11-mavzu: tuproq resursi reja

 

  Tuproqning  degumidlanishi (degumifikatsiya)  

3-rasm. 

          Keng 

miqyosda 

sug‘orma 

dehqonchilik  uchun  yerlarni  о‘zlashtirish 

hamda 

yaylovlardan 

oqilona 

foydalanmaslik chо‘llanishning о‘ziga xos 

turi 

– 

tuproqning 

degumidlanishi 

(degumifikatsiya) 

yoki 

tuproqning 

oriqlanishiga  va  hosildorliknnig  pasayib 

ketishiga olib keladi. 

---

          Degumidlanish  (lot.de-ajralish,  pasayish,  humus  –  tuproq,    facere-qilmoq) 

deganda  organiq  qoldiqlarning  sernam  va  kislorod  yetishmaydigan  sharoitda 

biokimyoviy  jarayonlarga  uchrab,  parchalanmay  qolishi  tushuniladi.    Bu  - 

gumusning  yо‘qotilishidir.  Gumus  yо‘qotilishi  atrof-muhitda  chо‘llanish 

jarayonini  kuchaytiradi  va  irrigatsion  eroziyani  keltirib  chiqaradi.  Yaylov 

tuproqlarining oriqlashi – chorva mollarini bir maydonning о‘zida haddan tashqari 

kо‘p boqish natijasida о‘simlik qoplamining degradatsiyasi paydo  bо‘lishidandir.

 

      

О‘zbekistonda tuproqning past va juda past gumus bilan ta’minlanganligi 

(0,4 % dan 1,0 % gacha) butun sug‘oriladigan yerlarning 40 % ini egallaydi (1,7 

millon gektar yer).