11 sinf biologiya testlar to’plami mavzulashtirilgan 1500 ga yaqin test Javobli

Download 425.35 Kb.

bet	4/5
Sana	26.11.2020
Hajmi	425.35 Kb.
	#153328

1 2 3 4 5

Bog'liq
2 5215212610953153013

16-dan 20 - § gacha ….

§ gacha ….
1. Foydali neytral munosabatlar biotik munosabatlarni qaysi turiga qiradi.

A) kommensalizm B) amensalizm

C) mutualizm D) parazitizm
2. Burchoqdoshlar oilasidagi o’simliklarda qaysi biotik munosabatlar uchraydi.

A) Kommensalizm B) amensalizm

C) mutualizm D) konkurensiya
3. Hamtovoqlikka kiruvchi (a) va hamho’raklikka kirmaydigan (b) fikrni toping.

1.oziq orqali boglanishga asoslangan. 2. tasqara sherni ozigi bilan oziqlanishi. 3. Bittaoziq manbaining turli qisimlari bilan oziqlanishi. 4. odam yogon ichagida yashovchi bakteriyalar.5. saprofit bakteriya va o’simlik o’rtasidagi munosabatlar. 6. Daraxtlarnitanasida epifit o’simliklar o’rgashib olishi.

A) 1,5 b-2 B) a-3,5 b-6

C) a-2 b-4 D) a-6 b-1,2

4. Asarlari tilini nima o’rganadi

A) ekalogiya B) bionika

C) mikologiya D) etiologiya
5. To’g’ri fikrni toping.

A) konsumentlar anarganik moddalardan organik birikmalar xosil qiladi

B) avtotrof organizmlar geteratroflar yashashini taminlaydigan energiya manbayi

C) har bir trofik darajaga faqat bitta tur kiradi

D) turlar boyligi - organizmlarni maksimal soni
6. Moddalarni davriy aylanishida bajaradigan vazifasiga ko’ra temir bakteriyalari qaysi guruxga kiradi.

A) produtsent B) konsument

C) redutsent D) biotizm
7. Oziq zanjiri atamasini kim tomonidan taklif qilingan.

A) Ch .Darvin B) Astaurov

C) Ch.Elton D) G.F.Gauze
8. Noto’g’ri fikrni toping.

A) chiriyotgan o’simlik , zamburuq qoldiqlari detrit deyiladi

B) o’tloq tipidagi oziq zanjiri 4 , 6 bo’g’inli bo’ladi

C) kaloniyalar o’troq xayot kechiruvchi xayvonlarni guruxlari

D) zebralarni podasida xar doim oldinda poda boshchisi bo’lgan erkak zebra xarakatlanadi
9. Populyatsiyadagi individlar soni ortishi tezligini qaysi ko’rsatgichlar o’rtasidagi nisbat belgilab beradi.

A) tug’uluvchanlik va yosh tarkibi

B)o’lim va tug’uluvchanlik

C) jinsiy tarkibi va individlar soni

D) populyatsiya zichligi va o’lim
10. O’z turiga mansub organizmlarni yeb qo’yish nima deyiladi.

A) kannibalizm B) mutualizm

C) parazitizm D) protokooperatsiya
11. Insonning bevosita (a) va bilvosita (b) tasirlari to’g’ri ko’rsatilgan qatorgi toping.

1.To’gridan to’gri tirik organizmlarga qaratilgan. 2.Iqlim landshaflari orqali. 3.Tabiatning muayyan obyektiga qaratilgan. 4.Noyob xayvonlarni ovlanishi. 5.O’rmondagi daraxtlarni kesilishi.

A) a-1,4 b- 2,5,3 B)a-1,5,3 b-2,4

C)a-2,3,4 b-1,5,2 D)a-1,4,2 b-3,5

12.Kommensalizm (a) va antibioz (b) munosabati to’g’ri ko’rsatilgan qatorni toping.

1.hamsoyalik, hamtovoqlik turlarga bo’linadi. 2.sinoykiya munosabat turi misol bo’ladi. 3.raqobat, kamensalizm munosabat shakllari misol bo’ladi. 4 qushlar yirtqichlarning ovqat qoldiqlari bilan oziqlanishi.

A) a-1,2,3 b-4 B) a-1,4 b-2,3

C) a-1,2,4 b-3 D) a-3,4,1 b-2

13. Fizik (a) biologik (b) kimyoviy (c) antropogen omillarga tegishli xususiyatlar to’g’ri ko’rsatilgan qatorni toping.

1.yadro energiyasidan foydalanish 2.geologik koldiklarning chiqindilar orqali ifloslanishi 3.shovqin kuchini ortishi 4.parazit xayvonlarni ortishi 5.bezgak paraziti qonda parazitlik qilishi.

A) a-1,3 b-1,4,5, c-2 B) a- 3,4 b-2 c-1,5

C) a-1,4 b-3,5 c-2 D) a-1,3 b-4,5 c-2

14. quyidagilarni biotik (a) va antropogen (b) omillarga ajrating.

1 simbioz va antibioz turlarga bo’linadi. 2.termitlar va ular ichagida yashovchi bir xujayrali xivchinlilar orasidagi munosabat. 3.tirik organizm yashash muxitining o’zgarishi. 4. xarorat organizmlar xayotida muxim rol o’ynaydi. 5. Insonning atrof muxitga tasiri. 6. fizik , kimyoviy , ijtimoiy turlarga bo’linadi.

A) a-1,2 b-3,5,6 B) a-1,2,4 b-6

C) a-4,3,2 b-1,4,5 D) a- 2,3,5 b-1,4

15.Yaruslikning paydo bo’lishi nima natijasida sodir bo’ladi.

A) individlarning o’zlari egallagan xududida tarqalishi .

B)Xar xil turlarning bir-biriga uzoq muddat davomida moslashishlari va turlar aro munosabatlarni shakllanishi.

C) turlar xilma xilligi bilan xarekterlanishi.

D) xayvonlar podasi to’daga nisbatan doimiy bo’lgan tuzilma .
16. Etalogik (a) va gorizontal (b) struktura uchun tegishli moslashishlar.

1.o’simliklar gurux bo’lib o’sganda shamolga qarshi tura oladi. 2. eng kuchli xayvon podaga boshchilik qilishi. 3. poda markazida xavfsiz joyda bolali urgochilar turishi. 4. bo’ri galasi oson ov qilishi, otlar podasi bo’rilardan ximoyalanishi. 5. individlar orasida vazifalarni o’zaro taqsimlanishi .

A) a-1,3,4 b-2,5 B) a-2,3,5 b-1,4

C) a-1,2 b-3,4,5 D) a-4,5 b-1,2,3

17. Lishaynik tanasida zamburug’ va suv o’tining birgalikda yashashi simbioz munosabatining qaysi turi.

A) mutualizm B) protokoperatsiya

C) Kommensalizm D) parazitizm
18. Qanday papulyatsiyalar ximoya va parvarishga muxtoj.

A) o’sib borayotgan B) barqaror

C) qisqsrib borayotgan D) A va B
19. Produtsent (a) va konsument (b) ga tegishli organizmlar.

1. nitrifikator bakteriya 2. askarida 3. exinakok. 4. temir bakteriyalari. 5. tongiz. 6. katta sodafdor. 7. xlomidomanada

A) a-6,7,1 b-2,3,5 B) a-2,3,4 b-1,5,6,7

C) a-1,4,7 b-2,3,5,6 D) a-1,2,7 b-3,4,5,6

20. Ortiqchasini toping.

A)qizilishton , pingvin B) lochin, kasatka

C) zooplankton, mo’ylovdor qo’ngiz D) fitoplankton

21. Qirgiy (a) uchinchi trofik daraja (b) tortinchi trofik daraja qaysi organizmni yeganda misol bo’la oladi.

1. sichqon. 2. ilonlar. 3. quyon. 4. chittak

A)a-1,3 b- 2,4 B)a-2,3 b-1,4

C)a-3,4 b-1,2 D) to’g’ri javob yo’q

22. Antibiozga tegishli belgilarni toping.

1.(++) 2.(0-) 3.(++) 4.(+-) 5.(+0) 6.(--)

A) 1,3,5 B) 5,6,4

C) 2,4,6 D)2,3,4

23. Shartli belgilar bilan juftlang.

a)termitlar va bir xujayrali xivchinlilar. b)qizilishton va bug’u. s)soprofit bakteriya va o’simlik.

1.(++) 2.(00) 3.(+0)

A) a-2 b-3 s-1 B) a-3 b-2 s-1

C) a-1 b-3 s-2 D) a-1 b-2 s-2
24. Pavian maymunlarini joylashishini toping.

a -chetlarida b-o’rtasida c - old va orqada

1. bolali maymun 2. yosh erkak 3. yosh urg’ochilar 4. yirikerkaklar

A) a-2 b-3,1 c-4 B) a-2,3 b-1 c-4

C)a-4 b-1,3 c-2 D) a -2,4 b-1,3 c-4
25. Uzoq vaqt davomida mavjud bo’lishi va ko’payish davridagini shakllanishi mumkin bo’lgan guruhda yashovchi organizmlarni aniqlang.

1. volvoks; 2. Pingvin; 3. Yumronqoziq; 4. Bo’rsiq; 5. Chigirtka; 6. Qarg’a; 7. Poliplar;

A)2,3,7 B)5,4,6

C)6,3,2 D) 4,3,7

26. Cho’lda yashovchi tirik organizmlar uchun cheklovchi omilga xos xususiyatlarni aniqlang.

1. shaffoflik; 2. Zichlik; 3.kislarodning ko’pligi; 4. Haroratning kamligi; 5. G’ovaklik; 6. CO₂ ko’p; 7. Yorug’likning yetarliligi;

A) 1,2,7 B) 1,2,3

C) 2,4,6 D) 4,5,1

27. Gauaze tomonidan o’rganilgan jarayon qaysi munosabatda o’z aksini topadi?

A) antibioz B) kommensalizim

C)amensalizm D)A va C
28. Ikki yilda bir davriy o’zgarish kuzatiladigan o’simliklar shox- shabbasi qanday?

A) tik va g’uj B) sharsimon

C) yoyiq D) C va B
29. Tuxumdan chiqqaniga 15 kun bo’lgan qush bolasi yosh jihatidan qaysi guruhga mansub?

A) predreproduktiv B) postpredreproduktiv

C) postreproduktiv D) reproduktiv
30. Dik-dik antilopasi qaysi yarusdagi organizmlar bilan oziqlanadi?

A) yorug’sevar B) o’tlar

C) butalar D) soyasevar
31. O’tloq tipidagi oziq zanjiri to’g’ri ifodalangan qatorni inkor etuvchi javob qaysi qatorda berilgan ?

A) o’tlar-quyon-boyqush-tulki

B) o’tlar-olmaxon-tulki-sher

S) o’tlar – sichqon – ilon – burgut

D) o’tlar – bug’u – yo’lbars
32. Taqlid qilish reaksiyasi rivojlangan va qatiy tartibga bo’ysunadigan organizmlar yashaydigan guruhda yashovchi tuyoqli organizmlar qaysi?

A) suv ayg’iri B) to’ng’iz

C)zubr D) jayron
33. Mayda baliqlar meduzalar soyaboni ostiga yashirinadilar. Bu qaysi munosabatga misol bo’ladi?

A) kommensalizm B) hamtavoqlik

C) hamho’raklik D) neytralizm
34. Populyatsiyadagi individlar mavsumiy dinamikasi kuzatiladigan organizmlar qaysi?

A) qisqichbaqalar,yumronqoziq

B) chivin, qisqichbaqalar

C) pingvin, chayon D) chayon,qisqichbaqa

35. Birinchi yarusni baland daraxtlar (a) ikkinchi yarusni unchalik baland bo’lmagan (b) o’simliklarni toping.

1. eman; 2. Kallima; 3. Chetan; 4. Nok; 5. Jo’ka

A) a-1,2 b-3,5 B) a-1,5 b-3,4

C) a-5,3 b-1,4 D) a-3,5 b-2,4

36. Detrit nima ?

A) o’simlik, bakteriya,hayvon qoldig’i

B) o’simlik, bakteriya, zamburug’ qoldig’i

C) o’simlik, zamburug’ , hayvon qoldig’i

D) o’simlik, zamburug’ qoldig’ini o’zi
37. Agar 3 chi tartib konsument 4 kg ga teng bo’lsa, produtsentlar necha kg ga teng bo’ladi?

A) 4 kg B) 40 kg

C) 400 kg D) 4000 kg
38. Kserofit o’simliklarga misollar to’g’ri keltirilgan javobni toping.

1. Sag’an; 2. Sarsazan; 3. Baliqko’z; 4. Iloq;

A) 1,2 B) 2,3 C) 3,4 D) 1,4,2,3
39. Kserofit o’simliklardan qaysilari qoqio’tdoshlar oilasiga tegishli?

A) sag’an, iloq, kampircho’pon B) sarsazan, iloq

C) iloq D) sachratqi
40. Xo’ja savdogar nima?

A) sutemizuvchi B) qush

C) sudralib yuruvchi D) t.j.y

41.Biotopda uchraydigan ko’p sonli turlar nima deyiladi?

A)zichlik B)tug’uluvchanlik

C)subdominant turlar D)yosh tarkibi

42.Inson faoliyati davomida kelib chiqadigan omil?

A)fizik antropogen B)antropogen

C)ijtimoiy antropogen D)to’g’ri javob yo’q
43.Organizm fazoviy tarqalishi nechiga bo’linadi?

A)3 B)4 C)10 D)12

44.Organizmni minemal soni nima deyiladi?

A)son B)etologik strukturasi

C)etiologik struktura D)miqdor quyi chegarasi
45.Har 4 yilda meva qiladigan daraxt qaysi?

A)kakao daraxti B)non daraxti

C)kedr daraxti D)A, B
46. Vazni 45kg keladigan qush qanday yashaydi?

A)kaloniya B)gala

C)to’da D)juft-juft
47.Termitlar nima uchun selyulozani parchalay olmaydi?

A)ovqat hazm qiluvchi ferment bo’lmaganli uchun

B)tishi bo’lmaganligi uchun

C) soda tuzilganligi uchun

D)b,c
48.Achituvchi zamburug’lar (a), va bir xujayrali hifchinlilar (b) uchun mos javobni toping.

1)selulozani parchalovchi fermentlar parchalaydi 2)shakarga parchalaydi 3)termitlar bilan mikoriza xosil qiladi 4)mitseliyga ega 5)mitseliyga ega emas 6)shakarni spirt bilan CO₂ ga parchalaydi 7)pivo va vino sanoatida keng foydalaniladi

A)a-5,6,7 b-3,1,2,4 B)a-5,7,6 b-1,2,3

C)a-6,4,3 b-2,5,7 D)a-3,2,1 b-5,7

49.O’zaro foydali munosabat birgalikda yashash har ikkala organizmga ham joyda keltiradi bu qaysi shartli belgi bilan ifodalanadi?

A)(0 0 ) B)(+ - ) C) (+ + ) D)(- - )

50.Ma’lum bir maydonda o’rgimchak va ishchi asalarilarning soni 200 ta ko’zini yig’indisi 1330 ta shu shu xududdagi asalarilarning oyoqlari soni nechta?

A)540 B)920 C)110 D)880

51.Georgiyev tomonidan ko’chib yuruvchi genlari o’rganilgan organizmlarning tarqalishi nimaga bog’liq?

A)tashqi muxit tasirida

B)tuproqni xosil bo’lishi

C)gulli o’simlilarni ko’pligiga

D)o’simliklar bilan bo’g’liq
52. Charliz Darvin 1831-1836 yillar oralig’ida Bigl kemasidagi sayr chog’ida Janubiy va Shimoliy Amerika hayvonlarini farqi qaysi omil natijasida yuzaga keladi?

A)abiyotik omillar B)tuproq omillari

C)harorat D)topografik omillar
53.Neytralizm hodisasida turlarni taqdiri yashash muxitining umumiy xolati nimaga bog’liq?

A)oziq ovqatning miqdori B)topogragik omillar C)abiotik omillar D)tashqi muxitningsharoiti

54.Suv o’tida sodir bo’ladigan fotosintez jarayoni natijasida sintezlangan uglerodlar zamburug’larning oziqlanishi, o’sishi va rivojlanishi uchun zamin tayyorlashi nimaga misol bo’ladi?

A)neytralizm B)protokoopertsiya C)mutualism D)mutatsiya

55.Xina, namatak o’simliklari boshqa o’simliklarning soyasida o’sishi bu qanday munosabat xisoblanadi?

A) xamkorlik B)simbioz

C)amensalizm D)kommensializm
56.Yirtqichlarning asosiy belgilarini tering?

1)asal arilar erkaklarini uydan xaydab chiqarishi 2)quyonlar o’z bolasini yeb qo’yishi 3)o’txor xayvonlarni o’t bilan oziqlanishi 4)qaldirg’ochlar nimjon bolalarini uyasidan tushurib yuborishi 5)balxash balig’I tuxumdan chiqqan bolalarini yeb qo’yishi 6)cho’chalar bolalarini yeb qo’yishi

A)2,3,6 B)1,3,5 C)4,5,6 D)2,4,5
57.Oraliq xo’jayinni qorin oyoqli molyuska xisoblangan xayvon organizmda yashab qolish mudddati?

A)vaqtinchalik B)120 kun C)1 yil D) doimiy

58. Antropogen omillarini o’z jufti bilan juftlab yozing?

I-kimyoviy II-fizik III-biologik IV-ijtimoiy

a)litosferaning transport va sanoat chiqindilari bilan ifloslanishi b)odamlarning o’zaro munosabatlari c)oziq ovqat maxsulotlari d)transport vositalarini ortib borishi tufayli shovqinni ortishi

A)I-a II-b III-c IV-d B)I-a II-d III-c IV-b C)I-a II-d III-b IV-c D)I-a II-c III-b IV-d

59.Insonning tabiatga bevosita (1) va bilvosita (2) tasirini belgilang.

a)inson ko’mir qazib olishi b)o’simlik va xayvonot dunyosini o’zgarishi c)zararkunandalarga qarshi zaxarli kimyoviy tasir d)daraxtlarni kesilishi boshqa xayvonlarga tasiri e)xayvonlarni ko’plab ovlanishi

A)1-a,d 2-b,c B)1-a,d,c 2-b,e

C)1-b,e 2-a,d,c D)1-a,e 2-b,c,d

60.Chig’anoqli bo’g’imoyoqlilar ucun xos xususiyatlarni belgilang.

1)majburiy munosabat 2)majburiy bo’lmagan munosabat 3)o’pka orqali nafas olmaydi 4)traxeya orqali nafas oladi 5)xashorotlar sinfi va xili emas 6) langust bilan bir sistematik birlikka kirmaydi

A)1,4,5 B)3,2,6

C)3,2,5 D)3,6,1

61.Ichak tayoqchasi uchun xos bo’lmagan xususiyat .

A)2 ta bakteriyadan maksimal 4ta avlod qoladi

B)populyatsiya teknikiga nisbatan kichik

C)populyatsiya teraknikiga nisbatan katta

D)A va C javoblar to’g’ri
62.2m² maydonda yiliga okeanda qancha quruq modda tashkil etadi?

A)350 B)280 C)250 D)125

63.G’izol oziqlanadigan yarusda mavjud organizmlar?

1)po’stloqxo’r 2)yertut 3)kalian 4)ko’poyoqli 5)chetan 6)jo’ka 7)kana 8) qushlar

A)1,2,3,4,5,8,7 B)2.1.5.6.4.7

C)3,4,7,2 D)2,4,7

64.Eng shiddatli munosabatqaysi?

A)parazitizm

B)tulki bilan bo’ri o’rtasidagi raqobat

C)konnibalizm D)amensalizm

65.Birinchi va ikkinchi tartib konsumentlarini belgilang.

A)to’ngizlar B)yirtqichlar

C)hashorot D)qushlar
66. “Oziq zanjirini” kim tomonidan kashf etilgan?

A) K. Linney B)Lamark

C)Elton D)darvini
67.Tabiatda necha xil ekologik piramidalar uchraydi?

A)1xil B)3xil

C)2xil D)4xil
68.Sun’iy ekosistemaga tog’ri keluvchi misollarni ayting.

A)kosmik B) Dengiz

C)O’rmon D)dasht
69.Taygada o’suvchi doimiy yashil ignabargli daraxtni ko’rsating.

A)kedr B)los

C)zarang D)terak
70.Kselofitlar qayerda uchraydi

A)dashtlarda B)saxrolarda

C)o’rmonlarda D)botqoqlarda
71.Qaysi ekosistema yer sharoitini 70% ni egalllaydi?

A)chuchuk suv ekosistemasi B)quruqlik ekosistemasi

C)dengiz ekositemasi D)botqoq ekosistemasi
72.Tundrada qanday o’simliklar uchramaydi?

A)Butalar B)daraxtlar

C)1 yillik o’simliklar D)ko’p yillik o’simliklar
73.Bir xil iqlim mintaqalarda joylashgan ekosistemalar yig’indisi nima deb ataladi?

A)butalar B)turlar

C)ekosistemalar D)sukseziyalar
74. Populuyatsiya o’zgaruvchanligini ifodalovchi genlar majmuiga nima katta ta’sir ko`rsatadi ?

a) bir turga kiruvchi har xil populyatsalar orasidagi raqobat shakllari b) har xil turga kiruvchi populyasiyalar orasidagi raqobat shakllari c) bir turga kiruvchi populyatsiyalar orasidagi raqobat shakllard) bir turga kiruvchi har xil populyatsalar orasidagi moslanish turi

A) a,b B) b,c

C) a,c D) a,c,b

75. Zamburug’lar tomonidan sintezlangan antibiotiklar ta’sirida mikroorganizmlarning o’sishini to’xtatib qo’yishi o’zaro munosabatlarning qaysi turiga kiradi?

A) neytralizm B) antibioz (amensalizm)

C) antibioz (parazitizm) D) antibioz (yirtqichlik)
76. Tukli arining nectar yig’ishi biotic quyidagi munosabatning qaysi biriga kiradi?

A)protokooperatsiya B)mutualizm

C)kommensalizm D)xamtovoqlik
77. Organizm o'zaro munosabatlaridan qaysi biri tabiiy tanlanishda muhim ahamiyatga ega?

A) antibiozB) simbioz

C) antogonizm, sinergizm

D) neytralizm , simbioz , antibioz

78. Populyatsiyaning ayrim qismlarida individlarning xaddan tashqari ko’payib ketmasligini cheklovchi omil nima?

A) hududiylik B) tasodifiy o’zgarishlar

C) kannibalizm D) ovqatning miqdori
79.Individlar sonini bir xilda saqlab turilishi populatsiyanining qaysi xususiyati saanaladi ?

A)genofond B)yosh individlar soni

C)aloxidalashganlik D)o’z-o’zini boshqarish
80.Populatsiyadagi individlar soni qanday topiladi ?

A)yosh individlar tarkibiga ko’ra

B)umumiy sonini topishning imkni yo’q

C)muayyan muxitdagi individlar soni bilan

D)genlar dreyfi bilan
81.Populatsiyaning o’lim ko’rsatkichiga qarshi ko’rsatkich yo’nalishi qaysi ?

A)postreroduktiv B)predreproduktiv

C)reproduktiv D)populatsiya zichligi
82. Biotsenoz xilini nima belgilaydi ?

A)kamyob turlar

B)noyob turlar

C)xar xil turlarning zich bo’lishi

D)biotopda areali katta turlar
83. O’simliklarning changlanish masofasi bo’ylab tarqalishi nimani xosil qiladi ?

A) Populatsiyaning dominant turlarni

B) Populatsiyaning fazoviy tuzilishini

C) Populatsiyaning tarkibini

D) Populatsiyaning o’zgaruvchan to’lqinini
84. ++ belgili bog’lanish turini quyidagilardan qaysi biri ifodalaydi ?

A) xar bir tur aloxida faoliyat ko’rsatishi mumkin

B) bitta oziq manbayini turli qismlarini iste’mol qilish

C)daraxtlarda o’suvchi o’simliklarning joylashuvi

D)yopishqoq baliq bilan akulaning munosabati
85.1932-yilda yaratilgan qonun qaysi va u tur kurashlarining qaysi biriga kiradi?

A) O’zaro raqobat prinsipi, tur ichida

B)Raqobatni cheklovchi prinsp, turlar aro

C)O’zaro raqobat prinsipi, turlar aro

D) Raqobatni cheklovchi prinsp, tur ichida
86. Mayda baliqlar yirik baliqlarga yopishib yashab, ulardan harakatlanishda foydalanadi, uning chiqindilari bilan ovqatlanadi. Bu simbiozning qaysi shakliga misol bo'la oladi?

A) + , - B) + ,0

C) + ,+ D) 0 ,0
87.Shumg’iya o’simligining hayot tarzi quyidagi qaysi bog’lanishga misol bo’ladi?

A)Xar xil turga kiruvchi o’rganizmlarning antogonistik munosabati

B)Bir turga kiruvchi organizmlarning parazitlik munosabati

C)Individning o’limi bilan tugaydigan munosabat

D)Boshqa tur vakillari uchun oziq vazifasini bajaruvchi munosabat
88.Quyidagi bog’lanishlarni to’g’ri jutlang.

1)o’txo’r xayvonlarni oziqlanishi 2)urg’ochi qoraqurtni urug’langandan keyingi oziqlanishi 3)mog’or zamburug’ini antibiotiklar ishlab chiqarishi 4)o’simliklarning xashorotlarni tutishga moslanishlari 5)gorchak baliq bilan molyuskaning munosabati 6)aktiniya bilan qisqichbaqa munosabati

a)xamsoyalik b)protokooperatsiya c)amensalizm d)yirtqichlilik

A)1,2,4-d, 3-c, 5-a, 6-b

B)1,4-d, 2,3-b, 5-a, 6-b

C)2,3-a, 1,4-b, 5-b, 6-a

D)1,4-a, 2,3-b, 5-b, 6-a
89.Birga yashovchi ikki turga xam salbiy ta’sir qildigan yagona ekologik munosabat qaysi?

A)protokooperatsiya B)o’zaro raqobat

C)amensalizm D)parazitizm
90.Bug’doyni donini puch bo’lishiga sabab bo’luvchi organik dunyo vakili organizmlarning o’zaro munosabatlaridan qaysi biriga kiradi

A)protokooperatsiya B)o’zaro raqobat

C)amensalizm D)parazitizm
91.Quyidagi antropogen omillarning qaysi birida inson organizmi yashash muxiti sifatida ta’sir ko’rsatadi?

A)kimyoviy antropogen omil

B)fizik antropogen omil

C)ekologik antropogen omil

D) biologik antropogen omil
92. Odamlar jamoasi va ularning o’zaro munosabatlari bilan belgilanadigan antropogen omil xaqida to’g’ri fikrni toping

A) ijtimoiy antropogen omil emas

B)ta’siri bilvosita va bevosita

C) inson organizmi yashash muxiti sifatidagi omil

D) Yadro reaksiyasidan foydalanuvchi antropogen omil
93. Quyidagi qaysi biri aynan ekotizimning tarkibiy qismlari o’tasidagi bog’lanishni buzilishiga olib keladi?

A)yashash muxitining o’zgarishi

B)organizmlar tuzilishini o’zgarishi

C)organizmning bir-biriga munosabatini o’zgarishi

D)fizik omillarning o’zgarishi
94.Organizmning simbiotik munosabatlarini eng jadal ko’rinishidagisi qaysi

A)protokooperatsiya B)kommensalizm

S)amensalizm D)parazitizm
95.Inson faoliyatining to’g’ridan-to’g’ri bo’lmagan tasirlari nechaga bo’linadi

A)2ga B)3ga C)4ga D)bo’linmaydi

96.Agar ovqatning tur ichida taqsimlashi kuzatilsa, o’zaro bog’lanishlarida qaysi guruhiga kiritiladi

A)protokooperatsiya B)o’zaro raqobat

C)amensalizm D)kirmaydi
97.Organizmlar o’zaro bog’lanishlarida bog’lovchi asosiy omil nima?

