10-amaliy Yoritish Qurilmalarni xisoblash Elektr yoritish Qo‘llash doirasi, umumiy talablar

 Tashqi yoritish 
6.3.1. Troslarga osilgan chiroqlar yo„l ustidan kamida 6,5 m balandlikda 
o„rnatilishi kerak. 
Ko„cha chiroqlarini agar tramvay aloqa tarmog„i ustida o„rnatilgan bo„lsa, u 
holda yoritgichlarni balandligi relьsdan kamida 8 m balandlikda, trolleybus aloqa 
tarmog„i ustida joylashgan lampalar esa o„tish yo„lidan kamida 9 m balandlikda 

---

bo„lishi kerak. Yeng noqulay sharoitlarda ko„cha yoritgichlari simlari bilan kontakt 
tarmoqlarigacha vertikal masofalar kamida 0,5 m bo„lishi kerak. 
Bulvar va piyodalar yo„llari yoritilganda, lampalarni kamida 3 m balandlikda 
o„rnatishga ruxsat beriladi. 
Agar chiroqlarga xizmat ko„rsatish faqat asbobdan foydalangan holda bo„lsa 
ko„priklarida, yo„l o„tkazgichlarda, maysalar va hokazolarda dekorativ yoritish uchun 
chiroqlarni o„rnatishning yeng kichik balandligi me‟yorlanmagan. 
6.3.2. Tashqi yoritish tarmog„ini hisoblash uchun talab koeffitsienti 1 ga teng 
bo„lishi kerak. 
6.3.3. Sanoat korxonalarining ko„cha yoritgichlari va tashqi yoritish tarmoqlarida 
reaktiv quvvatni qoplash va kompensatsiya turini tanlash - har bir chiroq uchun 
individual ravishda yoki guruh bo„yicha, texnik-iqtisodiy hisob-kitob orqali amalga 
oshiriladi. Guruh bo„yicha kompensatsiyalanganda kompensatsion qurilmalarni 
o„chirib qo„yish bilan bir vaqtda kompensatsiya qilinayotgan qurilmalarni o„chirish 
imkoniyatini ta‟minlash tavsiya yetiladi. 
6.3.4. Tashqi yoritish tarmoqlarida, agar xizmat ko„rsatish qurilmasi har bir 
fazaga 20 dan ortiq yoritgich bo„lsa, chiroqlarga shahobchalar alohida saqlagichlar 
yoki avtoamt o„chirgichlar bilan himoyalangan bo„lishi kerak. 
CHiroqlarni ta‟minlovchi har bir kabelь tarmoq shahobchalarida saqlagichlar 
yoki avtoamt o„chirgichlar o„rnatish tavsiya yetiladi, ularning konstruktsiyasi xavfsiz 
xizmat ko„rsatishni ta‟minlashi kerak. 
6.3.5. Qo„riqlash yoritgichi, qoida tariqasida, mustaqil liniya orqali ta‟minlanishi 
kerak. 
6.3.6. Binolarga kirishda o„rnatilgan lampalar ichki yoritish guruh tarmog„iga va 
birinchi navbatda avariyali yoritish tarmog„ining bir qismiga ulanishi tavsiya yetiladi, 
bu yesa doimiy ravishda ishchi yorug„lik tizimi bilan yoqiladi. 
6.3.7. Tashqi yoritishni to„g„ridan-to„g„ri transformator podstansiyalaridan yoki 
ushbu Qoidalarning 6.3.13-bandining talablarini bajargan holda yoritish tarmog„ining 
binolarga kirishidagi yoritish tizimiga to„g„ridan-to„g„ri ulash bilan amalga oshirilishi 
kerak. 
6.3.8. Sanoat korxonalarining ko„cha yoritgichlari va tashqi yoritgichlari 
mustaqil simlarga yoki shahar (sanoat korxonasi) elektr tarmog„ining maxsus 
mo„ljallangan fazali simiga va umumiy nol simlariga ulanishi mumkin. 
6.3.9. Kabelli taqsimlash liniyalaridan sanoat korxonalarining tashqi va ko„cha 
yoritish yoritgichlargacha shahobchalarni uchun, qoida tariqasida, kabel tolalarini 
kesmagan holda amalga oshirish tavsiya yetiladi. 
6.3.10. SHaharlarning asosiy ko„chalari uchun qo„shni hududlarning chetki 
chiroqlari orasidagi kabel taqsimlash liniyalarining zaxiralari normal rejimda uzilgan 
bo„lishini ta‟minlash tavsiya yetiladi. 
6.3.11. Ko„cha yoritish tarmoqlari kabel (erda) yoki havo (simli) ko„rinishda, 
shuningdek, ochiq yoki izolyatsiya qilingan simlar orqali tayanchlarda, shuningdek 
o„z-o„zini ko„taradigan izolyatsiyalangan sim (bundan buyon matnda CIP VLI) orqali 
amalga oshirilishi mumkin. Liniya turini tanlash texnik-iqtisodiy hisob-kitob bilan 
aniqlanadi. Yuqori qurilish zichligiga yega bo„lgan shahar sharoitlarda, ish 
sharoitlarini qiyinlashtiradigan ko„plab ekinlarning mavjudligini inobatga olib VL 
ning turini tanlashda CIP vli dan foydalanishni tavsiya etiladi. 

