12-amaliy ish Mavzu: aaa protokolini tacacs+ va radius yordamida sozlash Ishdan masqad

Amaliy qism
Mobil stantsiya baza stansiyasi bo‘limi quyidagi qatlamlardan foydalanadi. 1-qavat ”havo interfeysi” orqali yuqorida muhokama qilingan kanal tuzilmalaridan foydalanadigan jismoniy qatlamdir. 2 -qavat interfeysi ustidagi ma’lumotlar havolasi qatlami, ma'lumotlar havolasi qatlami LAPDm deb nomlangan ISDN LAPD protsedurasining o‘zgartirilgan versiyasidir. 3-qavat - LAPD ning o‘zgartirilgan versiyasidan ham foydalanadigan protokolning o‘zi quyidagi uchta pastki qatlamga bo‘linadi va quiydagilardan tshkil topgan.

• 
  radio resurslarini boshqarish (RRM - Radio Resources Management) - terminal qurilmalarini dastlabki o‘rnatish, radio va statsionar kanallarni kiritish, ularga texnik xizmat ko‘rsatishni boshqaradi, shuningdek, topshirish tartibini ta'minlaydi;
  
• 
  mobility Management (MM) - Joylashuv yangilanishlari va ro‘yxatga olish tartib-qoidalarini, shuningdek, xavfsizlik va autentifikatsiyani boshqaradi;
  
• 
  ulanishni boshqarish (CM - Connection Management) - ulanishni o‘rnatish va signalizatsiyani boshqarishning umumiy jarayonini amalga oshiradi va qo‘shimcha xizmatlarni, shuningdek qisqa xabarlar xizmatini boshqaradi.
  

14.1-jadval. GSM tarmoq protokollarining asosiy tizimlarda qo‘llanishi.

CM	Connection Management	aloqani boshqarish
MM	Mobility Management	Mobil qurilmani boshqarish
RRM	Radio Resources Management	Radio resurslarini boshqarish
LAPD	Link Access Protocol D	D havolasida ma'lumotlar havolasiga kirish tartibi
BTSM	Base Transceiver Station Management	Asosiy qabul qiluvchi stantsiyani boshqarish
BSSAP	BSS Application Part	Baza stansiya tizimining amaliy qismi
SCCP	Signaling Connection Control Part	Signal kanali ulanishini boshqarish quyi tizimi
MTP	Massage Transfer Part	Xabarlarni uzatish quyi tizimi

Asosiy qabul qiluvchi stansiya (BTS) tayanch stansiya boshqaruvchisi (BSC) bilan o‘zaro aloqada bo‘lganda, A baza interfeysi ishlatiladi, bu bazaviy qabul qiluvchi stantsiyani boshqarishni ta'minlaydi (BTSM - Base Transceiver Station Management). Protokol tomonidan nazariy jihatdan ruxsat etilgan maksimal tezliklar ko‘rsatilgan. Aslida, ular juda ko‘p omillar bilan cheklangan, jumladan, muayyan operator va abonent uskunasining xususiyatlari va uning sozlamalari. Bundan tashqari, maksimalga yaqin tezlik, qoida tariqasida, tayanch stantsiyaga maksimal ruxsat etilgan masofadan sezilarli darajada kichikroq bo‘lganda erishiladi.

14.2-jadval. GSM ni foydalanish jarayonlari

protokol	Mijozga ma'lumotlarni uzatish tezligi	Operatorga ma'lumotlarni uzatish tezligi	Haqiqiy yuklab olish tezligi	Foydalanish mumkin bo‘lgan chastota diapazonlari	Bazadan stantsiyasiga maksimal masofada uzatish
GSM CSD	9,6 Kbit/s	9,6 Kbit/s	1 Кbayt/s	GSM 900/1800 uchun standart: 876-915MHz, 1850-1910 (uzatish); 921-960MHz, 1930-1990MHz (qabul qilish)	GSM uchun standart: 35km
GSM HSCSD	43,2 Kbit/s	14,4 Kbit/s	3 Кbayt/s
GSM GPRS	80 Kbit/s	40 Kbit/s	7 Кbayt/s
GSM EDGE	236.8 Kbit/s	118.4 Kbit/s	15 Кbayt/s