A)suv B)turpoq

C)oziq D)dominant turlar
98.Quyidagi izoxlarning qaysi biri populatsiya dinomikasini ifodalaydi

A)populatsiya to’lqini B)genlar dreyfi

C)populatsiya achligi D)populatsiya gameostazi
99. Odamning ko’mirni yoqishi uning tashqi muxitga qanday tasiri sifatida nomoyon bo’ladi

A)bilvosita va bevosita B)neytral antrapogen tasir

C)bevosita antrapogen D)bilvosita antrapogen
100.Agar organizm oziq qoldig’i bilan oziqlansa qaysi bog’lanish turiga kiradi

A)yirqichlilik B)protokooperatsiya

C)hamho’raklik D)hamtovoqlik

12-18-§
1.Kedr uchun mos keladigan xususiyatlarni aniqlang?

1)hayotiy shakli buta 2)hayotiy shakli daraxt 3)dashtlarda o'smaydi 4)o'rmonlarda o'smaydi 5)populyatsiya soni davriy o'zgaradi 6)populyatsiya soni nodavriy o'zgaradi 7)magnoliyasimonlarga mansub 8)saur bilan bir bo'limga mansub 9)bahorda yog'ingarchilik yaxshi bo'lsagina nasl beradi 10)4 yilda bir marta nasl beradi 11)2 yilda bir marta nasl beradi

A)2,3,5,7,10 B)2,4,6,7,9,10

C)1,3,5,8,11 D)1,4,6,7,9,10

2.Popuyatsiyaning qaysi xususiyatlari demografik xususiyat bilan bog'langan?

a)popuyatsiya individlar soni b)zichligi c)jinsiy tarkibi d)yosh tarkibi v)tug'uluvchanlik m)o'lim ko'rsatgichi

A)a,b,d B)a,v,m C)b,c D)v,m
3.Qanday jins tarkibli populyatsiyalarda kelajakda organizmlar soni ortishi mumkin?

A)populyatsiyada 25% urg'ochilar,75% erkaklar bo'lsa

B)populyatsiyada 50% urg'ochilar,50% erkaklar bo'lsa

C)populyatsiyada 75% urg'ochilar, 25% erkaklar bo'lsa

D)B va C javoblar to'g'ri
4.Populyatsiyadagi individlarning mavsumiy dinamikasi kuzatiladigan organizmlarni aniqlang?

1)olma. 2)pashsha. 3)kedr. 4)o'rik. 5)chivin. 6)sichqonsimon kemiruvchilar. 7)mayda qisqichbaqasimonlar. 8)tulki. 9)chigirtka. 10)boyqush. 11)kolorado

A)2,5,6,7. B)1,3,4,8,10. C)9,11. D)2,5,9,11
5.Populyatsiyalar qanday holatda "Qizil kitob"ga kiritilishi mumkin?

A)populyatsiyadagi individlar soni quyi me'yor chegarasidan tushganda

B)populyatsiyadagi individlar soni qayi me'yor chegarasiga yaqinlashganda

C)populyatsiyadagi individlar soni quyi me'yor chegarasiga yaqinlashganda

D)popuyatsiyadagi individlar soni quyi me'yor chegarasidan ko'tarila boshlaganda
6.Populyatsiya zichligiga doir ma'lumotlarni to'g'ri juftlang? a) ga maydon b)1ga basseyn. c)1m3 suv

1)200 ta daraxt. 2)10000 ta baliq. 3)100 dona daraxt 4)10000 kg baliq. 5)5 mln xlorella 6)10.mln xlorella.

A)a-1,b-2,c-6. B)a-3,b-4,c-5

C)a-3,b-2,c-5. D)a-1, b-4to'g'ri

7.Qanday jins tarkibli populyatsiyalarda kelajakda organizmlar soni kamayishi mumkin?

A)populyatsiyada 25% urg'ochilar,75% erkaklar bo'lsa

B)populyatsiyada 50% urg'ochilar,50% erkaklar bo'lsa

C)populyatsiyada 75% urg'ochilar, 25% erkaklar bo'lsa

D)B va C javoblar to'g'ri
8.Populyatsiyadagi individlar miqdorini boshqarishning populyatsiya ichidagi muhim mexanizmini ko'rsating?

A)kannabolizm B)migratsiya

C)emigratsiya D)preproduktika
9.Populyatsiyadagi individlar sonining nodavriy o'zgarishining mavsumiy dinamikasi kuzatiladigan organizmlarni aniqlang?

1)olma. 2)pashsha. 3) kedr. 4) o'rik. 5) chivin. 6)sichqonsimon kemiruvchilar. 7)mayda qisqichbaqasimonlar. 8)tulki. 9)chigirtka. 10)boyqush. 11)kolorado

A)2,5,6,7. B)1,3,4,8,10. C)9,11. D)2,5,9,11
10.Populyatsiyadagi individlar sonining yillik dinamikasi kuzatiladigan organizmlarni aniqlang?

1)olma. 2)pashsha. 3)kedr. 4)o'rik. 5)chivin. 6)sichqonsimon kemiruvchilar. 7)mayda qisqichbaqasimonlar. 8)tulki. 9)chigirtka. 10)boyqush. 11)kolorado

A)2,5,6,7. B)1,3,4,8,10. C)9,11. D)2,5,9,11
11.Qanday jins tarkibli populyatsiyalarda kelajakda individlar miqdor jihatdan barqarorlik kuzatilishi mumkin?

A)populyatsiyada 25% urg'ochilar,75% erkaklar bo'lsa

B)populyatsiyada 50% urg'ochilar,50% erkaklar bo'lsa

C)populyatsiyada 75% urg'ochilar, 25% erkaklar bo'lsa

D)B va C javoblar to'g'ri
12.Populyatsiyaning muhim xususiyat(lar)ini ko'rsating? 1)o'z-o'zini boshqarish. 2)uzoq muddat individlar sonini bir xilda saqlab turish. 3)populyatsiya gomeostazi 4)migratsiya

A)4. B)1,4. C)2,4. D)2,3

13.Popuyatsiyaning sonining yuqori me'yor chegarasiga tegishli bo'lmagan fikrni aniqlang?

A)arealning ma'lum qismida yashash mumkin bo'lgan individlarning maksimal soni bilan aniqlanadi

B)oziq miqdori va areal kengligiga bog'liq

C)arealning eng kichik qismida yashashi mumkin bo'lgan individlarning maksimal soni bilan aniqlanadi

D)yuqumli kasalliklar tarqalishi natijasida individlarning nobud bo'lishi boshlanadi
14.Populyatsiya zichligining ortishi ko'p hollarda ........hodisalarga olib keladi?

A)emigratsiya. B)migratsiya. C)kannabolizm.

D)barcha javoblar bir birini to'ldiradi
15.Antropogen omillarning turlari tog'ri ko'rsatilgan javobni aniqlang?

1)kimyoviy omillar. 2)fizik omillar. 3)biologik omillar. 4)ijtimoiy omillar. 5)bevosita omillar. 6)bilvosita omillar

A)1.3.4. B)2,4,5. C)5,6. D)2,4,6
16.Kimyoviy antropogen omillarga mansub bo'lgan jarayonlarni ajrating?

1)ekin maydonlarga o'g'it solib,hosildorlikni oshirish. 2)zararkunandalarga qarshi kimyoviy kurash. 3)atmoafera,girdosferaning ifloslanishi4)yadro energiyasi. 5)shovqin kuchi. 6)oziq mahsulotlarini ko'paytirish. 7)parazit va bakteriyalar

A)1,3. B)4,5. C)2,4. D)6,7
17.Kimyoviy antropogen omillarga mansub bo'lmagan jarayonlarni ajrating?

1)ekin maydonlarga o'g'it solib,hosildorlikni oshirish.2)zararkunandalarga qarshi kimyoviy kurash. 3)atmoafera,girdosferaning ifloslanishi4)yadro energiyasi. 5)shovqin kuchi. 6)oziq mahsulotlarini ko'paytirish. 7)parazit va bakteriyalar

A)1,3. B)4,5. C)2,4. D)6,7
18.Fizik antropogen omillarga mansub bo'lgan jarayonlarni ajrating?

1)ekin maydonlarga o'g'it solib,hosildorlikni oshirish. 2)zararkunandalarga qarshi kimyoviy kurash. 3)atmoafera,girdosferaning ifloslanishi

4)yadro energiyasi. 5)shovqin kuchi. 6)oziq mahsulotlarini ko'paytirish. 7)parazit va bakteriyalar

A)1,3. B)4,5. C)2,4. D)6,7

19.Fizik antropogen omillarga mansub bo'lmagan jarayonlarni ajrating?

A)1,6 B)4,2. C)3,7. D)5,3
20.Biologik antropogen omillarga mansub bo'lmagan jarayonlarni ajrating?

A)1,3. B)4,5. C)2,4. D)6,7
21.Insonning tabiatga ta'siri bevosita bo'lgan jarayonlarni aniqlang?

a)ko'mirqazibolishjarayoni; b)daraxtlarnikesish. c)kimyoviymoddalarqo'llash. d)tuproqqao'g'itsolish. n)suniyravishdaoziqvaovqatmahsulotlariniyetishtirish. m)madaniy o'simlik va uy hayvonlarini ko'paytirish.

A)b.c. B)d.n. C)m.n. D)a.b
22.Insonning tabiatga ta'siri bilvosita bo'lmagan jarayonlarni aniqlang? a)ko'mir qazib olish jarayoni b)daraxtlarni kesish. c)kimyoviy moddalar qo'llash. d)tuproqqa o'g'it solish. n)suniy ravishda oziq va ovqat mahsulotlarini yetishtirish. m)madaniy o'simlik va uy hayvonlarini ko'paytirish.

A)b.c. B)d.n. C)m.n. D)a.b

23.Qaysi etologik struktura individlari o'zlarining xatti-harakatlarini ovoz,ko'rish yoki kimyoviy signallar yordamida amalga oshiradi?

A)oila. B)to'da. C)poda. D)koloniya

24.Etologik strukturaning "oila"siga xos xususiyatlarni ajrating?

1)bitta katta erkak. 2)bir nechta erkak. 3)ikkita urg'ochi. 4)bir nechta urg'ochi. 5)taqlid qilish va qa'tiy bo'ysunish kuzatiladi. 6)hududiylik etologiyasi kuzatiladi. 7)etologiya - ovoz,ko'rish yoki kimyoviy signallar yordamida amalga oshiriladi. 8)ko'payish davrida ajralib ketadi 9)hududga egalik qilish to'g'ridan to'g'ri hujum qilish bilan alamga oshadi. 10)bo'rilar misol bo'ladi. 11)zebralar misol bo'ladi. 12)sherlar misol bo'ladi. 13)pavianlar misol bo'ladi. 14)termitlar misol bo'ladi

A)1,3,4,6,9,12. B)2,5,7,10.

C)1,3,6,7,9,14. D)2,6,8,11,13

25.Etologik strukturaning "oila"siga xos bo'lmagan xususiyatlarni ajrating?

A)1,3,4,6,9,12. B)2,5,7,10.

C)1,3,6,7,9,14. D)2,6,8,11,13

26.Etologik strukturaning "to'da" shakliga xos xususiyatlarni ajrating?

1)bitta katta erkak. 2)bir nechta erkak. 3)ikkita urg'ochi. 4)bir nechta urg'ochi. 5)taqlid qilish va qa'tiy bo'ysunish kuzatiladi. 6)hududiylik etologiyasi kuzatiladi. 7)etologiya - ovoz,ko'rish yoki kimyoviy signallar yordamida amalga oshiriladi. 8)ko'payish davrida ajralib ketadi9)hududga egalik qilish to'g'ridan to'g'ri hujum qilish bilan alamga oshadi. 10)bo'rilar misol bo'ladi. 11)zebralar misol bo'ladi. 12)sherlar misol bo'ladi. 13)pavianlar misol bo'ladi. 14)termitlar misol bo'ladi

A)1,3,4,6,9,12. B)2,5,7,10.

C)5,7,8,10. D)2,6,8,11,13

27.Qaysi biotik munosabatlarda natija manfiy (-) bo'lishi mumkin?

a) amensalizm b)konkurensiya c) yirtqichlik d) parazitizm e) mutualizm v) komensalizm w) protokooperatsiya

A) a.b.c B) d.c.v.b C) a.b.w D) e.w.v
28.Qaysi biotik munosabatlarda natija musbat (+)bo'lishi mumkin?

a) amensalizm b)konkurensiya c) yirtqichlik d) parazitizm e) mutualizm v) komensalizm w) protokooperatsiya

A) a.b.c B) d.c.v.b C) a.b.w D) e.w.v
29.Qaysi biotik munosabatlar bir hududa ko'plab turlarning yashashi uchun va yashash muhitidan hamda resurslardan to'laroq foydalanishga imkon beradi?

A) konkurensiya B) protokooperatsiya

C) kommensalizm D) amensalizm
30.Har ikki populyatsiya hayot faoliyatiga ijobiy ta'sir etib, ikki tomonga ham manf'at keltiradi lekin majburiy bo'lmagan munosabat turini aniqlang?

A) konkurensiya B) protokooperatsiya

C) kommensalizm D) amensalizm
31.Turlar aro raqobatni qaysi olim fanga kiritgan?

A) Gauze 1932 B) Eduard 1934

C) Ch Elton 1920 D) Mitchell 1924
32.Agar biogeotsenozdagi oziq to'rining biror a'zosi yo'qolsa...........?

A) tizim buziladi B) tizim buzilmaydi

C) tizim boshidan boshlanadi

D) tizim to'xtaydi

33.Suv muhitidagi ikkinchi trofik darajaga mansub hayvonni aniqlang?

A) zooplankton B) pingvin

C) dengi qoploni D) kasatka
34.Suv muhitidagi uchinchi trofik darajaga mansub hayvonni aniqlang?

A) zooplankton B) pingvin

C) dengi qoploni D) kasatka
35.Suv muhitidagi to'rtinchi trofik darajaga mansub hayvonni aniqlang?

A) zooplankton B) pingvin

C) dengiz qoploni D) kasatka
36.Suv muhitidagi beshinchi trofik darajaga mansub hayvonni aniqlang?

A) zooplankton B) pingvin

C) dengi qoploni D) kasatka
37.Birinchi trofik darajani qaysi organizmlar tashkil etadi?

1) produtsentlar 2) fitofaglar 3) go'shtxo'rlar 4) hammaho'rlar 5) destruktorlar

A) 1, 2 B) 3, 4 C) 3, 5 D) 1
38.Ikkinchi trofik darajani qaysi organizmlar tashkil etadi?

1) produtsentlar 2) fitofaglar 3) go'shtxo'rlar 4) hammaho'rlar 5) destruktorlar

A) 2.4 B) 3, 4 C) 3, 5 D) 1
39.Uchinchi trofik darajani qaysi organizmlar tashkil etadi?

1) produtsentlar 2) fitofaglar 3) go'shtxo'rlar 4) hammaho'rlar 5) destruktorlar

A) 2.4 B) 3, 4 C) 3, 5 D) 1
40.To'rtinchi trofik darajani qaysi organizmlar tashkil etadi?

1) produtsentlar 2) fitofaglar 3) go'shtxo'rlar 4) hammaho'rlar 5) destruktorlar

A) 2.4B) 3, 4 C) 3, 5 D)3
41.Biogeotsenozning turg'unligi nimaga bog'liq?

A) trofik darajadagi turlarning kamligiga

B) trofik darajadagi turlarning ko'pligiga

C) trofik darajadagi turlarning xilma-xilligiga

D) A.B.C
42.Quruqlikdagi beshinchi trofik darjaga mansub hayvonni aniqlang?

A) lochin B) suvsar

C) qizilishton D) mo'ylovdor baliq
43.Quruqlikdagi to'rtinchi trofik darjaga mansub hayvonni aniqlang?

A) lochin B) suvsar

C) qizilishton D) mo'ylovdor baliq
44.Quruqlikdagi ikkinchi trofik darjaga mansub hayvonni aniqlang?

A) lochin B) suvsar

C) qizilishton D) mo'ylovdor baliq
45.Quruqlikdagi uchinchi trofik darjaga mansub hayvonni aniqlang?

A) lochin B) suvsar

C) qizilishton D) mo'ylovdor baliq
46.Noto'g'ri fikrni aniqlang?

A) oziq zanjiridagi har bir organizm muayyan trofik darajaga tegishli bo'ladi

B) organizmlarning oziq zanjiridagi o'rni trofik daraja deyiladi.

C) oziq zanjirining bir nechta bo'g'imga tegishli bo'lgan organizmlar yig'indisiga trofik daraja deb ataladi

D) har qaysi biotsenozda moddalar almashinuvi kuzatiladi
47.Etologik strukturaning "to'da" shakliga xos bo'lmagan xususiyatlarni ajrating?

1)bitta katta erkak. 2)bir nechta erkak. 3)ikkita urg'ochi. 4)bir nechta urg'ochi. 5)taqlid qilish va qa'tiy bo'ysunish kuzatiladi. 6)hududiylik etologiyasi kuzatiladi. 7)etologiya - ovoz,ko'rish yoki kimyoviy signallar yordamida amalga oshiriladi. 8)ko'payish davrida ajralib ketadi9)hududga egalik qilish to'g'ridan to'g'ri hujum qilish bilan alamga oshadi. 10)bo'rilar misol bo'ladi. 11)zebralar misol bo'ladi. 12)sherlar misol bo'ladi. 13)pavianlar misol bo'ladi. 14)termitlar misol bo'ladi

A)1,3,4,6,9,12. B)2,5,7,10.

C)5,7,8,10. D)2,6,8,11,13

48.Etologik strukturaning "poda" shakliga xos bo'lgan xususiyatlarni ajrating?

1)bitta katta erkak. 2)bir nechta erkak. 3)ikkita urg'ochi. 4)bir nechta urg'ochi. 5)taqlid qilish va qa'tiy bo'ysunish kuzatiladi. 6)hududiylik etologiyasi kuzatiladi. 7)etologiya - ovoz,ko'rish yoki kimyoviy signallar yordamida amalga oshiriladi. 8)ko'payish davrida ajralib ketadi9)hududga egalik qilish to'g'ridan to'g'ri hujum qilish bilan alamga oshadi. 10)bo'rilar misol bo'ladi. 11)zebralar misol bo'ladi. 12)sherlar misol bo'ladi. 13)pavianlar misol bo'ladi. 14)termitlar misol bo'ladi

A)11,13. B)2,5,7,10.

C)5,7,8,10. D)2,6,8,11,13

49.Etologik strukturaning "poda" shakliga xos bo'lmagan xususiyatlarni ajrating?

1)bitta katta erkak. 2)bir nechta erkak. 3)ikkita urg'ochi. 4)bir nechta urg'ochi. 5)taqlid qilish va qa'tiy bo'ysunish kuzatiladi. 6)hududiylik etologiyasi kuzatiladi. 7)etologiya - ovoz,ko'rish yoki kimyoviy signallar yordamida amalga oshiriladi. 8)ko'payish davrida ajralib ketadi9)hududga egalik qilish to'g'ridan to'g'ri hujum qilish bilan alamga oshadi. 10)bo'rilar misol bo'ladi. 11)zebralar misol bo'ladi. 12)sherlar misol bo'ladi. 13)pavianlar misol bo'ladi. 14)termitlar misol bo'ladi

A)14,12. B)2,5,7,10.

C)5,7,8,10. D)2,6,8,11,13

50.Pavian maymunlar podasi uchun xos xususiyatlarni aniqlang?

1)podaning markazida yosh individlar. 2)podaning chetlarida boshchilari 3)podaning markazida qari individlar. 4)podaning markazida homilador urg'ochilar 5)podaning chetlarida yosh erkaklar 6)podaning chetlarida urg'ochilar. 7)podaning chetida qariya individlar 8)podaning old va orqa tomonlarida yirik erkak va qari individlar 9)podaning old va orqa tomonida yirik erkaklar

A)1,2,4,6,9. B)3,4,5,8.

C)1,4,7,8. D)1,3,7,8

51.Pavian maymunlar podasi uchun xos bo'lmagan xususiyatlarni aniqlang?

A)3,7,8. B)3,4,5,8.

C)1,4,7,8. D)1,3,7,8

52.Pavian maymunlari uchun berilgan quyidagi fikrlardan to'g'ri fikrlar soni noto'g'ri fikrlar sonidan necha marta ko'p yoki kam? 1)podaning markazida yosh individlar. 2)podaning chetlarida boshchilari 3)podaning markazida qari individlar. 4)podaning markazida homilador urg'ochilar 5)podaning chetlarida yosh erkaklar 6)podaning chetlarida urg'ochilar. 7)podaning chetida qariya individlar 8)podaning old va orqa tomonlarida yirik erkak va qari individlar 9)podaning old va orqa tomonida yirik erkaklar

A)6 ta ko'p. B)3 ta kam.

C)4 ta ko'p. D)5 ta kam
53.Quyidagi fikrlarning to'g'ri va noto'g'ri fikrlarning nisbati qanday?(Fikrlar pavian uchun berilgan)1)podaning markazida yosh individlar. 2)podaning chetlarida boshchilari 3)podaning markazida qari individlar. 4)podaning markazida homilador urg'ochilar 5)podaning chetlarida yosh erkaklar 6)podaning chetlarida urg'ochilar. 7)podaning chetida qariya individlar 8)podaning old va orqa tomonlarida yirik erkak va qari individlar 9)podaning old va orqa tomonida yirik erkaklar

A)3:1. B)2:1. C)8:1. D)3:2

54.Tundra mintaqasining florasini..........tashkil etadi?

A)yopiq urug'lilar. B)ochiq urug'lilar.

C)lishayniklar. D)yo'sinlar va lishayniklar
55.Biotopda ahyon-ahyonda ayrim joylardagina uchraydigan turlarga ............deyiladi

A)kam sonli turlar. B)noyob turlar.

C)subdominant turlar.

D)ko'p sonli tez nobud bo'ladigan turlar

56.Soni juda kam,biotopning faqat ayrim bir qismidagina uchraydigan -........... turlar?

A)kam sonli turlar. B)noyob turlar.

C)subdominant turlar.

D)ko'p sonli tez nobud bo'ladigan turlar

57.Ular ko'p sonli,biotoplarda ko'p uchraydi lekin dominantga nisbatan kam uchraydi?

A)kam sonli turlar. B)noyob turlar.

C)subdominant turlar.

D)ko'p sonli tez nobud bo'ladigan turlar

58.Inson........... yoki.............. turlardan xo'jalik faoliyati jarayonida biotsenozga zarur yetkazmagan holda foydalanishi mumkin?

A)dominant turlar. B)subdominant turlar.

C)noyob va dominant turlar.

D)dominant va subdominant turlar

59.Turlarning fazoviy strukturasiga ta'rif bering?

A)populyatsiya individlarining o'zlari egallgan hududida tarqalishi

B)turlarning biotopda gorizontal va vertikal yo'nalishlarda taqsimlanishi

C)turlarning biotopda katta qismini egallab tasodifiy tarqalishi

D)A-B
60.O'rmonlarning birinchi yarusini qaysi o'simliklar tashkil etadi?

1)o'rmon yong'og'i. 2)eman. 3)kalina. 4)nok. 5)chetan. 6)terak. 7)jo'ka. 8)yovvoyi olma. 9)shumtol. 10)yertut. 11)yo'sinlar

A)2,6,7,9. B)8,4,5. C)1,3,8,10. D)3,10,11
61.O'rmonlarning ikkinchi yarusini qaysi o'simliklar tashkil etadi? 1)o'rmon yong'og'i. 2)eman. 3)kalina. 4)nok. 5)chetan. 6)terak. 7)jo'ka. 8)yovvoyi olma. 9)shumtol. 10)yertut. 11)yo'sinlar

A)2,6,7,9. B)8,4,5. C)1,3,8,10. D)3,10,11

62.O'rmonlarning ikkinchi yarusini qaysi o'simliklar tashkil etmaydi? 1)o'rmon yong'og'i. 2)eman. 3)kalina. 4)nok. 5)chetan. 6)terak. 7)jo'ka. 8)yovvoyi olma. 9)shumtol. 10)yertut. 11)yo'sinlar

A)2,6,8,9. B)8,4,5. C)1,3,8,10. D)3,10,11

63.O'rmonlarning birinchi yarusini qaysi o'simliklar tashkil etmaydi? 1)o'rmon yong'og'i. 2)eman. 3)kalina. 4)nok. 5)chetan. 6)terak. 7)jo'ka. 8)yovvoyi olma. 9)shumtol. 10)yertut. 11)yo'sinlar

A)2,6,7,9. B)8,4,5. C)1,3,8,10. D)4.5,8,10,11

64.O'rmonlarning uchinchi yarusini qaysi o'simliklar tashkil etadi? 1)o'rmon yong'og'i. 2)eman. 3)kalina. 4)nok. 5)chetan. 6)terak. 7)jo'ka. 8)yovvoyi olma. 9)shumtol. 10)yertut. 11)yo'sinlar

A)2,6,7,9. B)8,4, C)1,3,8,10. D)4.5,8,10,11

65.O'rmonlarning beshinchi yarusini qaysi o'simliklar tashkil etadi? 1)o'rmon yong'og'i. 2)eman. 3)kalina. 4)nok. 5)chetan. 6)terak. 7)jo'ka. 8)yovvoyi olma. 9)shumtol. 10)yertut. 11)yo'sinlar

A)2,6,7,9. B)10.11, C)1,3,8,10. D)4.5,8,10

66.Quyidagi berilgan o'simliklar quyosh energiyasini o'zlashtirilishiga binoan nechta guruhga ajratish mumkin?

A)5. B)3. C)4. D)6

67.Tabiiy populyatsiyalarda individlar .............tarzda taqsimlanishi mumkin? x)bir tekis. y)bir qator. f)guruhli. z)tasodifiy. m)bir necha qator. n)teng taqsimli

A)X.F.N. B)X.F.Z. C)M.N.F. D)Y.M.F

68.Mevalari yirik va og'ir bo'lgan o'simliklarni ko'rsating?

1)o'rmon yong'og'i. 2)bug'doyiq. 3)shumtol. 4)eman. 5)kedr. 7)seyshell

A)1,4,5,7. B)1,4,7. C)2,3,5. D)2,6,7
69.Mevalari yirik va og'ir bo'lmagan o'simliklarni ko'rsating?

1)o'rmon yong'og'i. 2)bug'doyiq. 3)shumtol. 4)eman. 5)kedr. 7)seyshell

A)1,4,5,7. B)1,4,7. C)2,3,5. D)3.6.7
70.O'simliklarning guruh bo'lib yashashi qanday qulaylik(lar)ni yuzaga keltiradi?

1)sovuqdan himoyalanish. 2)issiqdan himoyalanish. 3)shamolga qarshi tura olish. 4)suvdan samarali foydalanish. 5)dushmandan himoyalanish

A)4.3. B)1.2.3.5. C)1.5. D)1.4.3.5
71.Hayvonot olamining qaysi sinf vakillarida ota-onalarning g'amxo'rlik qilish sababli avlodning yashovchanligi ortadi?

A)Baliqlar .amfibiyalar.

B)sudralib yuruvchilar.qushlar.

C)sutemizuvchilar va qushlar.

D)sutemizuvchilar va primatlar
72.Pingvinlarning hayot tarzini ko'rsating?

A)oila. B)to'da. C)prayz. D)koloniya

73.Sherlar uchun mantiqiy bog'liq bo'lgan atamani aniqlang?

A)to'da. B)poda. C)pryad. D)koloniya

74.Pavianlar podasida ovqatlanish joyi tomon harakat qilayotganda individlar holatini aniqlang?

1)ikkinchi halqada urg'ochilar. 2)ichki halqada yosh individlar va homilador urg'ochilar. 3)birinchi halqada yirik erkaklar. 4)birinchi halqada qari individlar 6)ikkinchi halqada yosh individlar.

A)3.1.5. B)1.2.4. C)2.4.3.5.

D)barcha javoblar to'g'ri

75.Pavianlar podasiga yirtqich hayvon hujum qilgan vaqta individlar holatini aniqlang?

1)ikkinchi halqada urg'ochilar. 2)ichki halqada yosh individlar va homilador urg'ochilar. 3)birinchi halqada yirik erkaklar. 4)birinchi halqada qari individlar 6)ikkinchi halqada yosh individlar.

