12-laboratoriya ishi. Taqasimon magnit maydonida tokli o‘tkazgichga ta’sir etuvchi kuchni o‘lchash. Tajribaning maqsadlari

Oʻlchash misollari va hisoblashlar.
a) Tokning funksiyasi sifatidagi oʻlchashlar
1 – jadval. F kuch tok kuchining funksiyasi sifatida (s = 8 sm)


12.4-rasm. Tokli oʻtkazgichga ta’sir etuvchi F kuch I tok kuchining funktsiyasi sifatida ( 1-jadvalga qarang)
12.4-rasmdagi grafikda oʻlchangan tajribada qiymatlar qiyaligi quyidagicha boʻlgan toʻgʻri chiziqni koʻrsatadi.

Sin 90^o = 1 ni hisobga olsak (12.4) tenglama bizga magnit maydoni uchun quyidagi qiymatni beradi.

Berilgan uzunlikdagi o’tkazgich uchun kuch va tok kuchi oʻrtasidagi chiziqli munosabat (12.3) va (12.4) tenglamalar natijalarini tasdiqlaydi.
b) Oʻtkazgich uzunligining funksiyasi sifatidagi oʻlchashlar.
2 – jadval. F kuch oʻtkazgich uzunligi s ning funksiyasi sifatida (I = 20 A)


12.5-rasm. Tokli oʻtkazgichga ta’sir etuvchi F kuch oʻtkazgich uzunligi s ning funktsiyasi sifatida (2-jadvalga qarang).
12.5-rasmdagi grafikda oʻlchangan tajribada qiymatlar qiyaligi quyidagicha boʻlgan toʻgʻri chiziqni koʻrsatadi.

Sin 90^o = 1 ni hisobga olsak (12.4) tenglama bizga magnit maydoni uchun quyidagi qiymatni beradi.

Berilgan uzunlikdagi oʻtkazgich uchun kuch va tok kuchi oʻrtasidagi chiziqli munosabat (12.3) va (12.4) tenglamalar natijalarini tasdiqlaydi.
c) Magnit maydoni va tokning yo’nalishlari orasidagi burchakning funksiyasi sifatidagi oʻlchashlar.
3 – jadval. F kuch α burchakning funksiyasi sifatida (s = 4 sm, I = 10 A)


12.6-rasm. Tokli oʻtkazgichga ta’sir etuvchi F kuch magnit maydoni va tokning oʻrtasidagi α burchakning funksiyasi sifatida (3-jadvalga qarang).
12.6 - rasmdagi grafikda tajribada oʻlchangan qiymatlar sinusoidal egri chiziq boʻlib (12.4) tenglamadan B = 28.5 mT magnit maydoni uchun hisoblangan natijalarni tasdiqlaydi.

Sinash uchun savollar:

1. 
   Magnit maydon turlarini va ularni fizik ma’nosini tushuntiring.
   
2. 
   Magnit induksiyasi qanday kattalik?
   
3. 
   Lorens kuchi fizik mohiyatini tushuntiring.
   
4. 
   Magnit maydonida tokli oʻtkazgichga ta’sir etuvchi kuchni oʻlchash qurilmasini ishlash mehanizimini tushuntiring.