Ichki GSM tarmoq interfeyslarining turlari:
A-interfeys. MSC va BSS (Base Station Subsystem -BSC-BTC) o‘rtasidagi interfeys BSS boshqaruvi, qo‘ng‘iroqlarni uzatish (topshirish), joylashuvni o‘zgartirishni boshqarish uchun xabar almashishni ta'minlaydi. A-interfeys aloqa kanallari va signalizatsiya liniyalarini birlashtiradi. Ikkinchisi CCITT № 7 CCS protokolidan foydalanadi. To‘liq A-interfeys spetsifikatsiyasi ETSI/GSM tavsiyalarining 08 seriyasiga mos keladi.
A_bis-interfeys. Interfeys BSC va BTS o‘rtasidagi aloqa uchun ishlatiladi va ulanishni o‘rnatish va uskunani boshqarish jarayonlari uchun ETSI/GSM Tavsiyalari bilan belgilanadi, uzatish 2,048 Mbit/s tezlikda raqamli oqimlar orqali amalga oshiriladi. 64Kbit/s jismoniy interfeysdan foydalanish mumkin.
B-interfeys. MSC va VLR o‘rtasidagi interfeys. MSC mobil stansiyaning joylashuvini aniqlashi kerak bo‘lganda, u qo‘ng‘iroq qiladi.
V_lr. Agar mobil stantsiya joylashuvni o‘zgartirish protsedurasini boshlasa, MSC o‘zining VLR-ga xabar beradi, u barcha o‘zgaruvchan ma'lumotlarni o‘z registrlariga kiritadi. Ushbu protsedura MS bir hududdan ikkinchisiga o‘tganda sodir bo‘ladi. Agar abonent maxsus qo‘shimcha xizmatlarni so‘rasa yoki uning ba'zi ma'lumotlarini o‘zgartirsa, MSC o‘zgarishlarni ro‘yxatdan o‘tkazadigan VLRni ham xabardor qiladi va kerak bo‘lganda HLRni xabardor qiladi.
C interfeysi. Interfeys MSC va HLR o‘rtasidagi aloqani ta'minlash uchun ishlatiladi. MSC seans oxirida abonent qo‘ng‘iroq uchun to‘lashi uchun HLR xabarini yuborishi mumkin. Ruxsat etilgan telefon tarmog‘i mobil abonent ulanishini sozlash protsedurasini bajara olmasa, MSC HLR dan MSga qo‘ng‘iroq qilish uchun abonentning joylashgan joyini aniqlashni so‘rashi mumkin.
D-interfeys. HLR va VLR o‘rtasidagi interfeys mobil stansiyaning joylashuv ma'lumotlari almashinuvini kuchaytirish va aloqa jarayonini boshqarish uchun ishlatiladi. Mobil abonentga taqdim etiladigan asosiy xizmatlar - bu joylashuvdan qat'i nazar, xabarlarni yuborish yoki qabul qilish imkoniyati. Buning uchun HLR o‘z ma'lumotlarini to‘ldirishi kerak. VLR HLRni MSning joylashuvi haqida xabardor qiladi, uni boshqaradi va joylashuvni yangilash jarayonida ma'lumotlarni o‘zgartiradi va mobil stantsiyaga xizmat ko‘rsatish uchun barcha kerakli ma'lumotlarni yuboradi.
E-interfeys. Interfeys uzatish protsedurasini bajarishda turli MSClar o‘rtasidagi o‘zaro ta'sirni ta'minlaydi - abonent aloqa seansi davomida uni to‘xtatmasdan harakatlanayotganda zonadan zonaga "o‘tkazish".
O-interfeys. BSC va OMC o‘rtasidagi interfeys aloqa uchun mo‘ljallangan OMC bilan BSC, CCITT X.25 paketli kommutatsiyalangan tarmoqlarda qo‘llaniladi.
M-interfeys. Baza stansiyasi kontrollerining ichki BSC-interfeysi turli xil BSC uskunalari va transkodlash uskunalari (TCE) o‘rtasidagi aloqani ta'minlaydi; 2,048 Mbit/s PCM uzatish standartidan foydalanadi va 16 Kb/s tezlikda to‘rtta kanaldan 64 Kbit/s tezlikda bitta kanalni tashkil qilish imkonini beradi.
X-interfeys. Turli tarmoqlarning OMC-lari o‘rtasidagi tarmoq interfeysi va OMC va tarmoq elementlari o‘rtasidagi boshqaruv interfeysi ETSI/GSM tavsiyalari 12.01 bilan belgilanadi va ISO OSI da belgilangan Q.3 interfeysiga o‘xshashdir.