11-amaliy mashg’ulot: Gazga berilgan issiqlik miqdori. Gazning ishi va ichki energiyasi orasidagi bog'lanish. Adabiyotlar

11-AMALIY MASHG’ULOT: Gazga berilgan issiqlik miqdori.
Gazning ishi va ichki energiyasi orasidagi bog'lanish.


Adabiyotlar: 1. Volkenshteyn V.S. Umimiy fizika kursidan masalalar to'plami. O'qituvchi. Toshkent. 1969.
2. Chertov A., Vorobev A, Fizikadan masalalar to'plami. O'zbekiston. Toshkent. 1997.

Molekula ilgarilanma harakatining o'rtacha kinetik energiyasi:

Molekulaning o'rtacha kvadratik tezligi:
,

Molekulalarning issiqlik harakat energiyasi (gazning ichki energiyasi)

bunda - molekulaning erkinlik darajasi.
C molekulyar va c solishtirma issiqlik sig‘imlari quyidagicha o'zaro bog’langandir:

O'zgarmas hajmdagi gazning molekulyar issiqlik sig’imi

o’zgarmas bosimdagi
Bundan ko'rinadiki, molekulyar issiqlik sig’imi gaz molekulalari erkinlik darajasining soni bilan to'liq aniqlanadi. Bir atomli gazlar uchun = 3 bo'lib;
C_v=12,5∙10³ j/kmol∙ grad 3 kal/mol∙grad,
C_p= 20,8∙10³ j/kmol∙grad 5 kal/mol∙grad
Ikki atomli gazlar uchun = 5 bo'lib,
C_v = 20,8∙10³ j/kmol∙grad 5 kal/mol∙grad
C_p=29,1∙10³ j/kmol∙grad 7 kal/mol∙grad
Ko'p atomli gazlar uchun = 6 bo'lib,
C_v=24,9 ∙10³j/kmol ∙grad 6 kal/mol∙ grad,
C_p= 33,2∙10³j/kmol ∙grad 8 kal/mol∙ grad,


5.159. 3.10⁵ N/m² bosimda bo’lgan 10⁰C haroratli 10g kislorodni o’zgarmas bosimda isitish natijasida u kengayib, 10 l hajmni egallaydi. 1) gazning olgan issiqlik miqdori 2) gaz ichki energiyasining o’zgarishi 3) gaz kengayishida bajarilgan ish topilsin.
5.160. Harorati 27 ⁰C bo’lgan 6,5 g vodorod p=const bosimda tashqaridan berilayotgan issiqlik hisobiga ikki marta kengaygan. 1) gazning kegayish ishi 2) gazning ichki energiyasining o’zgarish 3) gazga berilgan issiqlik miqdori topilsin.
5.161. Yopiq idishda 20 g azot va 32 g kislorod bor. Bu gaz aralashmasini 28⁰ ga sovutilganda uning ichki energiyasining o’zgarishi topilsin.
5.162. 2 kilomol karbonat angidrid gazi o’zgarmas bosimda 50⁰ga isitilgan. 1) gaz ichki energiyasining o’zgarishi 2) kengayganda bajarilgan ish 3) gazga berilgan issiqlik miqdori topilsin.
5.163. Ikki atomli gazga 500 kal issiqlik berilganda u o’zgarmas bosimda kengaygan. Gazning kengayishda bajargan ishi topilsin.
5.164. 2 atomli gaz izobarik ravishda kengayganda 16 kGm ish bajarilgan. Gazga qancha issiqlik miqdori berilgan?
5.165. 2·10⁵ N/m² bosim ostida berilgan 17 ⁰C haroratli 5 l hajmni egallagan gaz isitilganda izobarik ravishda kengaygan. Bunda gazning kengayish ishi 20 kGm ga teng bo’lgan. Gaz necha gradusda isitilgan?
5.166. 7 g karbonat angidrid gazi erkin kengaya olish sharoitida 10⁰da isitilgan gazning kengayishida bajargan ishi va ichki energiyasining o’zgarishi topilsin.
5.167. Ko’p atomli 1 kilomol gaz erkin kengaya olish sharoitda 100⁰ga isitilgan. 1) gazga berilgan issiqlik miqdori 2) gaz ichki energiyasining o’zgarishi 3) kengayishda bajarilgan ish topilsin.
5.168. Idishdagi porshen ostida 1 g azot bor. 1) Azotni 10⁰ ga isitish uchun qancha issiqlik miqdori sarf qilish kerak? 2) bunda porshen qancha ko’tarilgan? Porshenning og’irligi 1 kG, uning ko’ndalang kesim yuzi 10sm². Porshen ustidagi bosim 1 atm ga teng.
5.169. Idishdagi porshen ostida qaldiroq gaz bor. Qaldiroq gaz portlaganda uning ishki energiyasi 80,2 kal ga o’zgarganligi va porshenning 20 sm ko’tarilganligi ma’lum bo’lsa, bunda qancha issiqlik miqdori ajratilganligi topilsin. Porshenning og’irligi 2 kG, uning ko’ndalang kesim yuzasi 10 sm². Porshen ustida normal sharoitda havo bor?
5.170. 10,5g azot -23⁰ C haroratda izotermik p₁=2,5 atm bosimdan p₂=1 atm bosimgacha kengayadi. Gazning kengayishda bajargan ishi topilsin.
5.171. 17⁰C haroratli 10 g azot izotermik kengayganda 860 J ga teng ish bajargan. Azot kengayganda bosim necha marta o’zgargan?
5.172. Biror 10g gaz izotermik V₁ hajmdan V₂=2V₁ hajmgacha kengayganda 575 J ga teng ish bajargan. Bu haroratdagi gaz molekulasining o’ratacha kvadratik tezligi topilsin.
5.173. Normal sharoitda 1 l geliy tashqaridan olgan issiqlik hisobiga izotermik 2 l hajmgacha kengaygan. 1) Kengayishga gazning bajargan ishi, 2) gazga berilgan issiqlik miqdori topilsin.
5.174. 2 m³ gaz izotermik kengayganda uning bosimi p₁=5at dan p₂=4 at gacha o’zgargan. Bunda bajarilgan ish topilsin.
« Qanday» organayzerini to’ldiring
Muhim muammoning yechimini topishga yordam beradi va “Qanday” savoli orqali muammo hal qilinadi.

Qanday?

Qanday?

Qanday? Qanday?
Qanday?
Qanday?
Qanday?
Qanday?
Savollar

1. 
   Past bosimli gazlarda issiqlik o’tkazuvchanlik nima?
   
2. 
   Vakuumda diffuziya haqida so`zlab bering?
   
3. 
   Vakuumni qanday hosil qilish mumkin?
   
4. 
   Issiqlik o`tkazuvchanlik nima?
   
5. 
   Gazlarni qanday qilib siyraklashtirish mumkin?
   
6. 
   Qanday gazga bug` deyiladi