A)3.6.2 B)1.2.4. C)2.4.3.5. D)barcha javoblar to'g'ri
76.Qaysi hayvonlarning yakka formalari hududiy jihatdan birlashib koloniyalarni hosil qiladi? a)qaldirg'och. b)ustritsa. c)pingvin. d)midiya.

A)b.c.d. B)a. C)a.c. D)b.d

77.Qaldirg'och va pingvinlar koloniyasida qaysi hayotiy funksiyalar kelishilgan holda amalga oshadi?

A)tashqi muhitning abiotik ta'siri.

B)oziq topish.

C)dushmandan himoyalanish.

D)polapon tarbiyasi
78.Qaysi koloniyalarda individlar o'rtasida vazifalar o'zaro taqsimlangan?

a)ustritsa. b)qaldirg'och. c)termit. d)pingvin. n)chumolilar. v)arilar. w)pavian.

A)a.b.d. B)a.v.n. C)a.n. D)d.v
79.Qaysi koloniyalarda individlar o'rtasida vazifalar o'zaro taqsimlanmagan?

a)ustritsa. b)qaldirg'och. c)termit. d)pingvin. n)chumolilar. v)arilar. w)pavian.

A)a.b.d. B)a.v.n. C)a.n. D)d.w
80.Biotsenozning gorizontal strukturasiga misol keltirilgan holatlarni davom ettiring? "Bo'ri galasi oson ov qilsa,.............."

A)otlar galasining bo'rilardan himoyalanishi qiyin bo'ladi

B)otlar podasi bo'rilardan himoyalanishi qiyin bo'ladi.

C)otlar koloniyasi bo'rilardan himoyalanishi oson bo'ladi

81.Hududga egalik qilish ovoz,signallari yoki hidli belgilar qo'yish,tahdid ko'rinishida nomoyon qiladigan hayvon(lar)ni aniqlang?

1)bo'ri. 2)gigiyena. 3)sher. 4)pavian. 5)tulki. 6)qoplon. 7)yo'lbars. 8)chiyabo'ri

A)1.2.3. B)6.7.8. C)3. D)3.6.7
82.Hududga begona oyoq qo'ysa to'g'ridan-to'g'ri tajovuz qilish orqali reaksiya amalga oshiriladigan organlarni aniqlang?

A)1.2.3. B)6.7.8. C)3. D)3.6.7

83.Qaysi hayvon podasida eng oxirida erkak individ harakat qiladi?

A)zebra. B)bo'ri. C)pavian. D)buyvol

84.Qaysi hayvon podasida oldina qari urg'ochi individ harakat qiladi?

A)zebra. B)bo'ri. C)pavian. D)buyvol
85.Etologik strukturaga xos noto'g'ri fikrni aniqlang?

A)bo'rilar to'dasida taqlid qilish reaksiyalari rivojlangan va qatiy tartibga bo'ysunish kuzatiladi

B)giyena itlari to'dasida hatti-harakatlar kimyoviy signallar yordamida ham amalga oshadi

C)zebralar podasida qari urg'ochilardan so'ng kattaroq yoshdagi zebralar harakatlanadi

D)giyena itlari ko'payish davrida to'dadan ajralib ketadi
86.Quruqlik biotsenozlarida vertikal strukturalarning shakillanishida turlicha balandlikdagi .............lar asosida ro'l o'ynaydi?

A)lishayniklar. B)zamburug'lar.

C)bakteriyalar. D)o'simliklar
87.Biotsenozdagi fitotsenozning beshinchi yarusini qaysi hayvonlar tashkil etadi?

1)barglar bilan oziqlanadigan hashorotlar. 2)po'stloqxo'r qo'ng'iz. 3)mo'ylovdor qo'ng'iz. 4)yirtqich hayvonlar. 5)tuyoqli hayvonlar. 6)kanalar. 7)ko'poyoqlilar. 8)kemiruvchilar

A)6.7. B)1.2.3. C)4.5.7. D)5.8
88.Chiriyotgan zamburug'lar qoldiqlariga nima deb ataladi?

A)destruktor. B)dentrit. C)detrit. D)destraktor

89.Ekosistemada moddalarning aylanishi to'liq amalga oshishi uchun qaysi funksional guruh organizmlar bo'lishi shart? 1)konsumentlar. 2)redutsentlar. 3)produtsentlar. 4)destruktorlar. 5)destraktorlar.

A)1.5. B)2.4.5. C)1.3.5. D)1.3.4

90.Oziq zanjiri atamasini fanga kim kiritgan?

A)1934- yil.Ch Elton. B)1928-yil. D Elton

C)1920-yil. Eduard Zyuss. D)1875-yil.Vernandiskiy
91.Oziq zanjiri nimadan boshlanishi mumkin?

1)yashil o'simliklardan 2)detritlardan. 3)destruktorlardan. 4)detraktorlardan

A)1.4. B)2.3. C)2.4. D)1.2
92.Zamburug va hayvon detritlarining parchalanishida qatnashadigan organizmlarni ajrating? 1)detritofaglar. 2)destruktorlar. 3)redutsentlar. 4)destraktorlar

A)1.2.3. B)1.2.4. C)2.3.4. D)1.3.4

93.O'simlik detritlarining parchalanishida qatnashadigan organizmlarni aniqlang?

A)1.2.3. B)1.2.4. C)2.3.4. D)1.3.4

94.Detrit tipidagi oziq zanjir necha bo'g'imli bo'ladi?

A)1-2. B)2-3. C)4-5. D)4-6

95.Produtsent tipidagi oziq zanjiri necha bo'g'inli bo'ladi?

A)1-2. B)2-3. C)4-5. D)4-6

96.O'tloq tipidagi oziq zanjir to'g'ri berilgan qatorni aniqlng?

A)o'simlik>o'simlikxo'r hashorot>yirtqich hashorot>hashorotxo'r qush>yirtqich qush

B)o'simlik>o'simlikxo'r hashorot>yirtqich qush

C)o'simlik>detrit>geterotrof chuvalvhang>termit

D)to'kilgan barg>tuproq bakteriyalari>chuvalchang>zamburug'>yirtqich hashorot
97.Dentrit tipidagi oziq zanjir to'g'ri berilgan qatorni aniqlng?

A)o'simlik>o'simlikxo'r hashorot>yirtqich hashorot>hashorotxo'r qush>yirtqich qush

B)o'simlik>o'simlikxo'r hashorot>yirtqich qush

C)o'simlik>detrit>geterotrof chuvalvhang>termit

D)to'kilgan barg>tuproq bakteriyalari>chuvalchang>zamburug'>yirtqich hashorot
98.Suv havzalari uchun ozuq zanjirini aniqlang?

A)suvo'tlari>dafniya>siklop>qizilko'z>cho'rtan

B)suvo'tlari>suklop>olqbug'a>redutsent

C)fitoplankton>>zooplankton>qizilko'z>redutsent

D)suvo'tlari>qizilko'z>dafniya>siklop>redutsent
99.Chiriyotgan yo'g'och qoldiqlariga nima deb ataladi?

A)destruktor. B)dentrit. C)detrit. D)destraktor

100.Tabiiy populyatsiyalarda individlar .............tarzda taqsimlanishi mumkin emas?

X)bir tekis. Y)bir qator. F)guruhli. Z)tasodifiy. M)bir necha qator. N)teng taqsimli

A)X.F.N. B)X.F.Z. C)M.N. D)Y.M.F

16-dan 20 - § gacha ….
1……– tirik organizmlar jamoasi, ularning yashash muhitlari, moddalar va energiya almashinuvi majmuyi sanaladi.

A)Biomlar B) Ekotizim

C)Ekosfera D)Populyatsiya
2.”Biogeotsenoz”lar uchun xos bo`lgan xususiyatlarni aniqlang.

1.Quruqlikdagi ekologik sistemalarni ifodalash uchun «biogeotsenoz» atamasi qo‘llaniladi. 2.Asosan biotik tarkibiy qismlardan tashkil topadi 3.Biogeotsenoz quruqlikning moddalar va energiya almashinuvi kechadigan, biotik (biotsenoz) va abiotik (biotop) tarkibiy qismlari yig‘indisidir.4. Ekosistemalar oziq moddalar bilan ta’minlanishiga ko‘ra biogeotsenozlarga nisbatan ko‘proq avtonom, ya’ni boshqa ekosistemalardan mustaqildir. 5.Har qaysi biogeotsenozda moddalar aylanishi amalga oshadi. 6.Biogeotsenozlarda moddalarning davriy aylanishida faqat avtotrof organizmlar ishtirok etadi.

A)1,3,5 B)1,3,5,6

C)2,3,4,5 D)2,4,5

3.Moddalarning davriy aylanishida bajaradigan vazifasiga ko‘ra, turlar qanday funksional guruhlarga bo‘linadi?

A) Produtsentlar, konsumentlar, redutsentlar.

B)Avtotrof va geterotrof

C)Avtotrof,konsument

D)Konsument ,redutsent,destruktor
4.Produtsentlarga mansub organizmlar guruhini ajrating.

1.Kallima 2,Ko`lbuqa 3.Yo`ng`ichqa 4.oltingugurt bakteriyalari 5.suv yong`og`i 6.zarpechak 7.poliksina 8.epifitlar

A)1,3,5 B)2,3,6 C)3,5,6,8 D)3,4,5,8
5.Yorug‘lik va kimyoviy energiyadan foydalanib, anorganik moddalardan organik birikmalarini sintezlaydigan organizmlarni aniqlang.

A)Yashil o‘simliklar,suvo`tlar,parazit o`simliklar

B) fotosintezlovchi va xemosintezlovchi bakteriyalar

C)Yashil o‘simliklar, ko`k-yashil suvo`tlar, fotosintezlovchi va xemosintezlovchi bakteriyalar

D)Barcha o`simliklar
6.Konsumentlarga xos bo`lgan (a) va xos bo`lmagan (b)xususiyatlarni ajrating.

1.Geterotrof organizmlar yashashini ta’minlaydigan oziqa va energiya manbayi bo‘lib xizmat qiladi. 2.tirik organizm tarkibidagi organik modda hisobiga oziqlanadi va undagi energiyani oziq zanjiri orqali uzatadi.3. Ularga barcha hayvonlar va parazit o‘simliklar,xemosintezlovchi bakteriyalar kiradi.4. Konsumentlar uchun avtotroflar (o‘simlikxo‘r hayvonlar uchun) yoki boshqa organizmlar (yirtqich hayvonlar uchun) oziq manbayi bo‘lib xizmat qiladi.5.Jo`ka bu guruhga kiradi 6.Semga bu guruhga kiradi

A)a-2,4,5 b-1,3,6 B)a-2,4,6 b-1,3,5

C)a-1,3,5 b-2,4,6 D)a-2,3,4 b-1,5,6

7.Birinchi tartib tuyoqli konsumentlarni aniqlang.

1.Porfira 2.chigirtka 3.Turman4.Suv yong`og`i 5.Yelik 6.raffleziya7.kabarga 8.Kalina

A)1,6,8 B)2,3,5,6,7,8 C)3,5,7 D)5,7
8.Hammaxo`r konsumentlarni aniqlang.

1.suvarak 2.zarpechak 3.tuyaqush 4.kalamush 5.oq ayiq 6.qo`ng`ir ayiq 7.cho`chqa 8.Qayin odimchisi

A)1,3,4,6,7 B)1,2,4,6,7 C)2,3,5,7 D)2,4,6,8
9.Hammaxo‘r konsumentlar, masalan, to‘ng‘izlar (a), yirtqichlar, masalan, bo‘rilar(b) nechanchi tartib konsumentlari bo‘lishi mumkin?

A)a-2,3 b-1,2 B)a-1,2 b-1,2

C)a-1,2 b-2,3 D)a-1,2 b-3,4
10.Quyidagilardan noto`g`ri fikrni aniqlang.

A) Ekosistemada konsumentlar tartibi,soni produtsentlar hosil qiladigan biomassa hajmiga bog‘liq holda cheklangan bo‘ladi.

B) Chiriyotgan o‘simlik, zamburug‘ va hayvon qoldiqlari detrit deyiladi.

C) Detritofaglar redutsent hisoblanadi.

D) Detritning parchalanishida detritofaglar va redutsentlar qatnashadi.
11.Redutsentlarga xos bo`lmagan xususiyatlarni ajrating.

1.Boshqacha destruktorlar deb ataladi 2. hayot faoliyati davomida organik qoldiqlarni anorganik moddalarga aylantiradigan organizmlar 3.ularga sianobakteriyalar va zamburug`lar kiradi 4.tuproq bakteriyalari va xemosintezlovchi bakteriyalar kiradi 5.nobud bo‘lgan o‘simlik va hayvon qoldiqlari bilan oziqlanib, ularni parchalaydi va chiritadi.6. Ular parchalanishning oxirgi bosqichi (organik birikmalarning anorganik moddalargacha minerallashuvi)da qatnashadi.7. Ular moddalarni konsumentlar o‘zlashtira oladigan shaklda davriy aylanishga qaytaradi. 8.Geterotrof organizmlar hisoblanadi.

A)3,4,5,7 B)2,3,4

C)1,2,5,6,8 D)3,4,7

12.Detritofaglarga mansub organizmlarni ajrating.

1.Qizilquyruq 2.eshakqurt 3.ayrim kanalar,4.rizosfera5. ko‘poyoqlilar,6.o`simlikxo‘r qo‘ng‘izlar, 7.ayrim hasharotlar va ularning lichinkalari, 8.glikonius

A)1,3,5,7 B)2,3,5,7 C)1,4,6,8 D)2,3,6,8
13.Ekosistema bargarorligining eng muhim sharti nima?

A)Avtotroflarning mavjudligini ta`minlash

B)moddalar va energiya aylanishini ta’minlash

C)modda va energiya almashinuvini ta`minlash

D)Detritlarning parchalanishini ta`minlash
14.Quyidagilardan to`g`ri fikrni ajrating.

A) Turli funksional guruhlarga mansub bo‘lgan turlar o‘rtasidagi trofik (oziq) bog‘lanishlar natijasida moddalarning davriy aylanishi amalga oshadi.

B) Redutsentlarning hayot faoliyati natijasida asosiy organic birikmalar hosil bo`ladi

C)Produtsentlar quyosh energiyasi hisobiga anorganik moddalardan sintezlagan organik birikma oziq bog‘lanishlar asosida redutsentlarga o‘tadi va kimyoviy o‘zgarishlarga uchraydi. D)Produtsentlarning hayot faoliyati natijasida asosiy biogen elementlar organik birikmalardan anorganik moddalar (CO2, NH3, H2S, H2O) hosil bo‘ladi.

15.Oziq zanjiri uchun mos keluvchi to`g`ri(a) va noto`g`ri javoblarni juftlang.

1.Bir bo‘g‘in (manba)dan ikkinchi bo‘g‘in (iste’molchi)ga moddalar va energiya o‘tadigan organizmlarning tizimli ketma-ketligi oziq zanjiri hisoblanadi. 2.«Oziq zanjiri» atamasi ingliz olimi – zoolog va ekolog Ch. Elton tomonidan 1934-yilda taklif etilgan.3. Oziq zanjiri bir bo‘g‘indan iborat. 4.Devpechak zanjirning birinchi bo‘g‘inini tashkil qilishi mumkin 5.o‘simlikxo‘r hayvonlar (umurtqasizlar, umurtqali hayvonlar, parazit o‘simliklar) ikkinchi bog`inni tashkil qiladi 6.Yirtqichlar va parazitlar birinchi bo`g`inni tashkil etadi.

A)a-1,2,5 b-3,4,6 B)a-3,4,6 b-1,2,5

C)a-1,3,5 b-2,4,6 D)a-2,4,6 b-1,3,5

16.”Detrit”tipidagi oziq zanjirni toping.

A)O`simlikchigirtkakaltakesak lochin

B)Sichqonilonlochin

C)O`simlikquyonLochin

D)To`kilgan bargchuvalchangTuproqda yashovchi hashorotlarHasharotxo`r hayvonlar
17.Quyidagi oziq zanjiridan detritofaglarni aniqlang.

To`kilgan barg(1)tuproq bakteriyalari,chuvalchang,zamburug`(2)Yirtqich hashorotlar(3)Hasharotxo`r hayvonlar(4)

A)1 B)2 C)3 D)4
18.”O`tloq “tipidagi oziq zanjir uchun xos bo`lmagan xususiyatlarni ajrating.

1.Yashil o`simliklardan boshlanadi 2.oziq zanjiri detritdan boshlanadi.3. O‘lik organik moddalardan boshlanadi.4.produtsent zanjir deyiladi 5.Bunday zanjirda nobud bo‘lgan o‘simliklar, hayvonlar, zamburug‘lar yoki bakteriyalarning organik moddalari detritofaglar tomonidan o‘zlashtiriladi 6.Bu zanjir produtsentlardan boshlanib,turli tartib konsumentlarni o`z ichiga oladi 7.bir qism oziq moddalar mineral moddalarga aylanish va o‘simliklar tomonidan o‘zlashtirilish bosqichlarini chetlab o‘tgan holda moddalarning davriy aylanishiga qaytadi.8.bu oziq zanjirlari to‘rt-olti bo‘g‘inli bo‘ladi

A)1,4,6,8 B)2,3,5 C)2,3,5,7 D)4,5,6
19…… tipidagi oziq zanjirlar inson tomonidan organik chiqindilarni qayta ishlashda hamda baliq yoki qushlarni boqish uchun yomg‘ir chuvalchangi va pashshalarning lichinkalarini ko‘paytirishda foydalaniladi.

A)O`tloq B)Produtsent C) Detrit D)Konsument

20.Suv havzasi oziq zanjiri keltirilgan to`g`ri va to`liq javobni aniqlang.

A)O`simlikO`simlikxo`r hasharotyirtqich hasharothasharotxo`r qushyirtqich qush.

B)Fitoplankton(dafniya,siklop)zooplanktonbaliq chavoqlariyirtqich baliqredutsent

C)Fitoplankton(suvo`tlar)zooplankton(dafniya,siklop)baliq chavoqlari (qizilko`z baliq)yirtqich baliq(gambuziya)redutsent

D)Fitoplankton(suvo`tlar)zooplankton(dafniya,siklop)baliq chavoqlari (qizilko`z baliq) yirtqich baliq(cho`rtan,olabug`a)redutsent
21.Tabiiy jamoalar ……(1)jihatdan tubdan farq qilsa-da, (2) bo‘yicha o‘xshash bo‘ladi

A)1- turlar tarkibi,2-trofik strukturasi

B)1-trofik strukturasi ,2- turlar tarkibi

C)1-organizmlar soni,2- turlar tarkibi

D)1- turlar tarkibi,2-organizm soni
22.Trofik darajalarga xos bo`lgan to`g`ri javoblarni ajrating.

1.Oziq zanjirida turlarning joylashgan o‘rniga qarab, biogeotsenoz (ekosistema)larning trofik darajalari farqlanadi. 2.Trofik darajalar soni oziq zanjiri bo‘g‘inlari soniga teng bo‘lmaydi. 3.Avtotrof organizmlar birinchi trofik darajani tashkil etadi. 4.Ikkinchi trofik daraja (birinchi tartib konsumentlar)ga go‘shtxo‘rlar kiradi 5.Har bir trofik darajaga bir necha tur kiradi. 6.Biogeotsenozning turg‘unligi trofik darajalar turlarining xilma-xilligiga bog‘liqdir.

A)1,2,3,5 B)2,4,6 C)1,3,5,6D)2,3,4,6
23. Quyidagilardan “Oziq to`ri “uchun mos kelmaydigan javoblarni ajrating.

1. Agar biogeotsenozning biror a’zosi yo‘qolsa tizim buzilmaydi, chunki organizmlar boshqa oziq manbalaridan foydalanadi.2.Qirg`iy faqat bir xil bir xil oziq zanjiriga mansub hayvonlarni tutib yeydi 3.Trofik zanjirlar bir -biriga bog`liq emas va chalkashish hosil qilmaydi.4. Oziq to‘rida bir oziq zanjirining bo‘g‘inlari boshqa zanjirning tarkibiy qismi bo‘ladi.5. Bir turning o‘zi turli xil oziq zanjirlarining bo‘g‘ini sifatida ularni o‘zaro bog‘lab turadi .6.Qirg`iy faqat uchinchi trofik darajani egallaydi.

A)1,3,5 B)2,3,6 C)2,4,6 D)1,4,5
24.O‘tloq(1), ko‘l(2), chiriyotgan to‘nka(3), dengiz(4), ninabargli o‘rmon(5), daryo(6) kabi ekosistemalarning qaysi birini biogeotsenoz deb atash mumkin?

A)1,2,4,5,6 B)3,4,5,6 C)2,3,5,6 D)1,2,6

25. Quyidagi berilgan organizmlar ishtirokida detrit tipidagi oziq zanjirini tuzing:

ilon(1), nobud bo‘lgan qush(2), tuproq bakteriyalari(3), pashsha lichinkalari(4), baqa(5), mog‘or zamburug‘lari(5), mineral moddalar(6)

A)23,4
26. Funksional guruhlar va ularga mansub hayvonlar o‘rtasidagi muvofiqlikni aniqlang. Funksional guruhlar. 1. Produtsentlar. 2. Konsumentlar. 3. Redutsentlar.

Vakillari: a) oq qayin; b) bug‘u; d) yomg‘ir chuvalchangi; e) laqqa baliq; f) qo‘ziqorin; g) lishaynik, h) laminariya; i) chirituvchi bakteriyalar; j) dafniya.

A)1-a,g,h 2-b,d,e,j 3-i B)1-a,g,i 2-b,d,e,j 3-h

C) 1-b,e,h 2-a,d,j 3-i D) 1- b,d,e, 2-a,g,h 3-i

27. Oziq zanjiri bo‘g‘inlarini to‘g‘ri ketma-ketlikda joylashtiring:

o‘rgimchak(1), ari(2), chittak(3), olma daraxti(4), qirg‘iy(5).

A)2,4,1,3,5 B)4,2,1,5,3 C)4,2,1,3,5D)2,4,1,5,3
28.Biomassa tushunchasiga mos keluvchi to`g`ri javoblarni ajrating.

1.Ekosistemada moddalarning uzluksiz davriy aylanishi, shuningdek, energiyaning yo‘nalishli oqimi sodir bo‘ladi. Buning natijasida organizmlar biomassasi hosil bo‘ladi. 2.Muayyan ekosistemada jamlangan, barcha organik va anorganik moddalarning umumiy miqdori ekosistema biomassasini tashkil etadi. 3.O‘simliklar biomassasi fitomassa deyiladi 4. hayvonlar biomassasi gidrobiomassa deyiladi.5. Ekosistema biomassasi quruqlik ekosistemalarida maydon birligida quruq organik modda massasi birligi bilan: g/m2, kg/m2, kg/ga, t/km2, bilan ifodalanadi. 6. suv havzasi ekosistemalarida quruq organik modda massasi birligi bilan: g/m2, kg/m2, kg/ga, t/km2, bilan ifodalanadi.

A)1,3,5 B)2,3,6 C)2,4,5 D)1,2,3,6
29.Quyidagilardan noto`g`ri fikrni aniqlang.

A)Produtsentlar quyosh energiyasi hisobiga birlamchi mahsulotni hosil qiladi va qabul qilinadigan quyosh energiyasining hammasini biomassada to‘playdi.

B) Ekosistema biomassasi va uning biologik mahsuldorligi bir-biridan keskin farqlanadi. C)Ekosistemada organik moddaning hosil bo‘lish tezligi biologik mahsuldorlik deyiladi. D)Mahsuldorlik vaqt birligida (soat, sutka, yil), maydon birligida (kvadrat metrlar, gektar) yoki hajm birligida (suv ekosistemalari uchun litrlarda, kub metrlarda) sintezlangan biomassa miqdori bilan ifodalanadi.
30.Ekosistemada qaysi xususiyatga ko`ra birlamchi va ikkilamchi mahsuldorlik farqlanadi?

A) Ekosistemadagi turlar xilma- xilligi va individ zichligiga ko`ra.

B)Organik moddalar va biomassaning hosil bo`lish tezligiga ko`ra

C)Tiklanishi va yangilanishi uchun qaysi modda va energiyadan foydalanishiga ko‘ra

D)Hosil bo`ladiga mahsulot biomassasiga ko`ra
31.Birlamchi mahsuldorlik qaysi organizmlar ishtirokida va qaysi jarayonda hosil qilinadi?

A)Barcha yashil o`simliklar ishtirokida fotosintez jarayonida

B)Fotosintez yoki xemosintez jarayonida avtotrof organizmlar (produtsentlar)ishtirokida.

C)Xemosintezlovchi bakteriyalar ishtirokida,Xemosintez jarayonida .

D)Konsumentlar va redutsentlar ta’sirida organik moddalarning qisman parchalanishi natijasida.
32. «1% qoidasi» ga mos keluvchi to`g`ri javoblarni aniqlang.

1.Quyosh energiyasining 100% dan taxminan 1% i xlorofill tomonidan o‘zlashtiriladi va organik molekulalar sintezida foydalaniladi 2.quyosh energiyasining 99% i qaytariladi, issiqlikka aylantiriladi yoki suv bug‘lanishiga sarflanadi.3.quyosh energiyasining organik moddalar kimyoviy bog‘lari energiyasiga aylanishi samaradorligi o‘rtacha 99% ni tashkil etadi.4. quyosh energiyasining organik moddalar kimyoviy bog‘lari energiyasiga aylanishi samaradorligi o‘rtacha 1% ni tashkil etadi 5.ikkilamchi mahsuldorlikka bog`liq bo`ladi 6. Birlamchi mahsuldorlikka bog`liq bo`ladi.

A)1,2,3,4 B)2,4,5 C)3,4,6 D)1,2,4,6
33. Tropik o‘rmonda(1), tundrada (2), okeanda (3), cho‘lda (4) 1 m2 maydonda yiliga mahsuldorlik necha gr quruq moddalarni tashkil etadi?

a-2200 g, b-3g,c-140g,d-125g

A)1-a,2-c,3-d,4-b B)1-b,2-a,3-c,4-d

C) 1-a,2-d,3-c,4-b D) 1-d,2-c,3-a,4-b

34.Trofik darajalarda oziqning o‘zlashtirilganlik darajasi nimaga bog`liq(1)va necha foizni(2)tashkil qiladi?

A)1- oziq tarkibiga; b-17-25%

B)a- oziq tarkibiga va organizmning biologik xususiyatlariga b-17-25%

C) a- oziq tarkibiga va organizmning biologik xususiyatlariga b- 12–75%

D) a- organizmning biologik xususiyatlariga b-12–75%
35. «10% qoidasi» (a) «1% qoidasi» (b)ga mos keluvchi to`g`ri javoblarni aniqlang.

1.Quyosh energiyasining 100% dan taxminan 1% i xlorofill tomonidan o‘zlashtiriladi va organik molekulalar sintezida foydalaniladi 2.quyosh energiyasining 99% i qaytariladi, issiqlikka aylantiriladi yoki suv bug‘lanishiga sarflanadi.3 oziq zanjirining har bir trofik darajasida energiyaning 99% i yo‘qoladi.4.quyosh energiyasining organik moddalar kimyoviy bog‘lari energiyasiga aylanishi samaradorligi o‘rtacha 90% ni tashkil etadi.5. quyosh energiyasining organik moddalar kimyoviy bog‘lari energiyasiga aylanishi samaradorligi o‘rtacha 1% ni tashkil etadi 6. oziq zanjirining har bir trofik darajasida energiyaning 90% i yo‘qoladi 7. oziq zanjirining har bir trofik darajasida energiyaning 10% i keyingi darajaga o‘tadi 8. Amerikalik ekolog olim R. Lindeman ta`riflab bergan.

A)a-1,2,3,5 b-6,4,7,8 B)a-1,2,5 b-6,7,8

C)a-6,7,8 b-1,2,5D)a-4,6,7,8 b-1,2,3,5

36.”Ekologik piramida qoidasi”(a) va «10% qoidasi» (b)ni fanga kiritgan olimlarni aniqlang.

A)a- R. Lindeman,b-Zyuss

B)a- Ch. Elton,b- R. Lindeman,

C)a- Ch. Elton,b-A.Tensli

D)a-Zyuss ,b- A.Tensli
37.”Ekologik piramida”mos keluvchi to`g`ri javoblarni aniqlang.

