11-Seminar mashg‘uloti

Shina qo’yishda quyidagilarga rioya qilinadi:

5. 
   Shikastlangan joy holatini o’zgartirmasdan taxtakachlanadi.
   
6. 
   Ham shikastlangan joy, ham undan yuqorida va quyida joylashgan bo’g’imlar qo’shib taxtakachlanadi.
   
7. 
   Taxtakachlashdan oldin ham, keyin ham tananing shikastlangan qismidagi qon aylanishini tekshirish, shikastlangan qo’l yoki oyoq barmoqlarini tekshirish, ular ushlaganda iliq va timog’i yoni pushti rang bo’iishi lozim. Uvishgani to’g’risidashikoyat bo’lsa, bog’lam bo’shatiladi.
   
8. 
   Taxtakachi shikastlangan joyning yuqorisidan hamda quyisidan mahkamlab qo’yish lozim.
   

Ochiq siniqdan tashqari har qanday shikastlanishda muz qo’yiladi. Sovuq og’riqni kamaytirib, shishni pasaytiradi, chunki u qon tormirlarini toraytiradi. Odatda, sovuq narsa har soatda 15 minutdan qo’yiladi. Zarur bo’lgan hollarda shikastlanishdan keyingi dastlabki ikki kecha-kunduz davomida shunday qilinadi
Teri qoplarnini muhofaza qilish uchun muz kompress bilan teri orasida doka yoki mato qatlamni qo’yiladi. Muzni polietilen paketga solib hamda uni ho’llangan sochiqqa o’rab kompress qilish ham mumkin. Ochiq sinishda sovuq kompress qoyilmaydi, chunki singan joyga bosim bilan ta’sir ko’rsatish og’riqni keltirib chiqaradi. Boylam va muskullar cho’zilganda, shish qaytgach (odatda, 2-3 kundan so’ng), shikastlangan qismga qon oqimini kuchaytirish uchun iliq kompress qo’yiladi. shunda bitish jarayoni tezlashadi.
Shikastlangan joyni ko’tarib qo’yish qon oqimini sekinlashtiradi, bu o’z navbatida shishni kamaytiradi.
2. Tos shikastlanganda birinchi yordam ko’rsatish. Tos suyaklarining shikastlanishi - juda murakkab shikastlanish turi bo’lib, jabrlanuvchi oyog’ini harakatga keltirishga uringanida tos atrofida qattiq og’riq paydo bo’lishiga qarab bunday shikastlanish ro’y berganini taxmin qilish mumkin. Odatda, jabrlanuvchi shok holatida bo’ladi, salgina harakat ham og’riqni kuchaytirishi hamda singan parchalar siljishiga, tomirlar va ichki a’zolar zararlanishiga olib keladi. Tos suyaklari singani gumon qilinganda yoki singanida jabrlanuvchi qattiq zambilga yoki taxtaga yotqiziladi. Bosh va umurtqa pog’onasi shikastlangandagi kabi harakat qilinadi. Agar jabrlanuvchi xushdan ketgan bo’lsa, imkoni boricha uni sog’ yonboshiga yotqiziladi.
Tos shikastlanishi tashqi jinsiy a’zolarga ham taalluqli bo’lishi mumkin. Jinsiy a’zolarning har qanaqa shikastlanishi haddan tashqari og’riqli bo’lib, jabrlanuvchini ham, yordam ko’rsatayotganlarni ham noqulay ahvolga solib qo’yadi.
3. Son shikastlanishida birinchi yordam ko’rsatish. Son singanda suyak sinishining barcha belgilari kuzatiladi. Bunday hollarda uch: tos-son, tizza hamda boldir-panja bo’g’imlanning qimirlamasligini ta’minlanadi. Shu maqsadda qo’l ostida mavjud vositalar: reyka, chang’i tayog’i, faner tilimidan foydalaniladi. Eng uzun qism tashqaridan qo’ltiq ostidan oyoq panjasi chuqurchasigacha, ichki qismi qovdan panjagacha belgilanadi. Shina besh joydan bog’lam bilan mahkamlanadi. Singan son yaxshi qotirilmasa, jabrlanuvchini transportda olib ketishda son arteriyasini zararlantirishi mumkin, natijada qon ketib, jabrlanuvchi shok holatiga tushishi kuzatiladi.