пул таклифининг умумий ўзгариши қуйидагини ташкил этади:
 М_s = 45 + 1 = 46 млрд. сўм.
2-усул. Марказий банк тижорат банкларидан 5 млрд. сўм миқдоридаги облигациялaрни сотиб олиб, ортиқча заҳираларни яратади, яъни EР = 5 млрд. сўм  бунда депозитлар ҳажми D = R х m = 5 х 5 = 25 млрд. сўмга ортади.
Марказий банк шунингдек, аҳолидан 5 млрд. сўм миқдоридаги облигациялaрни сотиб олди. Шартга кўра, аҳоли 1 млрд. сўмни нақд пулга айлантирган, демак 4 млрд. сўм банк ҳисоб рақамларида депозит сифатида сақланади. Бунда мажбурий заҳиралар: rr = D х rr = 4 х 0,2 = 0,8 млрд. сўмга, ортиқча заҳиралар эса: R = 4 – 0,8 = 3,2 млрд. сўмга тенг.
 М_s = R х m_m = 3,2 х 5 = 16 млрд. сўм.
Демак, банк тизимида депозитларнинг умумий ҳажми: D = 25 + 16 = 45 млрд. сўм. пул таклифи: М_s = D + C = 45 + 1 = 46 млрд. сўм, яъни Марказий банк «арзон пуллар» сиёсатини амалга ошишиш орқали пул таклифини 46 млрд. сўмга оширган.


Мустақил ишлаш учун масалалар
1.Агар реал ЯИМ 110 фоизга, пул массаси эса 108 фоизга ўсса ва пулнинг айланиш тезлиги ўзгармасдан қолса баҳолар даражаси қандай ўзгаради?


2. Тижорат банкларининг жами резервлари 220 млн. сўм. Депозитлар 950 млн. сўмга тенг. Депозитларни мажбурий заҳиралаш меъёри 20%. Банк ўзининг барча ортиқча резервларини ссуда бериш учун ишлатишга қарор қилса пул таклифи қандай ўзгаради?


3. Айтайлик нақд пулга талаб депозитлар суммасининг 10%ига тенг бўлсин. Мажбурий заҳиралаш нормаси 15%. Агар Марказий Банк пул таклифини 330 млрд. сўмга оширмоқчи бўлса, у пул базасини қанчага ўзгартиради?


4.Агар пул базаси (МВ) 300 млрд. сўмга, депозитларни мажбурий заҳиралаш нормаси-10 % га, депонентлаш коэффиценти (cr) -0,3 га тенг бўлса пул таклифи ҳажмини аниқланг.