1. Oziq to‘rida bir oziq zanjirining bo‘g‘inlari boshqa zanjirning tarkibiy qismi bo‘ladi.2. Amerikalik ekolog olim R. Lindeman ta`riflab bergan.3. 1927-yil angliyalik ekolog olim Ch. Elton aniqlagan.4.Trofik darajadagi individlar soni yoki biomassasi, yoki undagi energiya miqdori bir xil kattalikdagi to‘g‘ri to‘rtburchaklar shaklida ifodalansa va ustma-ust qo‘yib chiqilsa, ekologik piramida hosil bo‘ladi. 5. Ekologik piramida asosini birinchi trofik daraja –konsumentlar tashkil etadi,6. Bir trofik darajadan keyingisiga o‘tgan sari individlar soni kamayadi.

A)1,2,3,4,6 B)3,4,6

C)1,2,5,6 D)2,3,5

38.Ekologik piramida asosini tashkil qiluvchi organizmlarni aniqlang.

1.Nitella 2.chigirtka 3.temir bakteriyalari 4.Suv yong`og`i 5.Yelik 6.raffleziya7.kabarga 8.Kalina

A)1,6,8 B)2,3,5,6,7,8 C)1,4,8 D)1,3,4,8
39.Sonlar piramidasi(1), biomassa piramidasi(2), energiya piramidasi(3) ga mos keluvchi ta`riflarni juftlang.

a. har bir trofik darajada individlar sonini va biomassani aks ettiradi; b. har bir trofik darajadagi tirik moddaning umumiy quruq massasini aks ettiradi c. har bir trofik darajada individlar sonini aks ettiradi d. trofik darajalarda energiya oqimini aks ettiradi

A)1-a,2-b,3-d B)1-c,2-b,3-d

C)1-a,2-b,3-c D)1-c,2-d,3-b

40.Sonlar piramidasiga xos bo`lgan (a) va xos bo`lmagan(b) javoblarni juftlang.

1. ekosistemadagi har bir trofik darajadagi individlar umumiy soni ko‘rsatiladi.2. Unga binoan oziq zanjirining bir bo‘g‘inidan keyingisiga o‘tgan sari individlar soni kamayadi. 3. ekosistemaning har bir trofik darajalaridagi organizmlar biomassalarining nisbatini ko‘rsatadi. 4. Quruqlik ekosistemalarida produtsentlarning umumiy biomassasi oziq zanjirining boshqa trofik darajalaribiomassasidan ko‘p 5.O`rmon ekosistemalarning sonlar piramidasi teskari, ya’ni asosi ingichka, yuqori qismi keng bo‘ladi. 6. O‘z navbatida birinchi tartib konsumentlarining umumiy biomassasi ikkinchi tartib konsumentlarining umumiy biomassasidan ko‘p bo‘ladi.

A)a-1,2,6 b-3,4,5 B)a-3,4,6 b-1,2,5

C)a-3,4,5 b-1,2,6 D) a-1,2,5 b-3,4,6

41.Biomassa piramidasida qaysi holatda teskari piramida hosil bo‘ladi?

A) Agar organizmlar tanasining o‘lchamlari bir-biridan juda katta farq qilmasa

B) Agar quyi trofik darajalardagi organizmlar tana o‘lchamlari yuqori trofik darajadagi organizmlardan kichik bo‘lsa

C) Agar yuqori trofik darajalardagi organizmlar tana o‘lchamlari quyi trofik darajadagi organizmlardan kichik bo‘lsa

D) Agar organizmlar tanasining o‘lchamlari bir-biridan umuman farq qilmasa
42. Quruqlik ekosistemalarida ……ning umumiy biomassasi oziq zanjirining boshqa trofik darajalaribiomassasidan ko‘p bo`ladi.

A) produtsentlar B)1-tartib konsumentlar

C) 2-tartib konsumentlar

D) 3-tartib konsumentlar

43.Qaysi ekosistemalarda produtsentlar tana o‘lchami ancha kichik, hayot sikli qisqa, mahsuldorligi yuqori, lekin ularning umumiy biomassasi birinchi tartib konsumentlari biomassasidan har doim kam bo‘ladi?

A)O`tloq B)O`rmon C)Suv havzasi D)Tundra

44.Piramidaningqaysixiliovmavsumidabaliqyokiboshqahayvonlarnisalbiyoqibatlarsizqanchamiqdordaovlashmumkinliginihisoblashgaimkonberadi?

A)Sonlar piramidasi B)biomassa piramidasi

C)Energiya piramidasi D) Sonlar va biomassa piramidasi
45.”Energiya piramidasi”ga xos bo`lmagan xususiyatlarni aniqlang.

1. har bir trofik darajada oziq tarkibidagi energiya miqdorini aks ettiradi. 2. ov mavsumida baliq yoki boshqa hayvonlarni salbiy oqibatlarsiz qancha miqdorda ovlash mumkinligini hisoblashga imkon beradi 3.Ekologik piramidalar orasida energiya piramidalari ekosistemaning funksional holati haqida to‘liq ma’lumot beradi.4.organizmlar soni va biomassasi faqat ularda to‘plangan energiya miqdori bilan bog`liq 5. Energiya piramidasiga organizmlarning tana o‘lchamlari, ulardagi metabolizm jarayonlarining intensivligi ta’sir etadi 6. energiya piramidalari oziq zanjiri orqali energiyaning o‘tish dinamikasini aks ettiradi.

A)1,3,6 B)2,4,5 C)1,2,5 D)3,4,6
46.Ekologik piramida qoidasiga binoan, quyi trofik darajadan yuqori darajaga energiyaning 10% I o‘tishini hisobga olsak, oziq zanjiridagi trofik darajalarning umumiy soni nechtadan oshmaydi?

A)4 B)5 C)6 D)7

47. Ilonning biomassasi yoz davomida 0,2 kg ga ortgan bo‘lsa«10% qoidasi»ga asoslanib umumiy biomassani(kg) hisoblang.: o‘tloq sebargasikapalakbaqailonilonburgut.

A)2222,2 B)222,22 C)22 D)220,2

48.Tabiiy (1) va Sun`iy(2) ekosistemalarni ajrating.

a-Dengiz b-agroekosistema c-urbanoekosistema d-ko`l e-kosmik ekosistema f-o`rmon

A)1-b,c,e 2-a,d,f B)1- a,d,f 2- b,c,e

C)1-a,c,d 2-b,e,f D)1-b,e,f 2-a,c,d

49.Quruqlik ekosistemalarining Yer yuzida joylashuvini qaysi abiotik omillar belgilaydi?

A)Harorat,yorug`lik B)Yorug`lik,Namlik

C)Harorat va yog`in miqdori D)Namlik,yog`in miqdori
50.Quyidagilardan biomlarni ajrating.

1.Kontinental shelflar 2-okeanlar 3- Arktika tundrasi 4- alp tundrasi 5-Shimoliy ignabargli o`rmonlar 6.Sun`iy archazorlar 7. dashtlar 8.Bog`lar

A)1,2,3,4,5 B)3,4,5 C)2,3,4,7,8 D)3,4,5,7
51.Tundra biomi uchun mos keluvchi to`g`ri javoblarni aniqlang.

1.shimoliy yarimsharda taygadan shimolroqda joylashgan. 2.Tundra (iqlim) juda ham sovuq, o‘rtacha yillik harorat 3°C 3.Daraxtlar, sekin o‘suvchi lishayniklar, yo‘sinlar (sporali o‘simliklar), past bo‘yli butalar hukmronlik qiladi 4.Bir necha haftalik qisqa yoz davomida yerning muzdan erishi bir metrdan oshmaydi. 5.Yirik tuyoqli hayvonlardan – shimol bug‘usi uchraydi 6.qushlardan ukki va boyqush uchraydi.

A)1,2,3,4 B)1,4,5 C)2,3,4,6 D)2,4,5,6
52.Ignabargli o‘rmon (tayga) uchun mos keluvchi javoblarni ajrating.

1.shimoliy yarimsharda tundradan shimolroqda joylashgan.2. Yevrosiyoning shimoliy qismlari va Shimoliy Amerikani o‘z ichiga oladi. 3.Qishi uzoq va sovuq, yog‘ingarchilik miqdori ko‘p va asosan qor ko‘rinishida bo‘ladi. 4.Daraxtlar uchramaydi 5.Doimiy yashil ignabargli daraxtlar hukmronlik qiladi (pixta, kedr, qarag‘ay).6. Yirik tuyoqli hayvonlardan – shimol bug‘usi uchraydi7.yirik tuyoqli sutemizuvchi hayvonlar (los, kabarga) uchraydi 8.Qushlardan qutb boyqushi uchraydi

A)1,3,5,6 B)2,4,5,7 C)2,3,5,7 D)1,3,4,6,8
53.Ushbu xususiyatlar qaysi biom uchun mos keladi?

Mayda o‘simlikxo‘r sutemizuvchilar (qunduz, olmaxon), yirtqich sutemizuvchilar (ayiq, silovsin, tulki, bo‘ri, norka)dan iborat. Bu biomlarda botqoqliklar va ko‘llar uchraydi.

A)Tundra B)tayga

C) Mo‘tadil iqlim mintaqasining keng bargli o‘rmonlari

D) Dasht
54.Mo‘tadil iqlim mintaqasining keng bargli o‘rmonlarida ignabargli daraxtlarda suvni kam bug`latish uchunqanday moslanish paydo bo`lgan?

A) barglarini to‘kadi

B)Barg yuzasi kichraygan

C) barglari qalin mumdan iborat kutikula bilan qoplangan.

D)Hech qanday moslanish mavjud emas
55.Dasht biomi uchun xos bo`lmagan xususiyatlarni ajrating.

1. Yirik bargli daraxtlar (buk, lipa, eman, zarang, shumtol) , butalar va o‘tlar o‘sadi.2. Asosan o‘tlar, qisman buta va daraxtlar o‘sadi3. gepard, giyena itlari uchraydi 4. Hayvonot orasida sutemizuvchilardan los, ayiq, silovsin, tulki, bo‘ri uchraydi 5. Muzlagan tuproq orqali daraxtlar suvni o‘zlashtirishi qiyin bo‘ladi, suv bug‘latish natijasida yo‘qotilgan suv o‘rnini to‘ldira olmay qoladi, shu sababli ayrim daraxtlar barglarini to‘kadi 6. tuyoqli hayvonlardan bizon, antilopa, sayg‘oq, kenguru, jirafa, zebra, oq nosoroglar uchraydi.

A)1,4,3 B)2,4,6 C)1,3,5 D)1,4,5
56.Quyidagi ekosistemalarning qaysi birida hayvonlardan hasharotlar ko`p uchraydi?

A)Dasht B)O`rmon C)o`tloq D)Tundra

57.O`tloqlar qaysi hududlarni o`z ichiga oladi?

A)Adir va to`qaylarni

B) Pasttekisliklar, daryo qirg‘og‘idagi yerlarni

C)Tog`li hududlarni va cho`llarni

D)Pasttekisliklar,cho`llar va tog`li hududlarni
58.Tabiiy ekosistemalar nechta tipga bo`linadi?

A)2 B)3 C)4 D)6

59. Kserofitlar o‘t o‘simliklar, qisman butalar, efemerlar ko‘p uchraydigan biomni aniqlang.

A)Sahrolar B)tropik o`rmonlar

C)tayga D)Dasht
60.Tropik o‘rmonlar uchun mos keluvchi javoblarni ajrating.

1.Turlar soni ko‘pligi bilan ajralib turadi. 2. Kserofitlar o‘t o‘simliklar, qisman butalar, efemerlar ko‘p uchraydi3.harorat va yillik yog‘in miqdori yuqori darajada bo‘lgan, o‘simliklarning o‘sishi va rivojlanishi uchun barcha sharoit yetarli bo‘lgan hududlarda (Janubiy Amerika shimoli, Markaziy Amerika, Shimoliy Afrika, Hind va Tinch okeanidagi orollar) uchratish mumkin.

4. O‘rtacha yillik yog‘in miqdori 200–250 mm. 5.O‘simlik turlari ham juda ko‘p,daraxtlar yarus bo‘ylab zich joylashgan.6. daraxtlarda o‘sadigan epifitlar, ildizi tuproqlarda bo‘lib, o‘zi daraxtlarga chirmashib to ularning eng yuqori qismlariga yetib boruvchi lianalar ko‘p uchraydi. 7. tuyoqli hayvonlardan bizon, antilopa, sayg‘oq, kenguru, jirafa, zebra, oq nosoroglar uchraydi.

8.sutemizivchilar (maymunlar, yalqovlar)uchraydi.

A)1,3,5,7 B)2,4,6,8

C)1,3,5,6,8 D)3,4,5,6,7

61.Quyidagi biomlarni ularga xos bo`lgan xususiyatlar bilan juftlang.

a-Tayga b-Dasht c-o`tloq d-Sahro e-Tropik o`rmon f-Mo`tadil iqlim mintaqasining keng bargli o`rmonlari

1.Yirtqichlardan bo`ri,sher,qoplon,gepard,giyena itlari uchraydi.2.Bu biogeotsenozlarda asosan boshoqli va boshqa gulli o`simliklar o`sadi. 3.Hayvonlar orasida hasharotlar ko`p uchraydi.4.Doimiy yashil ignabargli daraxtlar hukmronlik qiladi(pixta,kedr,qarag`ay) 5.Yirik bargli daraxtlar buk,lipa,eman,zarang,shumtol o`sadi 6.Kserofit o`t o`simliklar ,qisman butalar efemerlar ko`p uchraydi 7.Daraxtlar yarus bo`ylab zich joylashgan,epifitlar va lianalar ko`p uchraydi.

A)a-1,b-3,c-2,d-6,e-7,f-5 B)a-4,b-1,c-2,3,d-6,e-7,f-5

C) a-1,b-3,c-2,d-5,e-6,f-4 D) a-4,b-1,c-2,d-5,e-7,f-6
62…….da yonma-yon o‘suvchi bir turga mansub o‘simliklarni uchratish mushkul. Odatda bu biogeotsenozlarda har xil turga mansub o‘simliklar yonma-yon o‘sadi.Hozirgi kunda o‘rmon biogeotsenozlari keskin kamayib bormoqda. Bu esa o‘z navbatida biosferaga sezilarli ta’sir o‘tkazadi.

A) Tayga B) o`tloq

C) Sahro D) Tropik o`rmon
63.Chuchuk suv ekosistemalaridagi cheklovchi omilni aniqlang.

A)Haroratning pastligi B)Oziq yetishmasligi

C) Suv tarkibida erigan gazlar, kislorod va karbonat angidridning miqdori o‘zgaruvchan

D)Suv tarkibidagi har xil zararli moddalarning ko`pligi

64.Chuchuk suvda yashaydigan organizmlar hayot shakllariga ko‘ra qanday guruhlarga ajratiladi?

A)Produtsent,konsument,redutsent

B) bentos, plankton, nekton

C)Faol va nofaol

D)Qisqa kun,uzun kun,neytral
65.Barcha chuchuk suv havzalari tuzilishiga ko‘ra nechta va qanday guruhga bo‘linadi?

A) 3ta.1)oqmaydigan suv havzalari – ko‘l, hovuzlar;2) oqadigan suv havzalari – daryo, soy, buloqlar; 3)botqoqlar.

B) 3ta.1)oqmaydigan suv havzalari – ko‘l,soylar;2) oqadigan suv havzalari – daryo, buloqlar; 3)botqoqlar

C) 2ta.1)oqmaydigan suv havzalari – ko‘l, hovuzlar;2) oqadigan suv havzalari – daryo, soy, buloqlar;

D) 3ta.1)oqmaydigan suv havzalari – ko‘l, buloqlar,soylar;2) oqadigan suv havzalari – daryo, hovuzlar 3)botqoqlar
66.Quyidagilarning qaysilari “dengiz ekosistemalari”ga kiradi?

1.Daryolar 2. ochiq dengizlar (okean), 3.Ko`llar 4.kontinental shelflar,5. ko‘rfazlar,6. bo‘g‘ozlar,7.botqoqliklar 8.daryolarning quyilish joylari (limanlar)

A)1,3,5,7 B)2,4,5,6,8

C)1,2,3,5,6 D)2,4,6,7,8

67. Dengiz ekosistemalariga xos bo`lgan xususiyatlarni ajrating.

1. Dengiz ekosistemalari Yer sharining 70% ini egallaydi. 2.Dengizlarning faqat yuza qismida hayot bor 3.Dengizlar va okeanlarda suvning doimiy aylanishi kuzatiladi, dengiz ekosistemalarida to‘lqinlar vujudga keladi.4. Dengiz suvining sho‘rlanish darajasi juda yuqori (40% gacha) 5. Dengizda yashovchi organizmlarda suv yo‘qotilishiga qarshi bir qancha moslanishlar vujudga kelgan.6. Dengizlarda plankton, nekton va bentos organizmlar yashaydi.

A)1,3,4,5 B)2,4,6

C)1,3,5,6 D)2,4,5,6

68.Tirik organizmlarning deyarli necha foizi tropik o`rmonlarda yashaydi?

A)30% B)20% C)40% D)50%

69.Respublikamizning cho‘l ekotizimiga xos bo`lmagan xususiyatlarni ajrating.

1. Cho‘l mintaqasi butun respublikamiz hududining 60% dan ko‘pini tashkil qiladi

2.dengiz sathidan 4000–5000 m gacha bo‘lgan balandlikda joylashgan. 3.Shimoliy-g‘arbiy hududlar cho‘l va chala cho‘llardan iborat 4.Biologik mahsuldorlikni cheklovchi omili sho`rlanishning yuqoriligi hisoblanadi.5Yog‘ingarchilikning oylik miqdori 200 mm dan oshmaydi 6. asosan yog‘ingarchilik qish-bahor faslida kuzatiladi.7. Harorat yozda +40+45°C ga yetadi .8. Cho‘l mintaqasida o‘simliklarning tarqalishi yillik yog‘in miqdoriga bog‘liq.

A)1,3,6,7,8 B)2,4,5

C)1,2,4,5 D)2,3,6,7,8
70.Cho‘l mintaqasida o‘simliklarning xilma-xilligini nima belgilaydi?

A)Namlikning yuqori bo`lishi

B)Yog`ingarchilik miqdori

C) tuprog‘ining xilma-xil bo‘lishi

D)haroratning yuqori bo`lishio‘simliklarning xilma-xilligini belgilaydi.
71.Cho`l ekotizimini tuproq strukturasiga ko‘ra unda o`sadigan o`simliklar bilan juftlang.

a- sho‘rxok tuproqli cho‘llar b-qum tuproqli cho‘llar c-gipsli cho‘llar

1.seret baliqko‘z,2. saksovul 3. qizil sho‘ra,4. qora boyalich5. sarsazan 6. sag‘an 7. qumtariq 8. buyurg‘un 9. juzg‘un 10. shuvoq 11. silen 12. iloq

A)a-1,3,5 b-2,6,7,9,11,12 c-4,8,10

B) a- 2,6,7,9,11,12 b-1,3,5c-4,8,10

C) a- 1,3,5,7 b-2,3,4,6,8 c-9,10,12

D)a-1,3,5 b-2,6,7,9,11 c-4,8,10,12
72.Cho‘l hayvonlarining suvsizlikka moslashish mexanizmlarini aniqlang.

1.Cho‘lda yashovchi sudralib yuruvchilar, mayda kemiruvchilar suvsizlikka fiziologik va etologik jihatdan moslashgan.2. Bu hayvonlar ichimlik suviga unchalik muhtoj emas, chunki ular organizmida iste’mol qilingan oziqning parchalanishi natijasida metabolik suv hosil bo‘ladi. 3.Ular siydigining konsentratsiyasi juda pastligi uchun organizmdan suv kam ajraladi. 4.Tuyoqli hayvonlar suvsiz joydan suvli joyga migratsiya qiladi 5.Umurtqasiz hayvonlarning asosiy qismini hasharotlar tashkil qiladi va hayvonlarning ko‘pchiligi kunduzgi hayvonlar hisoblanadi.6.Moddalar almashinuvi sust kechadi.

A)1,2,3.5 B)3,5,6 C)1,2,4,6 D)1,2,4
73.Cho‘llarda asosiy sutemizuvchilarni ajrating.

1.qo‘shoyoqlar 2.qilquyruq 3. barxan mushugi,4.oqquyruq 5. jayron, 6.olaqo‘zon,7.qizilquyruq 8. xo‘jasavdogar

A)1,3,4,5,6 B) 1,2,3,5.8

C)1,3,4,5,6,8 D)2,3,6,7

74. Cho‘llarda asosiy yirtqich sutemizuvchilarni ajrating.

1.qo‘shoyoqlar 2. tasqara 3. barxan mushugi,4.oqquyruq 5. jayron, 6.olaqo‘zon,7. tulki 8. xo‘jasavdogar

A)1,3,4 B) 1,2,3,5.8 C)3,6,7 D)2,3,6,7
75. Cho‘llarda asosiy tuyoqli sutemizuvchilarni ajrating.

1.qo‘shoyoqlar 2. tasqara 3. barxan mushugi,4.oqquyruq 5. jayron, 6.olaqo‘zon,7. tulki 8. xo‘jasavdogar

A)1,3,4 B) 4,5,8 C)4,5 D)2,3,6,7
76.To‘qaylar uchun mos keluvchi to`g`ri javobni aniqlang.

A)Dengiz sathidan 400-500m balandlikda joylashgan.

B) daryo bo‘ylaridagi sernam yerlarda joylashgan daraxt, buta va o‘tlardan tashkil topgan chakalakzorlardan iborat.

C) Bu ekotizimda butalardan qamish, ro‘vak, shirinmiya, qo‘g‘a, yantoq keng tarqalgan;

D) O‘zbekiston hududining dengiz sathidan 500–1200 m gacha bo‘lgan joylardir
77.Respublikamiz to`qaylari uchun xos bo`lmagan xususiyatlarni ajrating.

1.To‘qaylar quruqlik bilan chambarchas bog‘langan. 2.O‘zbekistondagi eng katta to‘qaylar Sirdaryo bilan Amudaryo bo‘ylarida joylashgan. 3.To‘qaylarda o‘tlardan qamish, ro‘vak, shirinmiya, qo‘g‘a, yantoq keng tarqalgan; 4.butalardan turang‘il, yulg‘un, tol, jiyda uchraydi5. To‘qaylar daryo sohillarini (qirg‘oqni) yemirilishiga sabab bo`ladi 6.cho‘llarning quruq havosini ma’lum darajada yumshatadi va uni kislorod bilan boyitadi

A)2,3,6 B)1,4,5

C)1,3,5 D)2,3,6

78.To‘qay sutemizuvchilarini ajrating.

1.qo‘shoyoqlar 2.to‘ng‘iz,3. to‘qay mushugi,4. bo‘rsiq,5. barxan mushugi6.oqquyruq

A)1,2,3 B)2,3,4 C)1,3,5 D)2,4,6.
79.Adirlar(a) Tog`o`rmonlari(b)uchun xos bo`lgan xususiyatlarni juftlang.

1. O‘zbekiston hududining dengiz sathidan 500–1200 m gacha bo‘lgan joylardir 2. Dengiz sathidan 1200 –1600 metrdan 2700 –2800 metrgacha balandlikda joylashgan 3.tuprog‘i cho‘lga nisbatan unumdor, o‘simliklarning vegetatsiya davri birmuncha uzoq davom etadi.4. yong‘oq, olma, tog‘olcha, do‘lana, bodom, qatrong‘i, nok, archa, terak, qayin, kamxastak kabi daraxtlar 5. na’matak, uchqat, zirk, tobulg‘i, irg‘ay kabi butalar o‘sadi 6.Bu mintaqada madaniy ekinlar sun’iy sug‘oriladi yoki lalmi ekinlar ekiladi. 7.Bu mintaqa o‘simliklarining ko‘pchiligi chim hosil qilib o‘sadi.8.Qushlardan burgut, yapaloqqush, tasqara, kaklik, zarg‘aldoq kabilar yashaydi

A)a-1,3,5,7 b-2,4,6,8 B)a-1,3,6,7 b-2,4,5,8

C)a-2,4,5,8 b-1,2,6,7 D)a-1,2,5 b-2,3,5

80.Produtsentning biomassasi – 700000 kg, qarchig‘ayning biomassasi – 7 kg. Qarchig‘ay qaysi tartib konsument bo‘la oladi?

A)2 B)3 C)4 D)5

81.O‘simlik – quyon – tulkidan iborat oziq zanjirida o‘simlik biomassasi 100 t. Agar bir tulkining massasi 10 kg bo‘lsa, tulkilar populatsiyasidagi individlar sonini aniqlang.

A)10 B)20 C)100 D)1000

82. 2- va 4-tartib konsumentlarining umumiy biomassasi 1010 kg. 1-tartib konsumentlarning umumiy biomassasini aniqlang.

A)10000kg B)100000kg C)11000 D)110000

83. Ekologik piramida qoidasidan foydalanib, dengiz ekosistemasida vazni 300 kg keladigan bitta tulen uchun oziq zanjirida qancha fitoplankton(1), mayda baliq(2), yirtqich baliq (3) kg kerak bo‘lishini aniqlang.

A)1-30000; 2-3000;3-300

B)1-300000 ;2-30000 ;3-3000

C)1-30000 ;2-300000 ;3-3000

D)1-3000;2-30000;3-300000
84.Oziq zanjiri fitoplankton – baliqlar – baliqchi qushdan iborat. Baliqchi qushning massasi 1 kg (quruq moddaning ulushi 40%)ga teng. Bir yil davomida 2000 kg fitoplankton quruq massasi hosil bo‘ladigan dengizda nechta baliqchi qush oziqlanishi mumkin?

A)20 B)200 C)50 D)40

85. Oziq zanjiri o‘simlik – juft tuyoqli hayvon – bo‘ridan iborat. Ekologik piramida qoidasidan foydalanib, bo‘ri oziqlanishi mumkin bo‘lgan biogeotsenozning maydonini (m2) aniqlang. O‘simliklar biomassasi 2000 g/m2 ga teng, organizmlar tanasi massasi ulushining 70% ini suv tashkil etadi (bo‘rining vazni 55 kg).

A)200m²B)850m²C)825m²D)2750m²

86.Ko‘rshapalakning yangi tug‘ilgan ikkita bolasining har biri 1 g massaga ega. Bir oy davomida onasi ularni sut bilan boqdi, natijada ularning vazni 4,5 g ga yetdi. Shu vaqt ichida ona ko‘rshapalak qancha hasharotlarni tutib yeydi?

A)7000gr B)700gr C)450gr D)4500gr

87.Ko‘rshapalakning yangi tug‘ilgan ikkita bolasining har biri 1 g massaga ega. Bir oy davomida onasi ularni sut bilan boqdi, natijada ularning vazni 4,5 g ga yetdi. Shu vaqt ichida ona ko‘rshapalak hasharotlarni tutib yedi. Shu hasharotlar oziqlanadigan o‘simliklarning massasini aniqlang.

A)7000gr B)700gr C)450gr D)4500gr

88.2- va 4-tartib konsumentlarining umumiy biomassasi 1010 kg. 2-tartib konsumentlarning umumiy biomassasini aniqlang.

A) 10000 kg B)1000kgC)11000 D)110000

89.Tog`dagi muhofazaga molik o`simlik turlarini aniqlang.

1.Bo`znoch 2.lola 3.bo`yimadaron4.shirach 5.kovrak 6.zirk

A)1,3,5 B)2,3,4,5 C)2,4,5 D)1,2,5,6
90. Tog`dagi muhofazaga molik o`simlik turlari qanday hayotiy shaklga ega?
A)bir va ko`p yillik o`t B)2yillik va ko`p yillik o`t C)buta va ko`p yillik o`t D)Ko`p yillik o`t
91.Tog` o`rmonlaridagi butalarni ajrating.

