11-Seminar mashg‘uloti

4.Tizza shikastlanganda birinchi yordam ko’rsatish. Hamma turdagi sinishda bo’lganidek, bunda ham jabrlanuvchiga qulay o’rnashib olishida yordam beriladi. Agar tizzasi bukilgan bo’lsa, uning ostiga g’o’la qilib taxlangan adyol yoki yostiq qo’yib, bukilgan holida qimirlatmaslik, tizza to’g’rilangan bo’lsa, shikastlangan oyoqni sog’ oyoqqa bog’lab, qotirib, sovuq kompress qo’yiladi.
Bilak shikastlanganda birinchi yordam ko’rsatish: qattiq shina qo’yish.
Jarohatlangan qo’lning qimirlamasligini ta’minlash uchun qattiq shina qo’yiladi. Bunda jabrlanuvchi qo’lini tutib turishga qodir bo’lmasa, uning qo’lini shikastlangan joyning yuqorisi va quyisidan tutib turiladi.
Barmoqlari tekshiriladi, ya’ni ular ushlaganda iliq tuyulishi va timoq atrofi pushti rangda bo’lishi lozim. Jabrlanuvchining qo’lidan iloji boricha barcha uzuklarini echib olish, barmoq uchlari uvishgan-uvishmaganligini jabrlanuvchidan so’rash, shinani qatlam bilan shikastlangan bilak ostiga qo’yish va jabrlanuvchidan yoki yon-atrofdagi bironta kishidan shinani o’sha joyda ushlab turishni iltimos qilinadi. Panjaning tabiiy holatini saqlab qolish uchun jabrlanuvchining kaftiga bironta yumshoq narsa qo’yiladi. Shinani shikastlangan joyning yuqorisi va quyisidan bog’lab, bog’lam uchini, singan joydan imkoni boricha nari- beri qilib bog’lanadi.
Bilak shikastlanganda ro’mol bilan bog’lam qo’yish mumkin. Buning uchun jarohatlangan qo’lni tutib turishni jabrlanuvchidan yoki yon-atrofdagi bironta odamdan iltimos qilinadi. Bog’lamning bir uchini jarohatlangan qo’l ostidan, sog’ elka ustidan o’tkazib, ro’molning to’g’ri burchagi uchini jarohatlangan qo’l tirsagi ostidan o’tkaziladi. Agar tirsak shikastlangani gumon qilinmayotgan bo’lsa, qo’l 90° qilib bukiladi. Shikastlangan tarafning qarshi tomonidan bo’yinga bog’lab, bog’lam tuguni ostiga yumshoq mato qo’yiladi. Bog’lamni tirsak yonidan imkoni boricha tortib qo’ying yoki to’g’nog’ich bilan to’qnab qo’yiladi. Bog’lamni jarohatlangan qo’l tomonidan ko’krak atrofidan tortib, bog’lam uchlarini qarama-qarshi tomondan sog’ qo’l ostidan bog’lab, bog’lam tuguni ostiga yumshoq mato qo’yiladi.
Ro’molning bir uchini boshqa elkasi osha o’tkaziladi. Bog’lam uchini
o’mrov suyagi shikastlanganda jarohatlangan tomondagi bilakni ko’krakka shunday ko’ndalang qilib qo’yiladiki, barmoqlar qarama-qarshi elkaga qaratilgan bo’lishi, yozilgan bog’lamni bilak va panja ustidan qo’yilishi, bog’lam tirsak va elkani yopib turishi kerak. Bilakni tutib turgan holda bog’lamning ostki uchini panja, bilak va tirsak ostidan o’rab, bog’lamning quyi uchini orqadan o’tkazib, uchlarini bog’lab qo’yiladi. Tana bilan qo’l orasidagi tabiiy botiqlarga mustahkam yumshoq materialdan qatlam joylab qoyib, shikastlangan tomon tirsagidan gavda orqali aylantirib bog’lam tortib, yaxshilab qotiriladi va bog’lam uchini qarama-qarshi tomonda sog’lom qo’l ostidan o’tkazib bog’lab qo’yiladi.
Boldir-panja bo’g’imi shikastlanganda jabrlanuvchining poyabzali va paypog’ini echmasdan uchta bog’lam: birini - oyoq panjasi (kafti) ostidan va ikkitasini boldir ostidan qo’yiladi. Boldir-panja bo’g’imi atrofiga yostiqni asta taxlab yoki o’rab qo’yiladi. Adyol yoki yostiqni boldir atrofida ikkita bog’lam bilan mustahkamlab, uchinchi bog’lamni panja atrofidan bog’lanadi. Bog’lamlar mahkam, lekin qattiq qismay bog’langan bo’lishi kerak. Agar bog’lam ostidan bittadan ko’p tarmoq o’tgan bo’lsa, bog’lamni qattiqroq tortib tugiladi.