---

6.3.12. Tashqi yoritgichlarning havo liniyalari uchun zaxiralarni hisobga 
olmagan holda bajarilishi kerak va liniya uzunligi bo„ylab simlarining ko„ndalang 
kesimi turli kesimlarda bo„lishi mumkin. 
6.3.13. Tashqi yoritish ichki yorug„likdan mustaqil ravishda boshqarilishi kerak. 
Tashqi yoritishni nazorat qilish tizimini o„chish vaqti cheklangan miqdordagi 
joylardan 3 daqiqadan oshmasligi kerak. 
6.3.14. SHaharlarda ko„cha yoritgichlari qurilmalari markazlashtirilgan 
masofadan boshqarish yoki teleuzatish bilan jihozlanishi kerak, boshqaruv punktida 
yorug„lik tizimi holatini nazorat qilish imkoni bo„lishi kerak. Masofadan boshqarish 
simlar, kabellar, optik tolali va radio kanallar orqali amalga oshirilishi mumkin. 
6.3.15. Ko„cha yoritgichlarini avtomatik boshqaruv qurilmalari tabIIy yorug„lik 
darajasiga yoki ma‟lum bir vaqt (grafik) bo„yicha ularni yoqilishi yoki o„chirilishini 
ta‟minlashi kerak. 
6.3.16. Ko„cha yoritilishini markazlashtirilgan xolda nazorat qilishda, asosiy 
nazorat punkti ishdan chiqqanda, ko„cha chiroqlarini va agar buning imkoni bo„lsa 
boshqa turdagi tashqi yoritish qurilmalarini ham o„chirishni yoki ularning cheklangan 
miqdordagi qismini o„chirish imkonini berishi lozim. 
6.3.17. Asosiy ko„chalar, yuqori tezlikli yo„llar, ochiq joylar, tuman 
ahamiyatidagi ko„chalar va turar-joy massivlari uchun tungi chiroqlarning bir qismini 
o„chirish, shuningdek, har bir yoritgichni boshqarish va nazorat qilish imkoniyati 
mavjudligi nazarda tutilishi kerak. 
6.3.18. Tashqi yoritish tarmog„ining simi kabellari yordamida bajarilganda, 
kabelni kirishi tayanchning ostki qismi tsokoli bilan himoyalangan bo„lishi kerak. 
TSokolning o„lchami, unda kabelni ulangan joylari va saqlagich yoki avtomat 
o„chirgichlari joylashtirish uchun yetarli darajada bo„lishi kerak. 
6.3.19. Barcha turdagi elektr transport kontakt tarmog„ining metall va temir-
beton tayanchlarida turli elektr toklarida kuchlanish 600 V gacha bo„lganda yoritish 
tarmog„i ustunlari bo„ylab chiroqlari va projektorlarni o„rnatish mumkin. 
6.3.20. Metall yoki temir-beton ustunlarga o„rnatilgan projektorlarni, havo yoki 
kabelь liniyalari orqali ta‟minlashda, ta‟minot liniyasini yashin kuchlanishidan 
himoya qilish uchun tayanchlarga kelgan kabellar qobig„i yerlangan yoki uning 
kamida 10 m yerdagi qismi metall quvur bilan himoyalangan holda amalga oshirilishi 
kerak. 
6.3.21. Ko„cha yoritgichlari tayanchlari trotuar yo„laklarda yoki ajratuvchi va 
yashil maydonchalarda, chegara chizig„idagi toshning old qismidan kamida 0,6 m 
masofada joylashtirilishi kerak. Sanoat korxonalari hududida tashqi yorug„lik 
tayanchlari yo„lning qatnov qismiga qadar bo„lgan masofa kamida 1m bo„lishi tavsiya 
yetiladi, ammo u kamida 0,6 m bo„lishi kerak. 
6.3.22. Tashqi yoritish uchun havo tarmoqlarini qurishda quyidagilarga rioya 
qilish kerak: 
1. Ko„chalar va yo„llar bilan liniyalar kesishadigan joylarda, tayanchlar oralig„i 
40 m gacha bo„lgan masofada, ankerli tayanchlar va simlarni ikki marta ulash 
mumkin emas. 
2. Tayanchlar huddi kuchlanishi 1 kV gacha bo„lgan VL tayanchlar kabi 
mexanik chidamlilikka mo„ljallangan bo„lishi kerak (EUTQning 2.4 bob II-bo„limga 

---

qarang). Simlar montaj qilinmaydigan tayanchlar o„z og„irligini ko„tirish qobiliyati 
bo„yicha va shamol ta‟siriga nisbatan sinalishi kerak. 
3. Simlar minimal keismlari va ulardan yer yuzasigachaga bo„lgan masofa 
EUTQning 2.4 bob II-bo„lim bo„yicha qabul qilinishi kerak.