1.lola 2.na’matak, 3.uchqat, 4.shirach 5.zirk, 6.kovrak 7.tobulg‘i, 8. irg‘ay

A)1,4,7,8 B)2,3,4,5 C)2,3,5,7,8 D)2,3,4,5,7
92.Cho`lga xos bo`lgan qaysi hayvonlar adirning quyi qismida ham yashaydi?
1. oqquyruq, 2.jayron 3. kaltakesak 4. sariq ilon 5. malla yumronqoziq 6. boltayutar

A)1,2,6 B)1,3,4 C)2,3,4 D)3,4,5

93.Quyidagi qushlar dengiz sathidan qancha balandlikda joylashgan ekosistemada tarqalgan?
burgut, miqqiy, qirg‘iy, boltayutar, ilonburgut, ukki, boyo‘g‘li, bedana, kaklik, so‘fito‘rg‘ay

A)O‘zbekiston hududining dengiz sathidan 500–1200 m gacha bo‘lgan joylarida

B) Dengiz sathidan 1200 –1600 metrdan 2700 –2800 metrgacha balandlikda

C) Dengiz sathidan 1200 –1600 metr balandda

D) Dengiz sathidan 400-500m balandlikda
94.Adirning tuyoqli sutemizuvchilarini aniqlang.

A) sichqon, kalamush, yumronqoziq

B) oqquyruq, jayron

C)Xongul,tovushqon

C)Kabarga,yelik
95.Tog‘ o‘rmonlarida tarqalgan yirtqich sutemizuvchlarni aniqlang.

1.o‘rmon sichqoni,2. tog‘ suvsari,3. qunduz,4. o‘rmon olmaxoni, 5.qo‘ng‘ir ayiq,6. chipor sirtlon, 7. yovvoyi qo‘y 8. to‘ng‘iz

A)1,4,5,7 B)2,3,4,5,6

C)1,3,5,6,8 D)2,3,5,6

96.Tog‘ o‘rmonlarida tarqalgan mushuksimonlar oilasi vakillarini aniqlang.

1.silovsin,2. tog‘ suvsari,3. qunduz,4. qoplon 5.qo‘ng‘ir ayiq,6. chipor sirtlon, 7. tulki 8. to‘ng‘iz

A)1,4,5,7 B)1,4 C)1,4,6 D)3,4,6
97.”Zarg`aldoq”hayvonlarning qaysi sinfiga mansub va qaysi mintaqada tarqalgan?

A)Baliqlar,To`qay B)Sudralib yuruvchilar ,cho`l C)Qushlar,Adir D)Qushlar, tog` o`rmon

98.Yaylov o`simliklari uchun xos bo`lgan xususiyatni ajrating.

A)Uzun va keng yuzali ildiz tizimi hosil qiladi.

B)Tuproqda chim hosil qiladi

C)Soyada o`sishga moslashgan

D) Yer bag‘irlab o‘sishga moslashgan
99.Respublikamiz hududidagi dengiz sathidan 2700 -2800 m va undan balandda joylashgan mintaqa uchun xos bo`lgan xususiyatlarni ajrating.

1.Bu mintaqa o`simliklarining vegetatsiya davri bir muncha uzoq davom etadi 2.Havosi nihoyatda sovuq, doim kuchli shamol esadi. 3.Daryo suvlari bilan chambarchas bog`langan 4.Bu yerda o‘sadigan daraxt va butalar past bo‘yli bo‘ladi.5.o`simliklari yer bag‘irlab o‘sishga moslashgan 6.Tuprog`i cho`lga nisbatan birmuncha unumdor.

A)1,3,4,5 B)2,4,5 C)1,4,6 D)2,4,6
100.Yaylovda yostiq hosil qilib o‘sadigan o‘simliklarni ajrating.

A)irg‘ay, na’matak

B) sanchiqo‘t, yunona

C) kirpio‘t,zirako‘t

D) sug‘uro‘t, betaga
101.Yaylov mintaqasida tarqalgan yirtqich sutemizuvchilarni aniqlang.

1-qo‘ng‘ir ayiq,2- ilvirs, 3-tog‘ takasi,4- arxar,5- muflon,6- qoplon,7- bo‘ri;8-bo`rsiq

A)1,2,6,7,8 B)2,3,4,5 C)1,2,6,7 D)2,6,7,8

19 – 21 - §

1. Tabiiy (a) va sun’iy (b) ekosistemalarni aniqlang.

1) suv omborlari 2) oq saksovullarning rivojlanishi 3) ignabargli o’rmonlar 4) dam olish oromgohi 5) o’tloqlarda sanoat korxonalari qurilishi 6) limanlar

A) a-1,3,5 b-2,6 B) a-2,3; b-4,5

C) a-2,6; b-3,5 D) a-1,6; b-4,5,6

2. Ekosistemalar nimasiga ko’ra tabiiy va sun’iy xillarga ajratiladi?

A) tuzilishiga ko’ra B) joylashishiga ko’ra

C) tabiat bilan bog’liqligiga ko’ra

D) kelib chiqishiga ko’ra

3. Quruqlik ekosistemalari uchun xos bo’lgan xususiyatlarni aniqlang.

1) kam hududlarni egallagan 2) yer sharining 70 % ni egallagan 3) uning tarkibiga limanlar kiradi 4) gazlarning miqdori o’zgaruvchanligi cheklovchi omil hisoblanadi 5) namlik cheklovchi omil hisoblanadi 6) uning tarkibiga biomlar kiradi 7) yer yuzidagi barcha tirik organizmlar uchun zarur 8) suvning doimiy aylanishi kuzatiladi 9) harorati doimiy ravishda o’zgarib turadi

A) 1,4,7 B) 2,3,8

C) 5,6,9 D) 2,5,7

4. Chuchuk suv ekosistemalari uchun xos bo’lgan xususiyatlarni aniqlang.

A) 1,4,7 B) 2,3,8 C) 5,6,9 D) 2,5,7
5. Dengiz ekosistemalari uchun xos bo’lgan xususiyatlarni aniqlang.

A) 1,4,7 B) 2,3,8 C) 5,6,9 D) 2,5,7
6. Faqat quruqlikda mavjud bo’lgan ekosistemalar yig’indisining qanday turlari bor?

1) tropik o’rmonlar 2) chuchuk suv 3) alp tundrasi 4) sahrolar 5) dengiz 6) limanlar 7) kontinental shelflar 8) dashtlar 9) ko’rfazlar 10) tayga

A) 1,3,5,7 B) 2,4,8,9

C) 1,4,9,10 D) 1,2,3,4

7. Tayga biomi uchun xos bo’lgan o’simliklar (a) va hayvonlar (b) ni toping.

1-qunduz 2-qarag’ay 3-kedr 4-cladoniya 6-funariya 7-eman 8-norka 9-qulon 10-qandim 11-silovsin 12-qutb boyqushi 13-los 14-efemerlar 15-lipa 16-bo’ri

A) a-2,3; b-1,8,13B) a-4,5; b-12

C) a-7,15; b-11,13 D)a-10, b-9,16

8.Tundra biomi uchun xos bo’lgan o’simliklar (a) va hayvonlar (b) ni toping.

1-qunduz 2-qarag’ay 3-kedr 4-cladoniya 6-funariya 7-eman 8-norka 9-qulon 10-qandim 11-silovsin 12-qutb boyqushi 13-los 14-efemerlar 15-lipa 16-bo’ri

A) a-2,3; b-1,8,13 B) a-4,5; b-12

C) a-7,15; b-11,13 D)a-10, b-9,16

9. Sahro biomi uchun xos bo’lgan o’simliklar (a) va hayvonlar (b) ni toping.

1-qunduz 2-qarag’ay 3-kedr 4-cladoniya 6-funariya 7-eman 8-norka 9-qulon 10-qandim 11-silovsin 12-qutb boyqushi 13-los 14-efemerlar 15-lipa 16-bo’ri

A) a-2,3; b-1,8,13 B) a-4,5; b-12

C) a-7,15; b-11,13 D)a-10, b-9,16

10. Mo’tadil iqlimli o’rmon biomi uchun xos bo’lgan o’simliklar (a) va hayvonlar (b) ni toping.

1-qunduz 2-qarag’ay 3-kedr 4-cladoniya 6-funariya 7-eman 8-norka 9-qulon 10-qandim 11-silovsin 12-qutb boyqushi 13-los 14-efemerlar 15-lipa 16-bo’ri

A) a-2,3; b-1,8,13 B) a-4,5; b-12

C) a-7,15; b-11,13 D)a-10, b-9,16

11. Tundra uchun xos bo’lgan xususiyatlarni toping.

1) qishki harorat 0 ° C dan past 2) asosan o’tlar, qisman daraxt va butalar o’sadi 3) hayvonlardan oq nosorog, bizonlar uchraydi 4) yevroosiyoning shimoliy qismlari va Shimoliy Amerikani o’z ichiga oladi 5) yillik harorat 0 ° C dan past 6) daraxtlar umuman uchramaydi 7) o’simliklardan buk, lipa, emanlar uchraydi 8) hayvonlarida qishki uyqu, migratsiya holatlari uchraydi 9) qishi uzoq va sovuq, yog’ingarchilik ko’p 10) botqoqliklar va ko’llar uchraydi 11) sporali o’simliklar, lishayniklar tarqalgan

A) 1,2,3 B) 4,10,9

C) 5,6,11 D) 1,7,8

12. Igna bargli o’rmon uchun xos bo’lgan xususiyatlarni toping.

1) qishki harorat 0° C dan past 2) asosan o’tlar, qisman daraxt va butalar o’sadi 3) hayvonlardan oq nosorog, bizonlar uchraydi 4) yevroosiyoning shimoliy qismlari va Shimoliy Amerikani o’z ichiga oladi 5) yillik harorat 0 ° C dan past 6) daraxtlar umuman uchramaydi 7) o’simliklardan buk, lipa, emanlar uchraydi 8) hayvonlarida qishki uyqu, migratsiya holatlari uchraydi 9) qishi uzoq va sovuq, yog’ingarchilik ko’p 10) botqoqliklar va ko’llar uchraydi 11) sporali o’simliklar, lishayniklar tarqalgan

A) 1,2,3 B) 4,10,9

C) 5,6,11 D) 1,7,8

13. Mo’tadil iqlim mintaqasining keng bargli o’rmonlari uchun xos bo’lgan xususiyatlarni toping.

1) qishki harorat 0° C dan past 2) asosan o’tlar, qisman daraxt va butalar o’sadi 3) hayvonlardan oq nosorog, bizonlar uchraydi 4) yevroosiyoning shimoliy qismlari va Shimoliy Amerikani o’z ichiga oladi 5) yillik harorat 0 ° C dan past 6) daraxtlar umuman uchramaydi 7) o’simliklardan buk, lipa, emanlar uchraydi 8) hayvonlarida qishki uyqu, migratsiya holatlari uchraydi 9) qishi uzoq va sovuq, yog’ingarchilik ko’p 10) botqoqliklar va ko’llar uchraydi 11) sporali o’simliklar, lishayniklar tarqalgan

A) 1,2,3 B) 4,10,9

C) 5,6,11 D) 1,7,8

14. Dasht biomi uchun xos bo’lgan xususiyatlarni toping.

A) 1,2,3 B) 4,10,9

C) 5,6,11 D) 1,7,8

15. O’tloqlar uchun xos bo’lgan xususiyatlarni toping.

1) turlar soni ko’pligi bilan ajralib turadi 2) o’simliklari asosan o’tlardan iborat 3) daraxtlari yarus bo’ylab zich joylashgan 4) efemerlar ko’p uchraydi 5) kunlari juda issiq, tunlari esa sovuq 6) epifitlar va lianalar ko’p uchraydi 7) o’simliklari yetarli darajada namlikni talab qiladi 8) asosan boshoqli va gulli o’simliklar o’sadi 9) hayvonlarining ko’pchiligi tunda faollashadi 10) sutemizuvchilardan maymunlar va yalqovlar uchraydi 11) kemiruvchilardan tovushqon va yumronqoziqlar uchraydi 12) hayvonlar orasida hasharotlar ko’p uchraydi

A) 1,3,6,10 B) 2,7,8,12

C) 3,5,9,10 D) 4,5,9,11

16. Sahrolar uchun xos bo’lgan xususiyatlarni toping.

A) 1,3,6,10 B) 2,7,8,12

C) 3,5,9,10 D) 4,5,9,11

17. Tropik o’rmonlar uchun xos bo’lgan xususiyatlarni toping.

A) 1,3,6,10 B) 2,7,8,12
C) 3,5,9,10 D) 4,5,9,11
18. Epifitlar (a) va lianalar (b) uchun xos bo’lgan xususiyatni toping.

A) a-suvsizlikka chidamli, kserofit o’simlik; b-tropik o’rmonlarda ko’plab uchraydi

B) a-ildizi tuproqda, o’zi esa daraxtga chirmashib o’sadi; b-ildizi tuproqqa yetib bormaydi, daraxtda o’sadi

C) a- ildizi tuproqqa yetib bormaydi, daraxtda o’sadi; b-ildizi tuproqda, o’zi esa daraxtga chirmashib o’sadi

D) a-ildizi bo’lmaydigan parazit o’simlik; b-boshqa o’simlik shirasi bilan oziqlanadi
19. Chuchuk suv ekosistemasi uchun cheklovchi omil nima?

A) suvning sho’rlanish darajasi

B) suv tarkibida erigan gazlar, kislorod, karbonat angidridning miqdori o’zgaruvchanligi

C) suv tarkibida erigan gazlar, kislorod, karbonat angidridning miqdori juda kamligi

D) boshqa ekosistemalarga nisbatan kam hududni egallaganligi
20. Tirik organizmlarning deyarli 50 %i uchraydigan ekosistemani aniqlang.

A) tropik o’rmonlar B) tayga

C) chuchuk suv D) keng bargli o’rmon
21. Cho’l ekotizimi uchun quyidagilarning qay biri xos?

1) respublikamiz hududining 60 % dan ko’proq qismini tashkil qiladi 2) daraxt, buta va o’tlardan tashkil topgan chakalakzorlardan iborat 3) fizik-geografik sharoiti va landshafti juda xilma-xil 4) sun’iy sug’oriladigan va lalmi ekinlar ekiladi 5) o’simliklarining ko’pchiligi chim hosil qilib o’sadi 6) muhofazaga molik turlari ko’p 7) havosi nihoyatda sovuq, doim kuchli shamol esadi 8) o’tlardan qamish, ro’vak, qo’g’a keng tarqalgan 9) sutemizuvchilardan barxan mushugi, olaqo’zan, tulki uchraydi 10) butalardan irg’ay, uchqat, tobulg’I kabilar uchraydi 11) dengiz sathidan 2700-2800 metrgacha balandlikda uchraydi

A) 4,5 B) 1,3,9 C) 6,10 D) 2,8,11
22. Adir ekotizimi uchun quyidagilarning qay biri xos?

A) 4,5 B) 1,3,9 C) 6,10 D) 2,8,11
23. Tog’ o’rmonlari uchun quyidagilarning qay biri xos?

A) 4,5 B) 1,3,9 C) 6,10 D) 2,8,11
24. Yaylovlar uchun quyidagilarning qay biri xos?

A) 4,5 B) 1,3,9 C) 6,10 D) 11,7
25. To’qaylar uchun quyidagilarning qay biri xos?

A) 4,5 B) 1,3,9 C) 6,10 D) 2,8
26. Oqquyruqning yuragi uchun tegishli bo’lmagan javobni toping.

A) chap qorincha sistolasi paytida yarimoysimon klapan yopiq bo’ladi

B) o’ng qorincha diastolasi paytida uch tavaqali klapan ochiq bo’ladi

C) ikki tavaqali klapan ochiq bo’lganda chap qorincha diastola holatida bo’ladi

D) to’g’ri javob yo’q
27. Quyidagi o’simliklarning qaysi hayotiy shaklga mansubligini aniqlang.

1) qo’g’a 2) yulg’un 3) kamxastak 4) tobulg’i 5) ro’vak 6) toron 7) qatrong’i 8-kovrak

a-daraxt; b-buta; c-yarim buta; d-ko’p yillik o’t

A) a-3,4; b-2,5; c-6; d-8 B) a-3,7; b-2,4; d-1,5,8

C) a-1,7; b-2; c-4; d-6,8 D) a-2,7; b-3; d-5,8
28. Quyida shiraga boy o’simliklar (a), yostiq hosil qilib o’sadigan o’simliklar (b), gipsli cho’llarda o’sadigan o’simliklar (c), chim hosil qiladigan o’simliklar (d) ni toping.1-kirpio’t, 2-shuvoq, 3-buyurg’un, 4-qo’ziquloq, 5-kakra, 6-sarsazan, 7-qizil sho’ra, 8-zirako’t, 9-sag’an

A) a-6,9; b-1,8; c-3,2; d-4,7

B) a-6,7; b-1,8; c-2,3; d-4,5

C) a-1,8; b-2,3; c-4,5; d-8,9

D) a-7,9; b-2,3; c-1,8; d-6,4
29. Organizmida iste’mol qilingan oziqning parchalanishi natijasida metabolik suv hosil bo’ladigan organizmlarni aniqlang.

A) bo’rsiq, tovushqon B) ilonburgut, echkemar

C) yovvoyi qo’y, to’ng’iz D) oqquyruq, olaqo’zan
30. Boltayutar qaysi mintaqada uchraydi va qaysi sinf vakili?

A) tog’ mintaqasida; sutemizuvchilar

B) yaylov mintaqasida; qushlar

C) tog’ mintaqasida; qushlar

D) yaylov mintaqasida; sudralib yuruvchilar
31. To’qaylarda uchraydigan yog’ochligi yumshoq (a) va yog’ochligi qattiq (b) o’simliklarni aniqlang.

A) a-tol; b-turang’il B) a-jiyda; b-yulg’un

C) a-terak; b-saksovul D) a-tol; b-qora boyalich
32. Faqat cho’l mintaqasida tarqalgan qushlarni toping.

1) to’rg’ay; 2) yo’rg’a tuvaloq; 3) ilonburgut 4) tasqara 5) ukki 6) boyo’g’li 7) so’fito’rg’ay 8) tentakqush 9) xo’jasavdogar 10) qirg’ovul

A) 1,2,7,8,9 B) 1,2,4,6,7,8,9

C)1,3,7,9 D) 3,5,8,9,10

33. To’qaylarning ahamiyati to’g’ri ko’rsatilgan javobni toping.

1) daryo sohillarini yemirilishdan saqalaydi 2) quruq havoni ma’lum darajada yumshatadi, kislorod bilan boyitadi 3) o’simliklarining ko’pchiligi chim hosil qilib o’sganligi uchun, tuproqni suv, shamol, yog’in eroziyasidan saqlaydi 4) muhofazaga molik turlari juda ko’p 5) Sirdaryo va Amudaryo suvlari kamayishini oldini oladi 6) turli mo’ynali hayvonlarni saqlash va ko’paytirish uchun zarur

A) 1,3,5 B) 2,4,6 C) 1,2,6 D) 2,3,4
34. Quyida cho’llarda uchraydigan, yuragi to’rt kamerali, bosh miya po’stlog’ida ilonizi burmalari bo’ladigan hayvonlar keltirilgan javobni toping.

1) tolay tovushqoni 2) chipor sirtlon 3) boltayutar 4) chiyabo’ri 5) jayron 6) bo’rsiq 7) qo’ng’ir ayiq 8) silovsin 9) ilonburgut 10) kaklik 11) ilvirs

A) 3,9,10 B) 6,7,8 C) 4,5 D) 1,5
35. Quyida adirlarda uchraydigan, yuragi to’rt kamerali, bosh miya po’stlog’ida ilonizi burmalari bo’ladigan hayvonlar keltirilgan javobni toping.

1) tolay tovushqoni 2) chipor sirtlon 3) boltayutar 4) chiyabo’ri 5) jayron 6) bo’rsiq 7) qo’ng’ir ayiq 8) silovsin 9) ilonburgut 10) kaklik 11) ilvirs

A) 3,9,10 B) 6,7,8 C) 4,5 D) 1,5
36. Quyida tog’larda uchraydigan, yuragi to’rt kamerali, bosh miya po’stlog’ida ilonizi burmalari bo’ladigan hayvonlar keltirilgan javobni toping.

1) tolay tovushqoni 2) chipor sirtlon 3) boltayutar 4) chiyabo’ri 5) jayron 6) bo’rsiq 7) qo’ng’ir ayiq 8) silovsin 9) ilonburgut 10) kaklik 11) ilvirs

A) 3,9,10 B) 6,7,8 C) 4,5 D) 1,5
37. Quyida adirlarda uchraydigan, yuragi to’rt kamerali, hidni yaxshi ajrata olmaydigan bo’ladigan hayvonlar keltirilgan javobni toping.

1) tolay tovushqoni 2) chipor sirtlon 3) boltayutar 4) chiyabo’ri 5) jayron 6) bo’rsiq 7) qo’ng’ir ayiq 8) silovsin 9) ilonburgut 10) kaklik 11) ilvirs

A) 3,9,10 B) 6,7,8 C) 4,5 D) 1,5
38. Quyida yaylov mintaqasida uchraydigan, tuxum hujayrasining shakllanish bosqichida qo’shimcha qobiqlar hosil bo’ladigan organizmlarni toping.

1) xo’jasavdogar 2) bo’ri 3) boltayutar 4) zarg’aldoq 5) oqquyruq 6) charx ilon 7) tog’ zog’chasi 8) kaklik 9) silovsin

A) 4,8 B) 3,7 C) 1,6 D) 2,5
39. Quyida tog’ mintaqasida uchraydigan, tuxum hujayrasining shakllanish bosqichida qo’shimcha qobiqlar hosil bo’ladigan organizmlarni toping.

1) xo’jasavdogar 2) bo’ri 3) boltayutar 4) zarg’aldoq 5) oqquyruq 6) charx ilon 7) tog’ zog’chasi 8) kaklik 9) silovsin

A) 4,8 B) 3,7 C) 1,6 D) 2,5
40. Quyida cho’l mintaqasida uchraydigan, tuxum hujayrasining shakllanish bosqichida qo’shimcha qobiqlar hosil bo’ladigan organizmlarni toping.

1) xo’jasavdogar 2) bo’ri 3) boltayutar 4) zarg’aldoq 5) oqquyruq 6) charx ilon 7) tog’ zog’chasi 8) kaklik 9) silovsin

A) 4,8 B) 3,7 C) 1,6 D) 2,5
41. Cho’l moyqurti uchun tegishli bo’lmagan javobni toping.

A) arteriya va vena qonlari batamom ajralgan

B) noto’g’ri metamorfoz bilan rivojlanadigan organizm C) geterotrof organizm

D) yurakning chap qorinchasidan toza qon chiqadi

42. Oqquyruq va qo’ziquloq uchun umumiy bo’lgan xususiyatlarni toping.

1) mitoxondriyalarida ATF sintezlanadi 2) hujayra qobig’i sellulozadan tashkil topgan 3) adir mintaqasida tarqalgan 4) yuragi to’rt kamerali, issiqqonli hayvon 5) oziq zanjirida ishtirok etadi

A) 1,4 B) 2,3 C) 4,5 D) 3,5
43. Tuproqning strukturasiga ko’ra qanday cho’llar farqlanadi?

1) sho’rxok tuproqli cho’l 2) chala cho’l 3) qumli cho’l 4) toshli-qum tuproqli cho’l 5) gipsli cho’l

A) 1,3,5 B) 1,2,4 C) 1,2,3,4,5 D) 1,3,4,5
44. Namlik yetishmasligiga chidamli, sho’rlangan tuproqda o’sish xususiyatiga ega bo’lgan o’simliklar keltirilgan qatorni toping.

1) saksovul 2) sarsazan 3) gledichiya 4) qizil sho’ra 5) terak 6) akatsiya 7) sag’an

A) 1,3,5 B) 2,3,7 C) 3,4,5 D) 2,6,7
45. “Bu yerning hayvonot dunyosi ham o’ziga xos, hayvonlarning asosiy qismini hasharotlar tashkil qiladi, hayvonlarining ko’pchiligi tunda faol”Bu xususiyatlar qaysi mintaqaga tegishli?

A) to’qay B) adir C) yaylov D) cho’l

46. Sun’iy ekosistemalar uchun xos bo’lgan xususiyatlarni aniqlang.

1) o’zini o’zi boshqara olmaydi 2) faqat quyosh energiyasidan foydalanadi 3) insonning ta’sirisiz uzoq vaqt mavjud bo’la olmaydi 4) o’tloq sun’iy ekosistemaning kichik modeli 5) o’zini-o’zi tiklay olmaydi

A) 1,2,3 B) 1,4,5 C) 2,3,4 D) 1,3,5
47. Shahar ekositemasida o’sadigan o’simliklarning asosiy vazifasi nimadan iborat?

A) havo tarkibini me’yorda ushlab turish

B) organik moddalar hosil qilish

C) havodagi erkin azotni o’zlashtirish

D) barcha javoblar to’g’ri
48. Agroekosistemalarning asosiy elementlarini aniqlang.

1) tugunak bakteriyalari 2) saksovul 3) mikoriza zamburug’lari 4) g’o’za 5) tillako’z 6) tulki 7) xara

A) 1,3,4,5,6 B) 2,5,6,7 C) 1,3,4,5 D) 3,5,6,7
49. Tog’ o’rmonlarida qanday qushlar uchraydi?

1) ukki 2) burgut 3) zarg’aldoq 4) kaklik 5) bedana 6) tasqara 7) so’fito’rg’ay

A) 2,3,4,6 B) 1,3,5,7 C) 2,4,6,7 D) 3,4,5,7
50. Ekologik sistemaning stabillashishiga yordam beradigan organizmni toping.

1) tukli ari 2) go’za 3) gabrobrakon 4) g’umay 5) asalari 6) beda 7) qoramol

A) 1,3,7 B) 2,4,5 C) 1,3,5 D) 2,4,6

19 – 29 - §

1.Tabiiy (I) va agroekosistemaga (II) ga xos xususiyatlarni juftlang.

1.Biosferaning evolyutsiya jarayonida shakllangan birlamchi tabiiy elementar birligi. 2.Biosferaning inson tomonidan o’zgartirilgan elementar birligi. 3.O’z-o’zini boshqarish va tiklash xususiyatiga ega. 4.Ekotizim inson ishtirokisiz uzoq muddat davomida barqaror. 5. Qo’shimcha energiya va kimyoviy moddalar inson tomonidan sun’iy ravishda kiritiladi. 6.Inson oziq zanjirining asosiy elementi. 7.Inson faoliyati ta’siri kam. 8.Inson aralashuvisiz ekotizim tez nobud bo’ladi. 9.Asosiy energiya manbai quyosh. 10.Turlar xilma-xilligi bilan ta’riflanadi.11.Ekologik nishalarning turli-tumanligi bilan ta’riflanadi.12. 2-nomi agrosenoz.

A) II-1,3,4,7,9,10,11 I-2,5,6,8,12

B) I-1,3,4,7,9,10,11 II-2,5,6,8,12

C) II-1,3,4,7,9, I-2,5,6,8,12,10,11

D) I-1,3,4,7,9,10,12 I-2,5,6,8,12

2.Quyidagi suv havzasi oziq zanjiri sxemasining qaysi biri to’g’ri tuzilgan?

A) Bir hujayrali suvo’t—karp lichinkasi—cho’rtan—chivin lichinkasi---infuzoriya tufelka.

B) Bir hujayrali suvo’t— chivin lichinkasi—cho’rtan—karp lichinkasi---infuzoriya tufelka.

C) Bir hujayrali suvo’t---infuzoriya tufelka—chivin lichinkasi---karp lichinkasi—cho’rtan.

D) Infuzoriya tufelka --- Bir hujayrali suvo’t —chivin lichinkasi---karp lichinkasi—cho’rtan.
3. a)V.I.Vernadskiy b) J.B.Lamark c)E.Zyus d)Ch.Elton

1-Biosfera ta’limoti 2-Biosfera atamasi3-“Xayot qobig’i” haqidagi dastlabki fikr 4-‘’Yerning paydo bolishidan kop vaqt o’tmay xayot paydo bolgan, u sayyoramiz qiyofasini o’zgartiruvchi asosiy omillardan biri bo’lgan’’5-atomlarning biogen migratsiyasi.

Quyidagi tushunchalarni mualliflari bilan birlashtiring.

