11-Ámeliy Silos hám senaj sapasın bahalaw. Tyarlanǵan silos hám senaj muǵdarın anıqlaw

11-Ámeliy Silos hám senaj sapasın bahalaw. Tyarlanǵan silos hám senaj muǵdarın anıqlaw.
Sabaqtıń maqseti: silos hám senaj sapasın anıqlaw usılların úyreniw, tayarlanǵan silos hám senaj muǵdarın esaplaw jolı menen anıqlaw.
Metodikalıq kórsetpeler. Silos - bul kók hám basqa azıqalardi anaerob sharayatta sút-kislotalı mikroorganizmler tárepinen islep shıǵarılǵan sút kislotası járdeminde konservaciya qılıǵan shireli azıq bolıp tabıladı.
Silos tayarlaw ushın tiykarınan kók mákke, ayǵabaǵar, sorgo, sudanka o'ti, bir jıllıq soblıqlı ósimlikler (noqat, vika, azıqlıq lyupin hám basqa.), masaqlı hám soblıqlı ot aralaspası, egiletuǵın kóp jıllıq hám tabiyiy, tamıqmiyweliler hám palız eginlerinen paydalanıladı.
Silostıń sapası hám to'yimliliǵi birinshi náwbette ósimliktiń ximiyalıq quramı, olar quramındaǵı qant, protein, mineral elementler muǵdarına, ıǵallıǵı, tayarlaw texnologiyası, saqlaw sharayatı hám paydalanıw usıllarına baylanıslı boladı.
Silos barlıq awıl xojalıq haywanları ushın jaqsıjelinetuǵın azıq bolıp tabıladı, onı tayarlawdan tiykarǵı maqset kók azıqlar quramındaǵı toyımlı elementlerdıń maksimal dárejede saqlanıwına múmkinshilik beredi. Mısalı, kók azıqlardı pishen ushın qurıtılǵanda onıń quramındaǵı toyımlı elementlerdıń keminde 30-50% ti joǵaladı. Silos tayarlawda bolsa bul joǵalıp ketiwler 10% ten turiwi múmkin, tek ǵana organikalıq kislotalardıń payda bolıwı ushın 60-90% qant muǵdarı sarplanadı.
Silos sapası úyrenilgende tómendegi kórsetkishler anıqlanadı: silostıń aralaspa-kislotalı ortalıǵı (pH); sút, sirke hám may kislotalardı ulıwma muǵdarı hám olardıń óz-ara qatnası; saqlanatuǵın karotin, shiyki protein hám shiyki kúl muǵdarı; silos iysi, strukturası (forması ), reńi hám ıǵallıǵı.
Silostıń sapasın anıqlaw ushın birinshi náwbette ornatılǵan tártipte ortasha úlgi alınadı. Silos ıǵallıǵı laboratoiya sharayatta operativ usıl menen anıqlanadı. Onıń ushın, ortasha alınǵan úlgi qurutqish shkafinda 1300^o C temperaturada 30-40 minut dawamında keptiriw jolı menen anıqlanadı.
Xojalıq sharayatta silos ıǵallıǵın shama menen anıqlaw ushın bir qısım silos qolǵa alınadı hám qisib kóriledi: eger silos ıǵallıǵı joqarı bolsa (80% ten zıyat), bunda shire kóp muǵdarda ajıraladi; eger silos ıǵallıǵı 75-80% átirapında bolsa ajıralatuǵin shire muǵdarı orta normada boladı; eger shire ajıralmasa bunday silostıń ıǵallıǵı 65-70% ten aspaydı.
Silostıń pH ortalıǵın anıqlaw ushın azıq úlgisi alinadi hám shıyshe ıdıstıń yarım kólemine shekem toltırıladı, keyininen onıń ústine qaynatilip suwitilǵan suw quyıladı. Ídıstaǵı silos jaqsılap aralastırıladı hám 15-20 minut dawamında óz jaǵdayında saqlanadı. Keyininen ıdıstaǵı suyıqlıq qaǵazlı filtr arqalı súzip alınadı hám pipetka járdeminde odan 2 ml kólemde filtrat alınıp farforli palitraǵa solinadi. Bul suyıqlıq ekstraktina tezlik penen 2-3 tamshı muǵdarda arnawlı silosli indikator (A. N. Mixin usılı boyınsha metilrota hám bromtimolblaudan tayarlanadı ) qosıladı. 2-3 minuttan keyin suyıqlıq reńi anıqlanadı hám keste boyınsha silostıń pH ortalıǵı anıqlanadı.