10-amaliy mashg‘ulot. Oltin minerallari

10-amaliy mashg‘ulot.


Oltin minerallari

Oltin (Au) - birinchi guruh metalli. Tabiatda bir va uch valentli holda uchraydi. Atom og'irligi - 196,967. Tartib raqami - 79. Atom radiusi - 1,44A°. Ion radiusi Au1+= 1,37A°. Klarki 5-10"7. Solishtirma og'irligi 18,88-19,33. Qattiqligi 2,5. Suyuqlanish harorati - 1063°C. Qaytgan yorug'lik nurida sariq va o’tgan yorug’lik nurida yashil rangli bo’ladi. Yaltiroqiigi metallsimon. Oltin juda qadim zamonlardan ma'lum. Oltin shoxarog’ida (sarskaya vodka) [3HCI+HN0₃] erib, AuCI3hosil bo’ladi. Bunga vodorod peroksid va kaliy ishqori qo’shilsa oltin eritmadan butunlay ajralib chiqadi.

2AuCI₃+ 3H₂0₂+ 6K0H = 6KCI + 6H₂0 + 30₂+ 2Au.
Oltinning sulfidli birikmalari beqaror, telluridlar esa barqaror hisoblanadi. Oltin butun dunyo davlatlarida qimmatbaho metall hisoblanibj davlat valyutasi vazifasini bajaradi. Zargarlik ishiarida, medicinada, tish qo’yishda, elektrotexnikada, fizik asboblar tayyorlashda, kimyoviy reaktivlarda qo’llaniladi. , Oltin ishtirok etuvchi asosiy minerallar:
Softugma oltin Au
Elektrum (Au, Ag)
Kyustelit (Ag, Au)
Misli oltin (Au, Cu)
Oltin amalgamasi nAu mHg
Palladiyli oltin - porpesit (Au,Pd)
Aurostibit AuSb₂
Bismutoaurit Au, Bi
Vismutli oltin - maldonit Au,Bi
Tellurli oltin - silvanit AgAuTe₄
Tellurli oltin - kalaverit AuTe₂
Petsit Ag₃AuTe₂
Tellurli oltin - nagiagit n(Pb,Au)m(Te.S,Sb)
Tellurli oltin - krennerit (Au,Ag) Te₂
Montbreyit Au₂Te₃
Bilibinskit Au₃Cu₂PbTe₂
Kostovit AuCuTe₄
Ma'lum minerallarda to’plangandan tashqari oltin juda mayda zarrachalar holida ko’pgina magmatik, metamorfik va cho’kindi jinslarda ham uchraydi. Oltinning asosiy massasi granit turkumidagi nordon intruziv jinslar bilan bog’liq.