A)a-1.5.4 b-3 c-2

B)a-1.5.4 b-3 c-2

C)a-1.5.4 b-3 c-2

D)a-1.4 b-3.5 c-2
4.To’g’ri fikrni aniqlang.

A)Grafit, granit, oxaktosh, bazalt-qattiq moddalar

B)Tirik modda-o’ sish ko’payish, harakatlanish, yer yuzi bo’ylab tarqalish, tana shakli o’lchami, kimyoviy tarkibining bir hilligi kabi hususiyatlarga ega.

C)Tabiiy kuchlar tasirida harakatlanish passif harakat hisoblanadi.

D)Bulutlar, qo’ng’ir suv o’tlar, diatom suv o’tlari, nursimonlar tarkibida kremniy to’playdi.
5. Biosferaning barcha tarkibiy qismlari .... orqali o’zaro bog’langan.

A)modda va energiya almashinuvi

B)energiya almashinuvi

C)modda va energiyaning davriy aylanishi

D)turlarning har hilligi
6. Noto’g’ri fikrni toping.

A)Toglarda 6 km dan balandda CO2 gazining konsentratsiyasi juda past bo’lgani va suv yo’qligi sababli o’simliklar o’smaydi.

B)Gidrosferaning ayrim bakteriyalar topilgan eng chuqur qismi (yer osti suvlarida va neft quduqlarida) 3-4 km ni tashkil etadi.

C)Plankton, nekton, bentos kabi organizmlar jamoasi gidrosferaning 10kmgacha chuqurlikkacha bo’lgan masofada tarqalgan

D)Litosferada har 100m chuqurlikda harorat +3 C ga ortadi.
7.Atmosferada vaqtincha bo’ladigan organizmlar guruhini tanlang.

A)Ayrim yirtqich qushlar

B)o’simlik va zamburug’larning sporalari

C)tog’lardagi tarqalgan o’simliklar

D)virus va bakteriyalar
8. Tranosferaning balandligi ekvatorda(a), qutblarda(b) metr.

A)a-18-20m; b-8-10m

B)a-8-10m; b-18-20m;

C)a-20-22m; b-8-10m

D)a-20-25; b-8-10m
9.Quyidagi foizlarni hususiyatlari bilan juftlang. 1)96.4% 2)70% 3)66.7% 4)0.13% 5)0.8-1%

a)okean biomassasi b)yer yuzidagi tirik biomassaning geterotrof organizmlarga ta’luqli qismi c)suvning yer yuzidagi egallagan qismi d)suvning dunyo okeanidagi qismi f)chuchuk suvning Arktika, Antarktida, shuningdek turli qialarning tog’ cho’qqilari muzliklaridagi qismi

A)1-d 2-b 3-a 4-c 5-f

B)1-d 2-c 3-c 4-a 5-b

C)1-c 2-c 3-f 4-a 5-b

D)1-d, 2-c 3-f 4-a 5-b

10. Destruktiv va muhit yaratish funksiyalar yig’indisi qaysi funksiyani hosil qiladi?

A)gaz almashinuv funksiyasi

B)Transport funksiyasi

C)Energiya funksiyasi

D)Konsentratsiyalash funksiyasi
11.Qazilma ko’rinishida to’planadigan energiya turlarini ko’rsating.

A)Oxaktosh, neft, toshko’mir

B)Torf, neft, toshko’mir

C)Toshko’mir, grafit, neft

D)gil, bo’r, toshko’mir
12.Muhit yaratish funksiyasi natijasida….

A)Organik brikmalar minerallashadi

B)Oxaktosh konlari hosil bo’ladi

C)Energiya, torf, neft toshko’mirda to’planadi.

D)birlamchi okean suvining tarkibi o’zgaradi
13.Uglerodning qaysi brikmasi qattiq modda(a) biogen modda(b)

A)a-olmos b-grafit B)a-torf b-grafit

C)a-granit b-ko’mir D)a-grafit b-ko’mir
14.Quyidagilardan qaysi biri tirik moddalarning hususiyati emas?

A)Meharnizatsiyalanish B)Agantatsiya

C)Transformatsiya D)Destruksiya
15.Glabal jarayonni aniqlang?

A)Ozon qatlamining mavjudligi

B)korbonat angdrid gazi miqdorining doimiyligi C)Modda va energiya almashinuvi D)A va B
16.Yer shari qobig’lari to’g’ri keltirilgan qatorni aniqlang.

A)Atmosfera, gidrosfera, biosfera

B)litosfera, gidrosfera, atmosfera

C)Troposfera, atmosfera, biosfera

D)stratosfera, gidrosfera, rizosfera
17.Troposfera haqidagi noto’g’ri ma’lumotni aniqlang? A)Stratosfera yuqori qatlami 40-50 km

B)Traposferada atmosfera massasining 70% va suv bug’larining deyarli xammasi jamlangan

C)Ozon qatlami biosferaning eng yuqori chegarasi hisoblanadi 20-22km balantlikda ozon ning konsentarsiyasi maksimal darajada.

D)Traposferaning balantligi qutblarda 8-10 km ni tashkil etadi

18. Atmosferadagi qaysi gazlar parnik effektini hosil qiladi?

A)suv bug’i, karbonat angdrid, metan, azot oksidlari

B)karbonat angdrid, metan, argon, azot

C)karbonat angdrid, suv bug’lari, kislorod, amiyak.

D)metan, azot oksidlari, argon, vodorod.
19.Biogen moddalarni aniqlang.

A)mikroroganizm, grafit B)oxaktosh, granit

C)kvars, torf D)oxaktosh, torf
20. …. kelib chiqishi jihatdan qadimiy, tuzilishi jihatdan murakkab, ko’p komponentli, o’z tarkibi va dinamikasini belgilaydigan sistemadir.

A)biogen moddalar B)Troposfera

C)Biosfera D)Tuproq
21. Tirik organizmlarda miqdori nisbatan ko’p bo’lgan metal qaysi?

A)kremniy B)kaliy C)temir D)kalsiy

22.Biosferaning destruktiv funksiyasida ishtirok etmaydigon organizmlarni belgilang.

A)Xantoriya parentina B)vertetsilium

C)pisum sativum D)manna
23. Yer sayyorasining biologik massasi o’rtacha qanchani tashkil etadi?

A)2423 milliard tonna B)2324 milliard tonna

C)2423 million tonna D)2400 milliard tonna
24. Neft tashuvchi mehanik qurulma.

A)Trauler B)Tolerant

C)Tanker D)Zakaznik
25.Ekosistemaning barqarorligi(a) biosferaning barqarorligi(b) qaysi hususiyatlarda namoyon bo’ladi.

1) turlarning xilma-xilligi 2)tarkibning doimiyligi 3)funksiyalarining doimiyligi 4)tirik organizmlarning hayotiy faolligi 5)ekosistema tarkibiy qismlarining bir vakili ikkinchisining o’rnini to’ldira olishi 6)ziyon yetganda ham qaytadan tiklana olish xususiyati A)a-1.4.5 b-6.2.3 B)a-6.2.4 b-1.3.5

C)a-6.2.3 b-1.4.5 D)a-2.3.4 b-1.5.6
26.Biologik davriy aylanishning geologik davriy aylanishdan farqlarini aniqlang.

1)xarakatlantiruvchi kuch-suvning okean va quruqlik o’rtasida aylanishi 2)xarakatlantiruvchi kuch-tirik organizmning oziqlanishidagi farqlar 3)barcha kimyoviy elementlar qatnashadi 4)faqat biogen elementlar qatnashadi 5)davriy aylanish sikli 100 yil 6)davriy aylanish sikli 10000 yil 7)biosfera doirasida sodir bo’ladi 8)fotosintez sodir bo’ladi

A)2.4.5.7 B)1.4.5.6 C)2.3.4.5 D)8.1.2.4
27.Adirlarda uchrovchi kemiruvchilarni aniqlang. A)suvar, qunduz B)yumronqoziq, kalamush sichqon C)sichqon, kalamush, jayron

D)sichqon, echkemar, yumronqoziq

28.Adirlarning boshqa ekosistemalardan muhum farqlarini aniqlang.

A)Xavosi nihoyatda sovuq, kuchli shamollar esadi B)Turli mo’ynali va foydali hayvonlarni saqlash va ko’paytirish mumkun

C)Kserofit o’simliklar ko’plab uchraydi

D)Ko’pchilik o’simliklar chim hosil qilib o’sadi

29.O’zbekiston hududida dengiz sathidan 500-1200 m gacha bo’lgan joylarda uchrovchi avtotrof organizmlarni aniqlang.

A)qirg’iy B)jayron C)qo’ziquloq D)oqquyruq

30. Dasht, saxro, cho’l, adir ekosistemasida uchrovchi geterotrof organizmlarni tanlang.

A)suvsar B)tuvaloq C)yumronqoziq D)tovushqon

31.Tulki uchrashi mumkun bo’lgan ekosistemalarni aniqlang.

1)tog’ o’rmonlari 2)yaylov 3)adir 4)cho’l 5)to’qay 6)saxro 7)tropik o’rmon 8)dasht 9)keng bargli o’rmon 10)taiga 11)tundra 12)o’tloq

A)10.11.1.6.4.9 B)2.4.1.10.3.9

C)1.5.4.6 D)1.4.6.12.11.10

32.O’zbekistonning yovvoyi cho’chqa uchraydigon ekosistemada uchrovchi organizmni aniqlang.

A)qoplon, marmarak B)bo’rsiq, qayin

C)g’oz churrak D)ukki, boyo’g’li
33.Oqquyruqning oqquraydan farqlarini aniqlang. A)Hujayra qobig’i qattiq

B)Adirlarda uchrovchi organism

C)erkin harakat qila oladi D)hujayra markazi mavjud
34.Yaylovlar uchrovchi yirtqich sut emizuvchilar turkumi vakillarini tanlang.

1)muflon 2)bo’ri 3)ilvirs 4)tog’ takasi 5)boltayutar 6)qoplon 7)arxar 8)qo’ng’ir ayiq

9)tulki 10)bo’rsiq

A)10.9.6.8 B)1.7.8.6 C)2.3.4.5 D)6.2.3.8.

35. Biosferaga ta’rif bering.

1. Tirik organizmlarning yashash muhiti. 2. Organizmlar hayot faoliyatining mahsuli. 3. Sayyoradagi barcha tirik organizmlar va ularning yashash muhitini qamrab olgan yaxlit sistema. 4. Global ekotizim.

A)1,2 B) 1,2,3 C) 2,3,4 D) 1,2,3,4
36.Biosfera komponenti nima?

A) biosenoz B) biogeosenoz

C) populatsiya D) tur
37.Biosfera qaysi qatlamlarni o’z ichiga oladi?

A) Litosferaning yuqori qatlami, gidrosferaning barcha qatlami va atmosferaning quyi qatlami.

B) Litosferaning quyi qatlami, gidrosferaning barcha qatlami va atmosferaning yuqori qatlami.

C) Litosferaning barcha qatlami, gidrosferaning yuqori qatlami va atmosferaning quyi qatlami.

D) Litosferaning yuqori qatlami, gidrosferaning quyi qatlami va atmosferaning barcha qatlami.
38.Hamma qismida ham hayot mavjud bo’lmagan qatlam tarkibini aniqlang.

1.Azot 2.H₂ 3.O₂ 4.Argon 5.CO₂ 6.Suv bug’i 7.CH₄ 8.Azot oksidlari 9.Chang 10.H₂S

A) 1,2,3,4,5,9,10 B) 1,3,4,9,2,10

C) 1,3,4,5,6,7,8 D) 1,2,3,4,5,6,7

39. .Atmosferadagi gazlar tarkibini aniqlang.

1.Azot2.Kislorod 3.Argon 4.Karbonad angidrid.

a) 0,04%ga yaqin b) 78% c)1%dan kam d)21%

A) 1-d, 2-b, 3-c, 4-a B) 1-b, 2-d, 3-a, 4-c

C) 1-b, 2-d, 3-c, 4-a D) 1-b, 2-a, 3-c, 4-d
40.Parnik effektini nimalar hosil qiladi?

1. 1.Azot 2.H₂ 3.O₂ 4.Argon 5.CO₂ 6.Suv bug’i 7.CH₄ 8.Azot oksidlari 9.Chang 10.H₂S

A) 1,5,9,10 B) 3,4,9,2 C) 6,5,7,8 D) 1,2,3,4
41.Biosfera barqarorligi nimaga bog’liq?

1.Turlar xilma-xilligi. 2.Barcha jarayonlarning tartibliligiga. 3. Biosferani tashkil etuvchi tirik organizmalrning o’zaro murakkab munosabatlarining xilma-xilligiga 4. Energiyaning tashqi muhitdan olishiga. 5.Moddalar davriy aylanishining dinamik muvozanatda namoyon bo’lishiga. 6. O’z-o’zini boshqara olishiga.

A)2,3,5 B) 2,3,5,6 C) 1,3,5 D) 4,2,6
42.Biosferaning asosiy vazifasi nimadan iborat?

A) Yerdagi hayot shakllarining xilma-xilligini va ularning uzoq davr mobaynida saqlanishini ta’minlash.

B)Abiogen va biogen hosil bo’ladigan moddalarga odam faoliyati ta’sirini o’rganish.

C)Biosferadagi bioxilma-xillikni saqlash.

D) Kelib chiqishi qadimiy, tuzilishi murakkab, ko’p komponentli, o’z-o’zini boshqara oladigan sistemani o’rganish.
43.Yerdagi hayotiy jarayonlarning davomiyligini ta’minlaydigan muhim global jarayonlarga nimalar kiradi?

1.Quyosh energiyasining uzluksiz qabul qilinishi. 2. Parnik effektining hosil bo’lishi. 3.Erkin kislorodning hosil bo’lishi. 4. Ozon qatlamining hosil bo’lishi. 5.Ozon qatlamining yemirilishi. 6. CO₂ ning doimiy saqlanishi. 7.Tirik organizmlarning zarur kimyoviy moddalar bilan ta’minlanishi.8.Turlar va ekotizimlar bioxilma-xilligini rivojlanishi uchun yetarli shart-sharoit mavjudligi.

A) 1,2,3,4,5,6 B) 1,3,4,6,7,8

C) 1.3.4.7.8 D) 1,3,4,5,7,8

44.Zamonaviy biologiya qaysi muammoni biosfera darajasida hal etadi?

A) CO₂ miqdorining doimiy saqlanishi

B)Atmosfera tarkibidagi CO₂ konsentratsiyasining inson faoliyati bilan bog’liq holda o’zgarishi.

C)CO₂ miqdorini boshqarish.

D)CO₂ va O₂ miqdori muvozanatini saqlash.
45.Biosfera chegaralari nima bilan belgilanadi?

A)Hayotni ta’minlovchi shart-sharoit bilan.

B) Yer qatlamlarida tirik organizmlarning egallagan joyi bilan.

C)CO₂ va O₂ miqdori bilan.

D) Tirik organizmlar soni va biomassasi bilan.
46.Starotosferadan so’ng keladigan qatlamlarni ularni balandligi bilan juftlang.

1.mezosfera 2.termosfera-ionosfera 3.ekzosfera

a) 80 km gacha b) 80-800gacha v) 800 km dan baland

A) 1-v, 2-b, 3-a B) 1-a, 2-b, 3-v

C) 1-b, 2-v, 3-a C) 1-v, 2-a, 3-b
47.Atmosferadagi qatlamlarda harorat qanday bo’ladi?

A)mezosfera-+1000⁰C termosfera- -90⁰C

B) mezosfera-+2000⁰C termosfera- -90⁰C

C) mezosfera- -90⁰C termosfera- +1000-+2000⁰C

D) mezosfera-+90⁰C termosfera- -1000⁰C
48. Yer yuzidagi suv miqdori to’g’ri berilgan javobni toping.

A) Dunyo okeanida-96,4%, yer osti va yer usti chuchuk suvi-3%

B) Dunyo okeanida-96 %, yer osti va yer usti chuchuk suvi-4%

C) Dunyo okeanida-96,4%, yer osti va ye usti chuchuk suvi-3%

D) A) Dunyo okeanida-96,4%, yer osti va ye usti chuchuk suvi-3,6%
49.Chuchuk suv zahirasining 2/3 qismi qayerga to’g’ri keladi?

A) Arktika va Antarktida

B) Arktika va tog’ cho’qqilaridagi muzliklar

C) Arktika, Antarktida va tog’ cho’qqilaridagi muzliklar

D) Antarktida , muz tog’lari va tog’ cho’qqilari
50.Okeanlarga xos bo’lgan jamoalarni ko’rsating.

1. Populatsiya 2.Suvo’tlari 3. Plankton 4. Bentos 5.Gala 6.Nekton

A) 1,3,5 B) 3,4,6 C) 3,4,5 D) 1,5,2
51.Gidrosferaning quyi chegarasi qaysi okeanda va necha km?

A) Tinch okeani 12 km.

B) Atlantika okeani 11 km.

C) Tinch okeani 3-4 km

D) Tinch okeani 11km
52. Okeanning 300 m chuqurlikkacha bo’lgan suvida qanday organizmlar yashaydi?

A) O’simlik va o’simlik bilan oziqlanuvchi hayvonlar.

B) Plankton va bentos organizmlar.

C) O’simliklar va planktonlar.

D) Produsentlar va ikkilamchi konsumentlar.
53.Biosferada eng muhim o’rin tutadigan va Yerdagi hayotning barqarorligini ta’minlaydigan asosiy manba nima?

A) Atmosfera B) Litosfera

C) Gidrosfera D) Stratosfera
54.Litosferaning qanday chuqurligida organizmlar yashay oladi?

A) 10 sm dan bir nech 10 m gacha

B) 10 m dan bir nech 10 m gacha

C) 10 sm dan bir nech 10sm gacha

D) 10 sm dan bir nech 100 m gacha
55.Qaysi organizmlar litosferaning bir necha 10 metrgacha bo’lgan chuqurligida yashay oladi?

1. krot 2. Bakteriya 3. Chuvalchang 4. Ko’rsichqon 5. O’simlik ildizlari 6.hasharot lichinkalari 7.yumronqoziq.

A) 2,3,5,1 B) 1,3,4,5 C) 2,3,5,6 D) 3,4,6,7
56.Yerning qattiq qobig’idagi hayotni cheklovchi omil nima?

A) Yorug’lik va haroratning yetishmasligi

B) yorug’lik yetishmasligi va tuproq unumdorligi

C) Haroratning yuqoriligi va tuproq zichligining kamligi

D) Yorug’lik kamigi, haroratning yuqoriligi va zichlikning kattaligiHar
57.Har 100 metrda nima o’zgaradi?

A) balandlikda 0,6⁰C pasayadi, chuqurlikda

+3 ⁰C ortadi.

B) balandlikda 0,6⁰C ortadi, chuqurlikda +3⁰C pasayadi.

C) balandlikda +3⁰C pasayadi, chuqurlikda

0,6⁰C ortadi

D) balandlikda 0,6⁰C ortadi, chuqurlikda +3⁰C ortadi
58.Litosferaning (I), gidrosferaning (II) quyi chegaralarini aniqlang.

A) I-3 km II-11 km B) I-3 km II-11 km

C) I-11 km II-3 km D) 1-7 km II-10 km
59.Biosferadagi tirik moddalarni nimalar tashkil qiladi?

A) Produsentlar, konsumentlar va redusentlar

B) O’simliklar, hayvonlar

C) Produsentlar va redusentlar

D) Barcha tirik organizmlar va suv
60.Biosferaning tirik moddalariga xos xususiyatlar qaysilar?

1.O’sish. 2. Ko’payish 3.Harakatlanish 4.Regeneratsiya 5.Yer yuzi bo’ylab tarqalish 6.Tana shakli, o’lchami va kimyoviy tarkibning xilma-xilligi . 7.Oziq va yashash uchun kurash 8.Gomeostaz.

A) 1,2,3,4,5,6,7,8 B) 1,2,3,4,5,6,7

C) 1,2,3,5,6,7 D) 2,3,4,7,8,1

61.Biosferaning qattiq moddasini guruhlarga ajrating.

I-Minerallar II- Tog’ jinslari.

1.Olmos. 2.Marmar. 3.Granit. 4.Zumrad 5.Kvars. 6.Toshko’mir.

A) I-3,2 II-1,4,5 B) I-3,2 II-1,4,6

C) II-3,2 I-1,4,5 D) I-3,2,6 II-1,4
62.Quyidagilarni biogen moddalar(I) va abiogen va biogen hosil bo’luvchi moddalar(II) ga ajrating.

1.Torf. 2. Toshko’mir 3.Qumli tuproq. 4.Gil tuproq. 5.Bo’r. 6.Tuproq qatlami 7.Ohaktosh. 8.Sur tuproq

A) I-1,2,5,7 II-3,4,6,8 C) I-3,2,1,7 II-1,4,6

B) II-3,2,5,7 I-1,4,5,8D) I-7,2,6, II-3,4,6.8

63.Quyidagi moddalarni qaysi guruhga kirishi bilan juftlang.

I.Biogen. II.Biogen va abiogen. III. Radioaktiv. IV.Tarqoq atomlar. V.Kosmik moddalar.

1.Ayrim element atomlari. 2.Atmosfera gazlari. 3.Suv havzasi tubi. 4.Meteoritlar. 5.Radioaktiv moddalar.

A) I-2, II-3, III-5, IV-4, V-1

B) I-2, II-5, III-3, IV-4, V-1

C) I-2, II-3, III-5, IV-1, V-4

D) I-3, II-2, III-5, IV-4, V-1
64.Tirik moddaga xos bo’lmagan xususiyatni toping.

A) Tirik modda evolyutsion yuksalish xususiyatiga ega.

B) Tirik moddada hosil bo’lgan kimyoviy bog’lar o’zida katta energiya saqlaydi.

C) Tabiiy kuchlar ta’sirida organizmlarning harakatlanishi faol harakat hisoblanadi.

D) Tirik modda tashqi muhitga adaptatsiya xususiyatiga ega.
65.Tirik moddaga xos bo’lmagan xususiyatni toping.

A) Harakatlanish orqali tirik organizmlar organic moddalar va energiyaning 1-joydan 2-joyga ko’chishini ta’minlaydi.

B) Tirik modda individlar yig’indisidan iborat.

C) Tirik modda quyosh energiyasini transformatsiya qiladi.

D) Tirik modda faol va passiv harakatlanadi
66.Tirik moddaga xos bo’lgan xususiyatni toping

A) Organizmlarning energiya sarfi hisobiga mustaqil harakatlanishi faol harakatlanish hisoblanadi.

B) Tirik modda evolyutsion yuksalish xususiyatiga ega emas.

C)Tirik modda alohida individlardan iborat.

D)Tirik modda morfologik va kimyoviy bir xillik bilan ta’riflanadi.
67. Tirik moddaga xos bo’lgan xususiyatni toping

A) Baliqlarning suv oqimiga qarshi suzishi tabiiy kuchlar ta’sirida bo’ladi.

B) Yerning tortish kuchi ta’sirida harakatlanish faol harakatlanish deyiladi.

C) Tirik organizmlarning hayotiy jarayonlari va kimyoviy reaksiyalar betartib ravishda kechadi.

D)Tirik moddalar tashqi muhit sharoitiga yuksak darajada moslashgan.
68.V.I.Vernadskiy fikricha biosferani o’zgartiruvchi kuch sifatida asosiy rolni nima bajaradi?

A)Tirik modda B) Qattiq modda

C) Radioaktiv modda

D) Biogen va abiogen hosil bo’lgan modda

69. Tirik organizmlarning energtik funksiyasiga xos bo’lgan xususiyat qaysi javobda berilgan?

A)Ekotizimlarda yo’qotilgan energiya o’rnining qoplanishi va biosferada hayot davomiyligi ta’minlanadi.

B) Tirik organizmlar tashqi muhitdan biogen elementlarni to’playdi.

C) Biogen, biogen va abiogen hosil bo’luvchi moddalar paydo bo’ladi.

D) Atmosfera gazlar tarkibi, birlamchi okean suvi tarkibi o’zgaradi.
70. Tirik organizmlarning destruktiv funksiyasiga xos bo’lgan xususiyat qaysi javobda berilgan?

A)Ekotizimlarda yo’qotilgan energiya o’rnining qoplanishi va biosferada hayot davomiyligi ta’minlanadi.

B) Tirik organizmlar tashqi muhitdan biogen elementlarni to’playdi.

C) Biogen, biogen va abiogen hosil bo’luvchi moddalar paydo bo’ladi.

D) Atmosfera gazlar tarkibi, birlamchi okean suvi tarkibi o’zgaradi
71. Tirik organizmlarning konsentratsiyalash funksiyasiga xos bo’lgan xususiyat qaysi javobda berilgan?

A)Ekotizimlarda yo’qotilgan energiya o’rnining qoplanishi va biosferada hayot davomiyligi ta’minlanadi.

B) Tirik organizmlar tashqi muhitdan biogen elementlarni to’playdi.

C) Biogen, biogen va abiogen hosil bo’luvchi moddalar paydo bo’ladi.

D) Atmosfera gazlar tarkibi, birlamchi ocean suvi tarkibi o’zgaradi
72.Tirik organizmlarning destruktiv funksiyasiga xos bo’lgan xususiyat qaysi javobda berilgan?

A)Ekotizimlarda yo’qotilgan energiya o’rnining qoplanishi va biosferada hayot davomiyligi ta’minlanadi.

B) Tirik organizmlar tashqi muhitdan biogen elementlarni to’playdi.

C) Biogen, biogen va abiogen hosil bo’luvchi moddalar paydo bo’ladi.

D) Atmosfera gazlar tarkibi, birlamchi ocean suvi tarkibi o’zgaradi
73.Tirik moddalar tarkibidagi qaysi elementlar anorganik tabiatga nisbatan yuqori bo’ladi?

A) H, C, N, O, Na, Mg, Cr, S, Cl, K, Ca

B) H, C, N, O, Na, Mg, Cr, S, Cl, K, Fe

C) H, C, N, O, Na, Mn, Cr, S, Cl, K, Ca

D) H, C, N, O, Na, Mn, Cr, S, Cl, K, Fe
74.Qaysi organizmlar kremniy to’playdi?

1.Bulutlar. 2. Diatom suvo’tlar. 3.Qo’ng’ir suvo’tlar. 4.Nursimonlar. 5. Umurtqalilar skeleti.

A) 1,2,3,4 B) 1,3,5,6 C) 1,2,4 D) 3,4
75. Qaysi organizmlar yod elementi to’playdi?

1.Bulutlar. 2. Diatom suvo’tlar. 3.Qo’ng’ir suvo’tlar. 4.Nursimonlar. 5. Umurtqalilar skeleti.

A) 1,2,3,4 B) 1,3,5,6 C) 1,2,4 D) 3
76.Organizmlarni Cr to’playdiganlarni (I) ga va J ni to’playdiganlarni (II) ga tering.

1.Bulutlar. 2. Diatom suvo’tlar. 3.Qo’ng’ir suvo’tlar. 4.Nursimonlar. 5. Umurtqalilar skeleti

A) I-2,1,4 II-3 B) I-2,1,5 II-3

C) I-1,4 II-3,5 D) I-1,4 II-3,1

77. .Organizmlarni Cr to’playdiganlarni (I) ga va P ni to’playdiganlarni (II) ga tering.

1.Bulutlar. 2. Diatom suvo’tlar. 3.Qo’ng’ir suvo’tlar. 4.Nursimonlar. 5. Umurtqalilar skeleti

A) I-2,1,4 II-3 B) I-2,1,4 II-5

C) I-1,4 II-3,5 D) I-1,4 II-3,1

78. .Organizmlarni J to’playdiganlarni (I) ga va P ni to’playdiganlarni (II) ga tering.

1.Bulutlar. 2. Diatom suvo’tlar. 3.Qo’ng’ir suvo’tlar. 4.Nursimonlar. 5. Umurtqalilar skeleti

A) I-3 II-5 B) I-5 II-3

C) I-3 II-3,5 D) I-1,4 II-3,1

79.Nobud bo’lgan organizmlar tarkibidagi organic birikmalarning parchalanishi va minerallanishi tirik organizmlarning qaysi funksiyasiga misol bo’ladi?

A) Gaz almashish. B) Destruktiv

C) Energetik D) Transport
80.Qaysi organizmlar tog’ jinslarini yemira oladi?

1.Bakteriyalar.2.Yashil suvo’tlar 3. Ko’k yashil suvo’tlar. 4. Zamburug’lar 5.Lishayniklar. 6.Bir hujayrali hayvonlar.

A) 1,5,2,3 B) 3.4.6..5 C) 3.1.4.5 D) 2,6,1,5
81. Tirik moddalarning qaysi funksiyasi organizmlar yashashi uchun qulay sharoit yaratish bilan belgilanadi?

A)Muhit yaratish funksiyasi. .

B) Destruktiv funksiyasi

C) Energetik funksiyasi

D) Transport funksiyasi.
82.Tirik moddalarning qaysi funksiyasi tufayli biosferadan ajralgan mineral moddalar davriy aylanishga qo’shiladi?

A)Muhit yaratish funksiyasi. .

B) Destruktiv funksiyasi

C) Energetik funksiyasi

D) Transport funksiyasi.
83. Tirik moddalarning qaysi funksiyasi tufayli moddalarning og’irlik kuchiga qarshi va gorizontal yo’nalishda bir joydan boshqa joyga ko’chishi kuzatiladi?

A) Transport B) Destruktiv

C) Energetik D) Transport
84. Tirik moddalarning qaysi funksiyasi tufayli tirik organizmlarning quyosh energiyasini o’zlashtirib, uni organik moddalarning kimyoviy bog’lar energiyasiga aylanishi yuz beradi?

A) Muhit yaratish funksiyasi

B) Energetik funksiyasi

C) Transport funksiyasi

D) Transport funksiyasi
85. . Tirik moddalarning qaysi funksiyasi tufayli tirik organizmlarning hayotiy jarayonlarida ayrim moddalarni to’plash xususiyati namoyon bo’ladi?

A)Muhit yaratish funksiyasi. .

B) Energetik funksiyasi

C) Transport funksiyasi

D) Konsentratsiyalash funksiyasi
86.Metan gazi qanday hosil bo’ladi?

A) Metan hosil qiluvchi bakteriyalar organik birikmalarning parchalanishi natijasida.

B) Metan hosil qiluvchi zamburug’lar organik birikmalarning parchalanishi natijasida.

C)Organik moddalarning destruktorlar tomonidan parchalanishi natijasida.

D) Uglevodli birikmalarning mikroorganizmlar tomonidan parchalanishi natijasida.
87.Gaz almashinuv funksiyasini qaysi funksiyalarning yig’indisi sifatifda qarash mumkin?

A) Destruktiv va konsentratsiyalash.

B) Destruktiv va muhit yaratish

C) Oksidlanish- qaytarilish va energetic

D) Muhit yaratish va energetic
88.Kislorod fotosintez jarayonida, CO₂ esa nafas olish jarayonida ajraladi (I); Fotosintez jarayonida CO₂ gazi uglevodgacha qaytariladi, nafas olish jarayonida esa uglevodlar CO₂ va suvgacha oksidlanadi(II). Bu jarayonlar tirik moddaning qaysi funksiyalariga xos?

A) I-konsentratsiyalash, II- gaz almashinish

B) I-energetik, II-transport.

C) I-gaz almashinish, II- oksidlanish-qaytarilish

D) I- oksidlanish-qaytarilish II- gaz almashinish
89.Oksidlanish- qaytarilish funksiyasi tirik moddaga xos bo’lgan qaysi funksiyaning bir ko’rinishi?

A)Muhit yaratish funksiyasi. .

B) Destruktiv funksiyasi

C) Energetik funksiyasi

D) Transport funksiyasi
90.Tirik moddaning pastdan yuqoriga, okeandan quruqlikka harakatlanishi uning qaysi xususiyatiga xos?

A) Transport B) Destruktiv

C) Energetik D) Transport
91.V.I.Vernadskiy fikricha tirik moddalar yordamida kimyoviy moddalarning migratsiyasi nima deb ataladi?

A) Moddalar biogen migratsiyasi.

B) Atomlar biogen migratsiyasi

C) Moddalar davriy aylanishi

D) Kimyoviy moddalar migratsiyasi
92.Qit’alarda tarqalgan yashil o’simliklar tirik modda biomassasining necha % ni tashkil qiladi?

A) 0,8 % B) 99,2 % C) 1% D) 99%

93. Qit’alarda tarqalgan hayvonlarlar tirik modda biomassasining necha % ni tashkil qiladi?

A) 0,8 % B) 99,2 % C) 1% D) 99%

94. Qit’alarda tarqalgan hayvonlar (I) va yashil o’simliklar (II) tirik modda biomassasining necha % ni tashkil qiladi?

A) II-0,8%I- 99,2 % B) I-0,8% II- 99,2 %

C) II- 1% I- 99 % D)II- 99,2% I- 0,8 %
95.Quruqlikda o’simliklar biomassasi (I) va okeanda hayvon biomassasi (II) necha % ga to’g’ri keladi?

A) II-99% I- 93 % B) I- 92% II- 99,2 %

C) II- 1% I- 99 % D) II- 93% I- 99%
96.O’simliklar va hayvonlar biomassasini o’zaro taqqoslasak qanday bo’ladi?

A)Hayvon-2400 mlrd.t O’simlik-3 mlrd.t

B)Hayvon- 3 mlrd.t O’simlik-2400 mlrd.t

C) Hayvon-2423 mlrd.t O’simlik-3 mlrd.t

D) Hayvon-2400 mlrd.t O’simlik-3,5 mlrd.t
97.Yer yuzidagi avtotroflar (I) va geterotroflar (II) biomassasi qancha % ga to’g’ri keladi?

A) II-98% I- 2 % B) I- 1 % II- 99 %

C) II- 2% I- 98 % D) I- 99% II- 1%
98.Quyidagi quruqliklarni biomassasi ortib boorish tartibida joylang.

1.Tropik o’rmon. 2.Tundra 3. Dashtlar 4.Subtropik o’rmonlar 5.Ignabargli o’rmonlar.

a) 3000 dan ko’p b) 500 tur c) 8000 dan ko’p d) 2000 ga yaqin.

A) 1-c, 2-b, 3-d, 4-a B) 1-c, 2-b, 3-d, 5-a

C) 1-d, 2-b, 3-c, 4-a D) 1-c, 2-d, 3-b, 4-a
99.Hayvon turlarining xilma-xilligi nimaga bog’liq?

A) O’simlik turiga B) Yashash joyiga

C) O’simlik biomassasiga D) Hududga
100.Turlar soni ko’p, ya’ni hayot zich bo’lgan yerlarda qanday moslanishlar paydo bo’ladi?

A) Hamkorlikda yashashga moslanish

B) Nasl qoldirishga qaratilgan moslanish

C) Tashqi muhit sharoitiga moslanish

D)Oziq topishga qaratilgan moslanish bundan 100 mln yil ilgari
101.Inson omili qaysi biomassaga kuchli ta’sir ko’rsatadi?

A) Okean biomassasi B) Quruqlik biomassasi

C) Tuproq biomassasi D) O’simlik biomassasi
102.Qaysi biomassa turida hayot notekis tarqalgan?

A) Okean biomassasi B) Quruqlik biomassasi

C) Tuproq biomassasi D) O’simlik biomassasi
103.Okeanda fotosintezni amalga oshiradigan organizmlar va ular tarqalgan qatlamni toping.

A) Produsentlar, 1000m

B) Produsent va suvo’tlar 1000m

C) Produsentlar, 100 m

D) Suvo’tlar, 100 m
104.Okean biomassasini hosil etadigan organizmlar ozuqa zanjirini tuzing.

a. qisqichbaqasimonlar. b. suvo’tlar. c.sodda organizmlar. d. mayda baliq. e. yirtqich baliq f.qushlar

A) a-b-c-d-e B) b-c-a-d-f

C) b-a-c-d-f D) b-c-a-f-d

105.Okean tubida bo’ladigan bakteriyalarning ko’pi tirik moddaning qaysi funksiyasini bajaradi?

A) Gaz almashish. B) Destruktiv

C) Energetik D) Transport
106.Bundan 100 mlin yil ilgari dengiz bilan qoplangan Markaziy Osiyodan qanday konlar topilgan?

A) Ohak va bo’r konlari

B) Kremniy va ohak konlari

C) Ohak va kremnizyom

D) Kremniy va bo’r konlari
107. Bundan 100 mlin yil ilgari dengiz bilan qoplangan Markaziy Osiyodan topilgan konlardan qaysi hayvon qoldiqlari topilgan?

A) Mikroskopik hayvonlar

B) Ildizoyoqlilar chig’anoqlari

C) Nurlilarning kremniysi

D) Nurlilar chig’anoqlari
108.Tuproq biomassasi nima?

a.O’simliklar uchun yshash muhiti . b. Xilma –xil organizmlarga ega biogeosenozlar yig’indisi. c. Tuproqda yashaydigan barcha tirik organizmlar. d.Tuproqdagi o’simlik va hayvonlar biomassasi.

A) a,b,c,d B) a,b,c C) a,b D) a
109.Tuproq biosenozlarini ko’proq qaysi organizmlar hosil qiladi?

1.Krot 2.Ko’rsichqon 3. Yumronqoziq 4.Lishaynik. 5.Bakteriyalar 6. Mikroorganizmlar 7.Hasharotlar . 8.Hasharot lichinkalari 9.O’simlik ildizlari 10.Chuvalchanglar 11.Yo’sinlar.

A) 1,2,3,4,5,6,7,8,9,10.

B) 2,3,5,6,7,8,9,10,11

C) 1,2,3,6,7,8,9,10

D) 2,3,6,7,8,9,10

110. Tuproq biosenozlarini qaysi organizmlar hosil qilmaydi?

1.Krot 2.Ko’rsichqon 3. Yumronqoziq 4.Lishaynik. 5.Bakteriyalar 6. Mikroorganizmlar 7.Hasharotlar . 8. Hasharot lichinkalari 9.O’simlik ildizlari 10.Chuvalchanglar 11.Yo’sinlar.

A) 1,4,5,11 B) 2,3,5,6

C) 1,2,3,6 D) 7,8,9,10

111.Yomg’ir chuvalchangi 2 ha yerda qancha tuproqni o’z ichaklari orqali o’tkazadi?

A) 2 ha yerda 50 t B) 1 ha yerda 50 t

C) 2 ha yerda 25 t C) 2 ha yerda 250 t
112. Yomg’ir chuvalchangi 1 ha yerda qancha qalinlikdagi unumdor tuproq hosil qiladi?

A) 0,5 sm B) 1 sm C) 5 sm D) 0,5m

113.Tuproqni yuz qavatida yashovchi qaysi organizmlar tuproqni fotosintez jarayoni orqali kislorodga boyitadi?

A) Ko’p hujayrali ko’k- yashil suvo’tlar va sianobakteriyalar

B) Bir hujayrali yashil suvo’tlar va sianobakteriyalar

C) Xlorella va xlomidomonada

D) Bir hujayrali suvo’t va bir hujayrali ayrim hayvonlar.

114.Tuoroqni kislorod va mineral tuzlar bilan boyituvchi omil nima?

A) Yomg’ir suvlari

B) Qorlar erishidan hosil bo’lgan suvlar

C) Atmosfera havosi

D) A va B
115. Tuproqdagi to’xtovsiz jarayon qaysi?

A) Unumdorligining oshishi

B) O’simlik va hayvon qoldiqlarining destruktorlar tomonida parchalanishi

C) Gaz almashinuvi

D) Moddalar almashinuvi
116.Tuproq biomassasida kunduzi (I) va kechasi(II) sodir bo’ladigan jarayonlar qaysilar?

1.Harorat pasayadi 2.Harorat oshadi, 3.Harorat o’zgarmaydi. 4.O₂ tuproqqa o’tadi 5. CO₂ tuproqqa o’tadi. 6. CO2ajraladi. 7.H₂S ajraladi. 8. NH₃ ajraladi

A) I-2,6,7,8 II-1,4 B) I-2,3,7,8; II-1,4,5

C) I-1,4II-2,6,7,8 C) I-2,3,6,7,8;II-1,4

117.Tuproqqa o’tgan O₂ gazi (a) va N₂gazi (b) qaysi jarayonlarga sarflanadi?

A) a- moddalarni oksidlash uchun, b-tugunak bakteriyalar faoliyati uchun.

B) a- o’simlik va hayvonlarning nafas olishlari uchun, b-azot fiksatsiyalovchi bakteriyalar tomonidan o’zlashtiriladi

C) a-,b-moddalar almashinuvida ishtirok etadi.

D) a-tuproq yuza qismidagi organizmlar nafas olishi uchun, b-metan gazi hosil bo’lishi uchun
118.Biosferada moddalarning davriy aylanishi uning qaysi tarkibiyqismlarida kuzatiladi?

1.Tog’ jinslari 2. Tabiiy suvlar 3. Gazlar. 4.Tuproq. 5..O’simliklar 6.Hayvonlar. 7.Mikroorganizmalar

A) 7,6,5,4,3,2,1 B) 1,2,3,4,5,6

C) 2,3,4,5,6,7 D) 1,3,4,5,6,7

119.Biosfera mavjudligini ta’minlovchi , butunligi va barqarorligini ta’minlovchi muhim omil nima?

A) Biokimyoviy sikl

B) Biogeokimyoviy sikl

C) Moddalarning davriy aylanishi

D) Biogen migratsiya
120. Moddalarning geologik davriy aylanish nima?

A) Yer sayyorasi miqiyosida quyosh energiyasi hisobiga sodir bo’ladiga biologic muhim moddalarning 1 bo’g’indan 2-siga o’tishi

B) Tirik moddaning paydo bo’lishi bilan geologik aylanish asosida organik moddalarning davriy aylanishi

C) Biologik va geologic davriy aylanishlar bir-biri bilan chambarchas bog’liq bo’lishiga

D) Biosferaning paydo bo’lishi va rivojlanishiga
121. Biotik davriy aylanish nima?

A) Yer sayyorasi miqiyosida quyosh energiyasi hisobiga sodir bo’ladiga biologic muhim moddalarning 1 bo’g’indan 2-siga o’tishi

B) Tirik moddaning paydo bo’lishi bilan geologik aylanish asosida organik moddalarning davriy aylanishi

C) Biologik va geologic davriy aylanishlar bir-biri bilan chambarchas bog’liq bo’lishiga

D) Biosferaning paydo bo’lishi va rivojlanishiga
122. Biogeokimyoviy davriy aylanish nima?

A) Yer sayyorasi miqiyosida quyosh energiyasi hisobiga sodir bo’ladiga biologik muhim moddalarning 1 bo’g’indan 2-siga o’tishi

B) Tirik moddaning paydo bo’lishi bilan geologik aylanish asosida organik moddalarning davriy aylanishi

C) Biologik va geologik davriy aylanishlar bir-biri bilan chambarchas bog’liq bo’lgani uchun ular bir butun yaxlit jarayondir.

D) Biosferaning paydo bo’lishi va rivojlanishiga
123. Atmosferadagi gaz tarkibi (I) bilan quruqlik–havo muhitidagi (II) gaz tarkibini toping.

1. O₂ 2.CO₂

a) 20,9 % b) 0,04%, c)21% d) 0,03%

A) I-1-a, 2-b; II-1-c, 2-d

B) I-1-c, 2-b; II-1-a, 2-d

C) I-1-a, 2-d; II-1-c, 2-b

D) I-1-c, 2-d; II-1-a, 2-b
124.Tirik modda yordamida kimyoviy moddalarning migratsiyasini Vernadskiy nima deb atagan?

A) Atomlarning biogen migratsiyasi

B) Tirik moddaning paydo bo’lishi bilan geologik aylanish asosida organik moddalarning davriy aylanishi

C) Biologik va geologik davriy aylanishlar bir-biri bilan chambarchas bog’liqligi

D) Biosferaning paydo bo’lishi va rivojlanishi
125.Moddalarning geologic davriy aylanishi ( a) va moddalarning biologic davriy aylanishi (b) ga xos xususiyatlar bilan juftlang.

1.Harakatlantiruvchi asosiy kuchi suvning okeanlar va quruqlik o’rtasida to’xtovsiz aylanib turishi. 2.Yer qobig’idagi barcha kimyoviy ishtirok etadi. 3.Harakatlantiruvchi asosiy kuchi tirik organizmlarning oziqlanishidagi asosiy farqlar. 4.Biogen elementlar ishtirok etadi.

A) a-3,1 b-2,4 B) a-3,4 b-1,2

C) a-1,2 b-3,4 D) a-1,3 b-2,4

126. Moddalarning geologik davriy aylanishi ( a) va moddalarning biologic davriy aylanishi (b) ga xos xususiyatlar bilan juftlang.

1.Harakatlantiruvchi asosiy kuchi suvning okeanlar va quruqlik o’rtasida to’xtovsiz aylanib turishi. 2.Davomiyligi bir necha 10000 va 100 ming yillar.

3.Harakatlantiruvchi asosiy kuchi tirik organizmlarning oziqlanishidagi asosiy farqlar. 4.Davomiyligi bir necha yil, bir necha 10 va 100 yillar.

A) a-3,1 b-2,4 B) a-3,4 b-1,2

C) a-1,2 b-3,4 D) a-1,3 b-2,4
127. Moddalarning geologik davriy aylanishi ( a) va moddalarning biologik davriy aylanishi (b) ga xos xususiyatlar bilan juftlang.

A) a-3,1 b-2,4 B) a-3,4 b-1,2

C) a-1,2,5 b-3,4 D) a-1,2 b-3,4,5

128. Moddalarning geologik davriy aylanishi ( a) va moddalarning biologic davriy aylanishi (b) ga xos bo’lmagan xususiyatlar bilan juftlang.

1.Harakatlantiruvchiasosiykuchisuvningokeanlarvaquruqliko’rtasidato’xtovsizaylanibturishi.

2.Yer qobig’idagi barcha kimyoviy ishtirok etadi.

3.Harakatlantiruvchi asosiy kuchi tirik organizmlarning oziqlanishidagi asosiy farqlar.

4.Biogen elementlar ishtirok etadi.

A) a-3,1 b-2,4 B) a-3,4 b-1,2

C) a-1,2 b-3,4 D) a-1,3 b-2,4
129. Moddalarning geologik davriy aylanishi ( a) va moddalarning biologic davriy aylanishi (b) ga xos bo’lmagan xususiyatlar bilan juftlang.

A) a-3,1 b-2,4,5 B) a-3,4, 5 b-1,2

C) a-1,2,5 b-3,4 D) a-1,3,5 b-2,4

130. Moddalarning geologik davriy aylanishi ( a) va moddalarning biologic davriy aylanishi (b) ga xos xususiyatlar bilan juftlang.

A) a-3,1 b-2,4 B) a-3,4 b-1,2

C) a-1,2 b-5,4 D) a-1,3 b-2,4

131.Eng muhim biogen elementlarni toping.

A) C,H,O,N,S,P D) C,H,O,N,Ca,P

C) C,H,O,Na,S,P C) C,H,O,N,Fe,P

27 – 31 - §

1. Tog’ri fikrni aniqlang.

A)Tirik organizmlar harakatlanish, o‘sish va ko‘payish orqali muhitda tez tarqalish va muhitning yashash mumkin bo‘lgan barcha bo‘shliqlarini egallash xususiyatiga ega

B)Organizmlarning energiya sarfi hisobiga mustaqil harakatlanishi passiv harakat hisoblanadi

C)Tabiiy kuchlar (Yerning tortish kuchi, gravitatsiya) ta’sirida harakatlanish faol harakat hisoblanadi

D)Tirik organizmlar biosferani o‘zgartirishga qodir nofaol kuchdir
2.V.I. Vernadskiyning biosfera haqidagi ta’limotida………?

A)O’lik va tirik tabiat o’rtasidagi munosabatlar to‘g‘risidagi g‘oyalar asosiy o‘rin tutadi.

B) tirik modda tushunchasi va tirik moddaning biosferadagi roli to‘g‘risidagi g‘oyalar asosiy o‘rin tutadi.

C)Biosferadi energiya va moddani aylanishi to’g’risidagi g‘oyalar asosiy o‘rin tutadi.

D)Noosfera va uning paydo bo’lishi to‘g‘risidagi g‘oyalar asosiy o‘rin tutadi.
3.V.I.Vernadskiy tirik moddaning qanday harakatini farqlaydi

A)qaytar va qaytmas B)davriy va nodavriy

C)umumiy va hususiy D)faol va passiv
4.Quyidagilardan V.I.Vernadskiy fikri yoki amalga oshirgan ishlarini ajrating.

Ma’lumotlar	A)	B)	C)	D)

Biosferahaqidagita’limotidatirikmoddatushunchasivatirikmoddaningbiosferadagirolito‘g‘risidagig‘oyalarasosiyo‘rintutadi.	+			+
U inson ongi bilan shakllantiriladigan biosfera qobig‘ini noosfera deb atadi		+
Tirik modda biosferani o‘zgartiruvchi kuch sifatida asosiy rol bajaradi, deb hisoblaydi.	+		+
Tirik modda yordamida kimyoviy moddalarning migratsiyasini molekulalarning biogen migratsiyasi deb atagan.	+	+		+
Asarlarida biosfera evolutsiyasi konsepsiyasi muhim o‘rin tutadi	+		+

5.To’g’rifikrnianiqlang.

A)suv haroratining ko‘tarilishi tufayli suvdagi kislorod miqdori o’zgarmaydi

B)ekvator yaqinida okeanlarning yuzasida kislorodning miqdori doim yuqori bo‘ladi

C)tirik modda biosferadagi ayrim jarayonlarda ishtirok etadi, muhitni tubdan o‘zgartira oladi.

D) transport funksiyasimoddalarning og‘irlik kuchiga mos va vertikal yo‘nalishda bir joydan boshqa joyga ko‘chishidir

6.Biosfera tirik moddasienergetik funksiya uchun xos belgilarni aniqlang.

1.tirik organizmlarning quyosh energiyasini o‘zlashtirib, uni organik moddalarning kimyoviy bog‘lar energiyasiga aylantirishi va oziq zanjiri bo‘ylab o‘tkazishida namoyon bo‘ladi. 2. Tirikmodda yer va koinotni nafas jarayoni orqali bog‘laydi 3. Energetic funksiya tufayli ekotizimlarda yo‘qotilgan energiya o‘rnining qoplanishi va biosferada hayot davomiyligi ta’minlanadi.

4.tirikmoddada to‘plangan energiya hisobiga Yer yuzidagi barcha hayotiy jarayonlar amalga oshirilmaydi. 5.Energiyaqisman issiqlik ko‘rinishida tarqalsa, qisman qazilma ko‘rinishida to‘planadi

A) 2,5 B)2,4,3C)1,5D)1,2,3,4,5

7.Metallar orasida qaysi element tirik organizmda uchrashi bo’yicha birinchi o’rinni egallaydi?

A)NaB)K C)CaD)Mg

8.Tirik moddani qaysi funksiyasi tufayli tirik organizmlar tashqi muhitdan biogen elementlarni o‘zlashtiradi va to‘playdi?

A)energetik B)konsentratsiyalash

C)destruktiv D)muhit yaratish
9. Tirik moddani qaysi funksiya natijasida quyidagi muhim hodisalar ro‘y bergan: birlamchi atmosferaning gaz tarkibi va birlamchi okean suvining tarkibi o‘zgardi, litosferada cho‘kindi jinslar qatlami, quruqliklarda esa unumdor tuproq qatlami hosil bo‘ldi.

A)energetik B)konsentratsiyalash

C)destruktiv D)muhit yaratish
10. Quruqlik va okeanlar biomassalarida qaysi organizmlar ko’proq biomassa hosil qiladi?

A)o’simlik va o’simlik B)hayvon va hayvon

C)o’simlik va hayvon D)hayvon va o’simlik
11.Tundra, dashtlar, subtropik o‘rmonlarda nechtadan turlar yashaydi?

A)2000,5000,3000 B)5000,2000,3000

C)500,200,300 D)500,2000,3000
12.Quyidagilardan qaysi birida eng ko’p turlar tarqalgan?

A)tropik o’rmon B)subtropik o’rmon

C)dasht D) tundra
13.Quyidagilardan nechtasi to’g’ri

a-Hayvon turlarining xilma-xilligi o‘simliklarning biomassasiga bog‘liq emas b-ekvator tomon hayvon turlari soni ortib boradi. c-Turlar soni ko‘p, ya’ni hayot zich bo‘lgan joylarda hamkorlikda yashashga moslanishlar paydo bo‘lmaydi. D-Turlar bir-biri bilan oziq zanjirlari orqali bog‘langan biotsenozlarda hayot zichligi ortib boradi. e-Oziq zanjirlari bir-biri bilan tutashib, modda va energiyaning bir bo‘g‘indan boshqasiga o‘tishini ta’minlaydigan murakkab oziq to‘rlarini hosil qiladi. f-Quruqlik biomassasiga inson kuchli ta’sir ko‘rsata olmaydi. g-Mazkur ta’sir natijasida biomassa hosil qiluvchi maydonlar qisqarmoqda

A)2 B)3 C)4 D)5
14. Quyidagilar orasidan noto’g’rilarini toping.

1.Okeanlarda biomassa notekis tarqalgan bo‘lib 2. suvning yuza qatlamidagi plankton organizmlar tashkil etadi. 3.Quruqlikdagi o‘simliklar biomassasi okeandagi tirik organizmlar umumiy biomassasidan ko‘p bo‘lsa-da, ammo dunyo okeanida biomassaning hosil bo‘lish mahsuldorligi yuqori.

A)1 B)2 C)3 D)barchasi to’g’ri
15. Berilganlarni to’g’ri va noto’g’riga ajrating.

1. Okeanda fotosintez jarayoni 100 m dan chuqur qatlamlarda uchraydigan produtsentlar ishtirokida sodir bo‘ladi. 2.Fotosintezning3/1 qismi okeanda kechadi. 3.Okeanlardagi hayvonlarning oziqlanishida planktonlarning ahamiyati juda katta. 4.Suvo‘tlari va sodda organizmlar bilan mayda qisqichbaqasimonlar oziqlanadi. 5.Qisqichbaqasimonlar mayda baliqlarga oziq bo‘ladi. 6.Mayda baliqlarni faqat yirtqich baliqlar ovlaydi. Mo‘ylovli kitlar faqat planktonlar bilan oziqlanadi.

	A)	B)	C)	D)
To’g’ri	1,2,3	3,4,5	1,3,4	5,4,1
Noto’g’ri	4,5,6	1,2,6	2,5,6	6,2,3

16.100 mln yil ilgari dengiz bilan qoplangan ……dan ohak va bo‘r konlari topilgan.

A)AvstraliyaB)Markaziy Osiyodan

C)Amerikadan D)Madagaskardan
17.Biogen elementlardaneng muhimlarini aniqlang.

A) C, H, O, N, S, Ca B) C, H, O, N, K

C) C, H, O, N, S, PD) C, H, O, N,Cl,
18. Kimyoviy elementlarning bir marta to’liq aylanib chiqishi nima deb ataladi.

A)geokimyoviy sikl B)kimyoviy sikl

C) biokimyoviy sikl D)geologik sikl
19. Biogen elementlarning aylanish tezligi nimaga bog‘liq.

A)organizmlar qaysi organida joylashishi va Yer qobig‘idagi miqdoriga

B) organizmlar hayot faoliyatidagi va Yer qobig‘idagi funksiyasiga

C) organizmlar va Yer qobig‘idagi miqdoriga

D) organizmlar hayot faoliyatidagi funksiyasi va Yer qobig‘idagi miqdoriga
20. Quyidagi elementlarni bir marta to’liq aylanib chiqishi uchun qancha yil kerak bo’ladi. 1)kislorod 2)suv 3)CO₂

a)2 mln b)2000 yil c)200-300 yil

A)1-c,2-a,3-b B)1-a,2-b,3-c

C)1-c,2-c,3-a D)1-b,2-a,3-c

21. Quyidagi organizmlar o’zida qaysi elementlarni to’playdi. 1)temir baktariyasi 2)ildizoyoqli sodda hayvonlar 3)suvo’tlar 4)bulutsimonlar

a)yod b)Ca c)Fe d)Zn A)1-c,2-b,3-a,4-a B)1-a,2-c,3-d,4-b

C)1-b,2-d,3-c,4-a D)1-d,2-a,3-b,4-c
22..Biosferada uglerod almashinishi natijasida insonning amaliyotida foydalaniladigan qanday energiya resurslari hosil bo’ladi.

a)neft b)toshko’mir c)yoqilg’I d)torf e)yog’och A)a,c,d B)b,d,f C)a,c D)a,b,c,d,e

23.Uglerod elementi uchun xos belgilarni aniqlang.

1.Uglerod ayrim organik birikmalar hamda atmosferadagi karbonat angidrid gazi tarkibiga kiruvchi muhim biogen elementdir.2. Fotosintez jarayoni uglerodning anorganik moddalardan organik moddalarga tabiiy holda o‘tishidir.3.Uglerodning bir qismi tirik ogranizmlar tomonidan nafas olish jarayonida va mikroorganizmlar tomonidan organik moddalarni parchalanishi natijasida tuzlar shaklida atmosferaga qaytariladi.4. Fotosintez jarayonida o‘simliklar o‘zlashtirgan uglerod organik birikma shaklida hayvonlar tomonidan iste’mol qilinadi. 5. korall poliplari, molluskalar uglerod birikmalaridan o‘z skeleti va chig‘anoqlarini hosil qilishda foydalanadi.

A)1,3,5 B)2,4,5 C)2,3,4 D)1,5
24. Dengiz suvidagi Uglerod qanday birikmalar shaklida to’planadi.

a) ko’mir kislota b)ko’mir kislota tuzlari c)bo’r d)ohaktosh e)korallar

A)a,d B)b,c C)a,b,c D)a,b,c,d,e
25.Quyidagilarda azot eng ko’p uchrovchini aniqlang.

A)oqsil B)nuklein kislota

C) lipoprotein, xlorofill D)atmosferada
26. Biosfera evolyutsiyasining birinhi bosqichi qachondan qachongacha davom etadi?

A)3mlrd yil avval boshlanib,kaynazoy erasining uchlamchi davrigacha

B)3mln yil avval boshlanib,paleozoy erasining kembriy davrigacha

C)3 mlrd yiloldin boshlanib,paleozoy erasining kembriy davrigacha

D)3mln yil avval boshlanib,paleozoy erasining sillur davrigacha
27.Biosfera evolyutsiyasining ikkinchi bosqichida biotik tarkibiy qismi-….organizmlar ……

A) ko’p hujayralilar/murakkablashadi

B)ko’p hujayralilar/paydo bo’ladi C)umurtqasizlar/murakkablashadi

D)umurtqasizlar/paydo bo’ladi

28.Biosfera evolyutsiyasining biogenez bosqichida qanday o’zgarishlar kuzatiladi?

1) dastlabki tirik organizmlar geterotrof oziqlangan 2) energiyani glikoliz jarayonida to’plagan 3) insoniyat jamiyati paydo bo’lishi bilan boshlangan 4) biosfera paydo bo’lgandan odam paydo bo’lguncha davom etgan 5) 40-50 ming yil avval boshlanib, hozirgacha davom etmoqda 6) evolyutsiya inson ongi ta’sirida, mehnat faoliyati natijasida davom etadi

A) 1,2,4 B) 3,5,6 C) 1,3,6 D) 2,4,5
29. Uch shoxli kaltakesak-…

A.tritsotetetsis B.tritsopetops

C.nosorog D.plakoxelis
30. Yirtqich kaltakesak-…

A.brontozavr B.ixtiozavr

C.mezozavr D.trianozavr
31. O’txo’r kaltakesak-…

A.brontozavr B.ixtiozavr

C.mezozavr D.trianozavr
32. Baliq kaltakesak-…

A.brontozavr B.ixtiozavr

C.mezozavr D.trianozavr
33. Ilon kaltakesak-….

A.brontozavr B.ixtiozavr

C.mezozavr D.trianozavr
34. Toshbaqalar avlodi-…

A.trianozavr B.tritsopetops

C.plakoxelkis CD.plakoxelis
35.Stegozavr uchun xos bo`lgan xususiyatlarni aniqlang.

a.mezozoy erasini hayvoni b. korrelyatsiya qonuniga bo`ysunadi c.quruqlikda yashagan d.yashash muhiti suv bo`lgan e.ikkinchi nomi diplodok bo`lgan f.katta va kichik qon aylanish doirasiga ega bo`lgan g.tirik tug`ib ko`paygan h.stegotsefallarning bir xil bo`lgan i.siroxrom oqsiliga ega bo`lgan j.gemoglobinidagi leysini antikodoni UUA bo`lgan k.ko`krak qafasi rivojlanmagan l.oyoqlari metamorfozga uchragan m.yirik qaloqnlar bilan himoyalangan

A.a,l,f,i,d B.m,b,i,a,f C.f,m,k,h.a D.d,l,b,f,j
36.Pleziozavr uchun xos bo`lgan xususiyatlarni aniqlang.

a.mezozoy erasini hayvoni b.korrelyatsiya qonuniga bo`ysunadi c.quruqlikda yashagan d.yashash muhiti suv bo`lgan e.ikkinchi nomi diplodok bo`lgan f.katta va kich qon aylanish doirasiga ega bo`lgan g.tirik tug`ib ko`paygan h.stegotsefallarning bir xil bo`lgan i.siroxrom oqsiliga ega bo`lgan j.gemoglobinidagi leysini antikodoni UUA bo`lgan k.ko`krak qafasi rivojlanmagan l.oyoqlari metamorfozga uchragan m.yirik qaloqnlar bilan himoyalangan

A.d,l,b,f,j,a B.m,i,c,f,b,k C.f,a,i,d,l,b D.a,l,f,l,h
37. Sudralib yuruvchilarning xilma-xilligi ortgan (b) , Sudralib yuruvchilar rivojlangan (b), Dastlabki sudralib yuruvchilar paydo bo‘lgan (c) va Sudralib yuruvchilar (dinozavrlar) hukmronlik qilgan(d) davrlarni aniqlang.

1. bo‘r 2.yura 3.perm 4.trias 5.toshko’mir

A)a-4;b-3;c-5;d-2B) a-4;b-2;c-5;d-3

C) a-2;b-3;c-5;d-4 D) a-5;b-3;c-1;d-2

38. Quyidagilardan to’g’rilarini aniqlang.

A) Devon davri 60 yil davom etgan. Bu davrda Qalqondorlar kamaygan. Panjaqanotli baliqlar, stegosefallar paydo bo‘lgan. Yuksak sporali o‘simliklar kelib chiqqan

B)Silur davri 30 yil Trilobitlar va korall poliplari avj olib rivojlangan. O‘simliklar quruqlikka chiqqan. Suvo‘tlar keng tarqalgan

C) Ordovik, Kembriy davrlarida dengiz umurtqasiz hayvonlari kovakichlilar, halqali chuvalchanglar, molluskalar, trilobitlar keng tarqalgan.

D) Proterozoy erasida umurtqasizlarning barcha tip vakillari yashagan
39.Yirtqich tishli kaltakesaklar kelib chiqqan davr necha mln yil davom etgan?

A)35 B)55 C)58 D)65

40.Hayot izlari kam bo’lgan era qancha vaqt davom etgan?

A)2700 mln yil B)3200 mln yil

C)3500 mln yilD)2900 mln yil
41.Trilobitlar keng tarqalgan,kamaygan,avj olib rivojlangan,qirilib ketgan, qirilgan davrlarni aniqlang.

A)protoerozoy,toshko’mir,silur,trias,perm

B)ordovik,kembriy,toshko’mir,silur,trias,perm

C)kembriy,toshko’mir,silur, perm, trias

D) protoerozoy,kembriy,toshko’mir, trias, silur,perm
42.Lemurlar paydo bo’lgan erani ikkinchi davri qancha yil davom etgan?

A)1,5 mln B)70 mln C)23,5 mlnD)42 mln

43.Bo’r davriga xos bo’lmagan javobni aniqlang.

A) Qirqquloqlar va ochiq urug‘li o‘simliklar ko’paygan

B)Yopiq urug‘li o‘simliklar paydo bo‘lgan va keng tarqalgan.

C)Hasharotlar yordamida changlanuvchi o‘simliklar paydo bo‘lgan.

D)Jamoa bo‘lib yashovchi hasharotlar: termitlar, chumolilar, asalarilar, arilar paydo bo‘lgan.
44. Yuradavriga xos javobni aniqlang.

A)Sudralib yuruvchilar (kaltakesaklar) hukmronlik qilgan.

B)Arxeopteriks hukumronlik qilgan

C)Boshoyoqli molluskalar keng tarqalgan.

D)Ochiq urug‘li o‘simliklar paydo bo’lgan
45.Trias davriga xos bo’lmagan javobni aniqlang.

A)Sudralib yuruvchilarning xilma-xilligi ortgan.

B) Suyakli baliqlar, toshbaqalar, timsohlar, uchar kaltakesaklar, dinozavrlar, dastlabki sutemizuvchilar paydo bo‘lgan.

C)Trilobitlar qirilib ketgan

D) 35 yil davom etgan
46. Javoblar orasidan toshko’mir davri uchun to’g’risini aniqlang.

A)Suvda hamda quruqlikda yashovchilar paydo bo’lgan B)Dastlabki sudralib yuruvchilar xilma xil bo’lgan

C)Uchuvchi hasharotlar, o‘rgimchaklar paydo bo‘lgan.

D) Qirqquloqlar qirila boshlagan. Ochiq urug‘li o‘simliklar paydo bo‘lgan

47.Qaysi erada jinsiy hujayra hosil hosil bo’lagan?

A)arxey B)protoerozoy

C)poleozoy D)mezozoy
48. Qon aylanish sistemasi (a), nerv nayi (b), chang xujayralari (c) qaysi eralarda paydo bo’lgan?

A) a-poleaoy; b-proterazoy; c-paleozoy

B)a-proterazoy; b-poleazoy; c-paleozoy

C)a-proterazoy; b-poleazoy; c-mezazoy

D) a-proterazoy; b-proterazoy; c-paleozoy
49.Protoerozoy erasi haqida noto’g’ri fikrni aniqlang.

A) Umurtqasizlarning barcha tip vakillari yashagan

B) Bir hujayralilar, kovakichlilar, chuvalchanglar, molluskalar, ignatanlilar, trilobitlar keng tarqalgan.

C) Dastlabki xordalilar – boshskeletsizlar paydo bo‘lgan

D) Fotosintez, ko‘p hujayrali organizmlar, jinsiy ko‘payish paydo bo‘lgan
50.Qalqondorlar kamaygan (a)davrda paydo bo’lgan organzimlarni va qalqandor baliqlar paydo bo’lgan(b) davr necha yil davom etganligini anqiqlang.

A)a-stegosefallar;b-30 mln yil

B) a-stegosefallar;b-60 mln yil

C) a-sudralib yuruvchilar;b-70 mln yil

D) a-panjaqanotlilar;b-70 mln yil
51.O’simliklar quruqlikka chiqqan davr uchun xos hususiyatni aniqlang.

A)faqattrilobitlar avj olib rivojlangan

B) Suvo‘tlar keng tarqalgan

C)Poleozoy davrining tarkibiy qismi

D)korral poliplar paydo bo’lgan
52.Biosfera evolutsiyasini Ikkinchi bosqichi uchun xos javobni aniqlang.

1.ko‘p hujayrali organizmlar xilma-xilligining ortishi tufayli biosfera strukturasining murakkablashuvi. 2.Bu bosqichning asosiy omili abiotik evolutsiya hisoblanadi. 3.Bu davr kembriy erasidan boshlanib, hozirgi zamon odamlari paydo bo‘lishigacha davom etgan. 4.Biosfera evolutsiyasining birinchi va ikkinchi bosqichlari faqat biologik qonuniyatlar natijasida kechadi, shuning uchun bu bosqichlarni birlashtirib biogenez davri deyiladi

A)1,2 B)1,4 C)2,3 D)3,4
53. Qaysi davrda sutemizuvchi hayvonlar, qushlar hukmron bo‘lgan?

A)poleogenB)yuqorigi uchlamchi

C)pastki uchlamchi D)to’rtlamchi
54. Ochiq urug‘li o‘simliklar paydo bo‘lgan (a), Ochiq urug‘li o‘simliklar hukmronlik qilgan (b) va Ochiq urug‘li o‘simliklarning xilma-xilligi ortgan (c) davrlarni aniqlang.

A) a-bor;b-toshko’mir;c-perm

B) a-perm;b-bor;c-toshko’mir

C)a-toshko’mir;b-yura;c-perm

D) a-trias;b-yura;c-bor
55.Yuksak sporali o‘simliklar kelib chiqqan davrni aniqlang.

A)ordovikB)devonC)toshko’mirD)bo’r

56.Umurtqa qaysi davrda paydo bo’lgan?

A)ordovikB)devon C)toshko’mir D)bo’r

57.Xlorofill paydo bo’lgan paytga xos belgini aniqlang.

A)jinsiy hujayra paydo bo’lgan

B)xorda paydo bo’lgan

C)chang hujayra paydo bo’lgan

D) chig’anoq paydo bo’lgan
58.Tishning qaysi qavatida P (fosfor) bo’ladi?

A)emalB)dentinC)segment D)tishda p bo’lmaydi

59.Oqsil,nuklein kislota, lipoprotein, xlorofill, ATF, hujayra membranasi, dentin suyak to‘qimasi. Keltirilganlar ichida ham azot ham fosfor saqlovchilarni sonini aniqlang.

A)3 ta B)4 taC)5 ta D) 1 ta

60.Fosforazot va ugleroddan farq qilib……….?

A)uning davriy aylanishi uzoq davom etadi

B)biosferani gazsimon qobig’ida bo’lmaydi C)o’simliklar ildizi tomonidan o’zlashtiriladi

D) tuz holida o’zlashtiriladi

61.Oltingugurt davriy aylanishi uchun to’g’ri javobni topmang.

A)Suvda yaxshi erish xususiyatiga ega bo‘lgan sulfatlar o‘simliklar uchun asosiy oltingugurt manbayi hisoblanadi.

B)O‘simliklar sulfatlarni o‘zlashtirib, oltingugurt saqlovchi uglevodlarni sintez qiladi

C)Hayvonlar oltingugurtni organik birikmalar orqali o‘zlashtiradi. D)O‘simlik va hayvonlar nobud bo‘lib, redutsentlar tomonidan parchalangandan keyin oltingugurt tashqi muhitga qaytariladi

62. Oltingugurt davriy aylanishi uchun noto’g’ri javobni topmang.

A)Chirituvchi bakteriyalar faoliyati natijasida oqsillar takribidagi oltingugurt vodorod bilan birikib, vodorod sulfit holida tuproqqa to‘planadi.

B)Xemosintezlovchi bakteriyalar H₂S ni produtsentlar o‘zlashtira oladigan sulfitargacha oksidlaydi.

C)Insonlar tomonidan energiya olish maqsadida tarkibida ko‘p miqdorda oltingugurt saqlovchi moddalarning yoqilishi atmosfera tarkibida oltingugurt oksidlari ko‘payishiga olib keladi.

D)tuproqda oltingugurt oksidi suv bug‘i bilan reaksiyaga kirishib, sulfat kislotani hosil qiladi.
63.Biogen elementlarni davriy aylanishi orasida o‘xshashliklarni aniqlang.

A)1.elementlarning davriy aylanishi energiya oqimi bilan bog‘liq; 2.oziq mahsulotlari tarkibiga kiruvchi kimyoviy elementlar organizmlardagi biokimyoviy jarayonlarda ishtirok etadi, bu elementlar anorganik tabiatdan tirik organizmlarga va qaytadan tabiatga qaytariladi

B) 1.elementlarning davriy aylanishi moddalar oqimi bilan bog‘liq; 2.oziq mahsulotlari tarkibiga kiruvchi kimyoviy elementlar organizmlardagi biokimyoviy jarayonlarda ishtirok etadi, bu elementlar anorganik tabiatdan tirik organizmlarga va qaytadan tabiatga qaytariladi

C) 1.elementlarning davriy aylanishi energiya oqimi bilan bog‘liq; 2.oziq mahsulotlari tarkibiga kiruvchi kimyoviy elementlar organizmlardagi biofizik jarayonlarda ishtirok etadi, bu elementlar anorganik tabiatdan tirik organizmlarga va qaytadan tabiatga qaytariladi

D) 1.elementlarning davriy aylanishi moddalar oqimi bilan bog‘liq; 2.oziq mahsulotlari tarkibiga kiruvchi kimyoviy elementlar organizmlardagi biofizik jarayonlarda ishtirok etadi, bu elementlar anorganik tabiatdan tirik organizmlarga va qaytadan tabiatga qaytariladi
64. Biosfera strukturasining murakkablashuviga nima sabab bo’lgan?

A)ko‘p hujayrali organizmlar xilma-xilligining kamayishi tufayli

B)bir hujayralilar hujayrali organizmlar xilma-xilligining ortishi tufayli

C)ko‘p hujayrali organizmlar xilma-xilligining ortishi tufayli

D) bir hujayrali organizmlar xilma-xilligining kamayishi tufayli
65.Biosfera evolyutsiyasi boshlangan davr necha yil davom etgan?

A)30 mln B)70mlnC)60 mln D)65mln

66.Uchishga moslashgan hashorotlar soni ortgan davrga xos bo’lmagan javobni aniqlang.

A)Xaltali va yo‘ldoshli sutemizuvchilar, haqiqiy qushlar paydo bo‘lgan

B)lemurlar paydo bo’lgan

C)driopiteklar paydo bo’lgan

D)42 mln yil davom etgan
67. Hasharotlar yordamida changlanuvchi o‘simliklar paydo bo‘lgan davr uchun tegishli javobni tanlang.

A) Yopiq urug‘li o‘simliklar paydo bo‘lgan va kam tarqalgan

B) Jamoa bo‘lib yashovchi hasharotlar: termitlar, chumolilar, asalarilar, arilar paydo bo‘lgan

C) Qirqquloqlar va ochiq urug‘li o‘simliklar ko’paygan

D) ixtiozavrlar kamaygan
68.Qaysi davrlarni davomiyligi 70 mln yil?

A)trias,yura,bo’r

B)yuqori uchlamchi,silur,toshko’mir

C)yura,devon,silur

D)bo’r,toshko’mir,kembriy
69. Qirqquloqlar avj olib rivojlangan davrda paydo bo’lgan organizmlar berilgan javobni belgilang.

A)trilobitlar B)o’rgimchaklar

C)yopiqurug’lilar

D)suvda hamda quruqlikda yashovchilar

70. Organizmlar energiyani asosan glikoliz, bijg‘ish jarayonlari natijasida to‘plagan. Bu jarayon biosfera evolyutsiyasini qaysi bosqichida kuzatilgan?

A)faqat birinchi B)faqat ikkinchi

C)uchinchi D)biogenez
71.Nima uchun biogenez bosqichidageterotrof prokariotlar tez ko‘paya olmas edi?

A)kislorod yetishmaganligi uchun

B)suv muhiti ko’p bo’lganligi uchun

C)organik modda kam bo’lganligi uchun

D)bosim yuqori bo’lganligi uchun
72. Biosfera evolyutsiyasini uchinchi bosqichi qachon boshlangan?

A)40-50 mln yil oldin B)45 ming yil avval

C)30 ming yil oldin D)40 yil oldin
73.Biogen elementlarni qaysi biri tufayli «kislotali yomg‘ir»lar kuzatiladi?

A)azot B)fosfor

C)oltingugurt D)kislorod
74.Kislorodning davriy aylanishi qaysi birikmaning davriy aylanishi bilan bog’liq?

A)azotni B) oltingugurtni

C) suvni D)uglerodni
75.Quyidagilarda noto’g’ri javobni aniqlang.

A)Fotosintez qiluvchi organizmlar faoliyati natijasida paydo bo‘lgan erkin kislorod (O₂) atmosferada ultrabinafsha nurlar ta’sirida ozonga (O₃) aylanadi. B)Ozonning to‘planib borishi natijasida atmosferaning quyi qatlamlarida ozon ekrani hosil bo‘ladi.

C)Kislorod miqdorini bir me’yorda ushlab turish faqatgina fototrof organizmlar hisobiga amalga oshiriladi.

D) So‘nggi yillarda o‘rmonlar qisqarishi, tuproq eroziyasi, fotosintez mahsuldorligining pasayishi kabi holatlar kuzatilmoqda.

76. Biosfera evolutsiyasining birinchi va ikkinchi bosqichi faqat biologik qonuniyatlar natijasida kechadi, bu bosqichlarni birlashtirib nima deb ataladi.

A)Noosfera B)Noogenez

C)Biogenez D)Ovogenez

	A)	B)	C)	D)
55 mln	Yura	Perm	Perm	Trias
35mln	Perm	Trias	Silur	Toshko’mir
65 mln	Silur	Toshko’mir	Toshko’mir	Yura
58 mln	Toshko’mir	Yura	Yura	Perm
30 mln	Trias	Silur	Trias	Silur

77.Quyidagilardan to’g’ri javobni aniqlang
78. Ekvatordanqanchauzoqlikdabiomassayuqoribo’ladi?

A)12 kmB)135 kmC)200 kmD)231 km

79.O’simliklarningnechtaturiquruqlikda tarqalgan?

A)350000B)465000C)500000 D)4950000

80. Nafas olish natijasida hosil bo’ladigan moddalar biosferaning qaysi funksiyasiga kiradi?

A)gaz almashinish B)jamg’arish

C)oksidlanish – qaytarilish D)biokimyoviy
81.Azotning davriy aylanishini ko’rsatuvchi jarayonlarni toping.

1) tugunak bakteriyalar tomonidan to’planadi 2) fotosintez jarayonida uglevodga aylanadi 3) dengiz suvida ohaktosh, korall sifatida to’planadi 4) ko’k-yashil suvo’tlar fiksatsiyalaydi 5) oqsil parchalanishidan ammiak hosil bo’ladi 6) energiya resurslari hosil qiladi 7) nafas olish jarayonida atmosferaga oksidli gaz holida ajratiladi 8) bakteriya tomonidan parchalanib elementar ko’rinishda atmosferaga ajratiladi

A) 2,4,5,7 B) 1,2,6,8 C) 2,3,6,7 D) 1,4,5,8
82.Uglerodning davriy aylanishini ko’rsatuvchi jarayonlarni toping.

A) 2,4,5,7 B) 1,2,6,8 C) 2,3,6,7D) 1,4,5,8
83. Biosfera evolyutsiyasining noogenez bosqichida qanday o’zgarishlar kuzatiladi?

A) 1,2,4 B) 3,5,6 C) 1,3,6 D) 2,4,5
84. Ozon ekrani biosferaning qaysi qismida va qanday hosil bo’lishini aniqlang?

A.atmosferada,quyosh nurlari energiyasi tasirida CO₂ ozonga aylanadi

B.atmosferada,quyosh nurlari energiyasi tasirida O₂ ozonga aylanadi

C.gidrosferda, quyosh nurlari energiyasi tasirida CO₂ ozonga aylanadi

D.atmosferada,quyosh nurlari energiyasi tasirida CO₂ va O₂ ozonga aylanadi
85. Quruqlikda o’simliklar (a) va hayvonlar (b) umumiy biomassani necha foizini tashkil etadi.

1)93,7 % 2)99 % 3)0,13 % 4)70 % 5)99 % 6) 1%

A)a-1,b-3 B)a-5,b-6 C)a-4,b-5 D)a-6,b-5
86.Agar yer yuzida 500000 ta o’simlik turi uchrasa, shulardan nechtasi suvda yashashi mumkin?

A)10000 B)15000 C)25000 D)35000

87.Agar yer yuzida 1,5 mln hayvon turi uchrasa, shulardan nechtasi suvda uchraydi?

A)15000 B)1500 C)105000 D)115000

88.Agar quruqlik biomassasi 10000000 t deb faraz qilsak, shundan necha t hayvonlar bo’lishi mumkin?

A)10000 t B) 80000 t C)60000t D)40000t

89.To’g’ribo’lmagan javobni aniqlang.

A)Destruktiv funksiyasinobud bo‘lgan organizmlar tarkibidagi organik birikmalarning parchalanishi va minerallashuvi, tog‘ jinslarining yemirilishi, hosil bo‘lgan mineral moddalarning biokimyoviy aylanishga – biogen migratsiyaga jalb etilishi kabi jarayonlarda namoyon bo‘ladi.

B)Tog‘ jinslarining yemirilishi muhim jarayon hisoblanadi, chunki tirik moddaning destruktiv funksiyasi tufayli atmosferadan ajralgan mineral moddalar davriy aylanishga qo‘shiladi.

C) Bakteriyalar, ko‘k-yashil suvo‘tlar, zamburug‘lar, lishayniklar tog‘ jinslarini kimyoviy moddalar yordamida yemiradi.

D)Organik birikmalarning minerallashuvi tufayli hosil bo‘lgan kalsiy, kaliy, natriy, fosfor, kremniy kabi biogen elementlar moddalarning biokimyoviy aylanishiga qo‘shiladi
90. Tirik moddani qaysi funksiyasi energetik va destruktiv funksiyalar bilan bog‘liq

A)konsentratsiyalash B)muhit yaratish

C)gazlar almashinish D)oksidlanish - qaytarilish
91. Tuproq biotsenozlarni nimalar tashkil etadi?

A)o‘simlik ildizlari, mikroorganizmlar, chuvalchanglar, hasharotlar va ularning lichinkalari, ko‘rsichqonlar va yumronqoziqlar tashkil qiladi

B)biotsenozlarni o‘simlik ildizlari, mikroorganizmlar, chuvalchanglar, hasharotlar ,o’rgimchaklar, ko‘rsichqonlar va yumronqoziqlar tashkil qiladi

C)biotsenozlarni o‘simlik ildizlari, mikroorganizmlar,chuvalchanglar, hasharotlar va ularning lichinkalari, ko‘rsichqonlar ,kalamushlar va yumronqoziqlar tashkil qiladi

D)biotsenozlarni o‘simlik ildizlari, poyalar,mikroorganizmlar, chuvalchanglar, hasharotlar va ularning lichinkalari, ko‘rsichqonlar va yumronqoziqlar tashkil qiladi
92.yomg‘ir chuvalchanglari 1 ga maydonda 25 t tuproqni o‘z ichaklari orqali o‘tkazib, ….. sm qalinlikda unumdor tuproq hosil qiladi

A)1 B)2 C)0,8 D) 0,5

93.To’g’ri javobni aniqlang.

A)Davriy aylanish biosferaning mavjudligini ta’minlovchi, uning butunligini va barqarorligini saqlovchi muhim omildir.

B)Biosferaning rivojlanishi va taraqqiyoti davom etishi Yerdagi biologik muhim moddalarning davriy aylanishi bilan bog‘liq. Bu esa moddalar ikki marta foydalanilgandan so‘ng boshqa organizmlar tomonidan o‘zlashtirilishi mumkin bo‘lgan holatga, shaklga o‘tishi demakdir.

C)Butun Yer sayyorasi miqyosida quyosh energiyasi hisobiga sodir bo‘ladigan biologik muhim elementlarning bir bo‘g‘inidan ikkinchisiga o‘tishi moddalarning biologik davriy aylanishideyiladi.

D)Moddalarning geologik aylanishi biotik omillar ta’sirida amalga oshiriladigan moddalar migratsiyasi hisoblanadi
94.Karbonat angidritni biokimyoviy sikli necha asr ?

A)300 B)3 C)30 D)3000

95. Anaerob prokariot organizmlar energiyani qaysi jarayonlar asosida to’plagan.

A)glikoliz B)aerob achish

C)bijg’ish D)glikoliz va bijg’ish
96.Mezozoy erasi necha yil davom etgan?

A)570 mln B)330 mln C)230mln D)67 mln

97.Yura davrida qaysi organizmlar keng tarqalgan?

A)boshoyoqlilar B)ochiq urug’lilar

C)sudralib yuruvchilar D)arxeoptriks
98.Pliziozavr qaysi davrda qirilib ketgan?

A)yuraB)bo’rC)trias D)toshko’mir

31 - 35-

Download 425.35 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham: