12-мавзу: Аудиторлик риски

12-мавзу: Аудиторлик риски

12-мавзу: Аудиторлик риски

• 
  Аудиторлик риски ва унга таъсир кўрсатувчи омиллар;
  
• 
  Аудиторлик риски элементлари ва уларни баҳолаш;
  
• 
  Муҳимлик даражаси ва аудиторлик риски тушунчаларининг ўзаро боғлиқлиги
  

ТошДАУ Бухгалтерия ҳисоби ва аудит кафедраси Р.Д.Дўсмуратов, И.Р.Давлетов©

Тагида қисман ҳақиқат учқуни
йўқ хатолик энг хатарли хатоликдир.
Адам Смит
АУДИТОРЛИК РИСКИ – аудиторлик текшируви натижалари бўйича аудиторлар томонидан субъектив аниқланадиган, молиявий ҳисоботда, унинг ишончлилиги тасдиқланганидан сўнг хатолар мавжудлигини тан олиш ёки молиявий ҳисоботда бундай камчиликлар ҳақиқатан ҳам йўқ бўлганда, унда камчиликлар мавжуд деб тан олиниш эҳтимолидир
Аудиторлик рискларнинг мақбул тўплами(АРМТ) ўтказилган аудиторлик текширувлари натижасида янглиш мулоҳазага келиш оқибатида нотўғри аудиторлик хулосаси тузиш эҳтимоли(хавфи).
АРМТ бир қанча рисклардан иборат.
DAR (Desired audit risk) – AРМТ (аудиторлик рискларнинг мақбул тўплами);
IR (Internal risk) – ИХР (ички хўжалик риски);
СR (Control risk) – НР (назорат риски);
DR (Detection rick) – AР (аниқланмаслик, яъни хатолар ва молиявий ҳисоботдаги камчиликларнинг аниқланмаслик риски).
Ички хўжалик риски – бу мазкур бухгалтерия счёти, баланс моддаси, бир турдаги хўжалик муомалалари гуруҳи яхлитланганда, хўжалик юритувчи субъект ҳисоботида жиддий камчиликларнинг, бундай камчиликлар ички назорат тизими воситалари ёрдамида аниқлангунга қадар ёки ички хўжалик назорати умуман йўқ бўлганда, аудитор томонидан субъектив тарзда аниқланиш эҳтимоли тушунилади.
Назорат риски – бу корхонанинг мавжуд ва мунтазам қўлланилиб келинаётган бухгалтерлик ҳисоби ва ички назорат тизими воситалари алоҳида ёки биргаликда жиддий камчиликларни ўз вақтида аниқлай олмаслик ва тузата олмаслик (ёки олдини олиш) эҳтимолининг аудитор томонидан субъектив тарзда аниқланган кўрсаткич.
Аниқланмаслик риски - бу аудиторлик текшируви жараёнида қўлланиладиган аудиторлик амалларининг бухгалтерия ҳисоби ва молиявий ҳисоботда ҳақиқатан мавжуд бўлган ҳар бири алоҳида ёки биргаликда жиддий ҳисобланган хатолар ҳамда камчиликларни аниқлаш имкони йўқлиги эҳтимоли. Бу эҳтимоллик аудитор томонидан субъектив тарзда аниқанади.
Аудиторлик рисклар тўплами элементларининг ҳар хил даражадаги ўзаро боғлиқлиги.
энг юқори
юқори
ўртача
Паст
юқори
ўртача
пастроқ
Ўрта
ўртача
пастроқ
энг паст
Юқори
Бунда рухсат этилиши мумкин бўлган аниқланмаслик рискининг даражалари қуйидагича:
Паст
ўртача
юқори
IR
CR
Янги мижоз
мурожаати
Бу биринчи аудитми?
Мижоз олдинги аудитордан маълумот олишга рози бўладими?
Барча зарур ахборотларни олиш учун тегишли бўлимга ёзма мурожаат қилинг
Мижоз олдинги аудитор
жавоб беришига розими?
Олдинги аудитор янги тайинланган аудиторларга ахборот берадими?
Аудит ўтказиш ҳақида келишиш (келишмаслик)
Аудиторлар ўзлари қарор қабул қилишлари мумкин
Кейинги аудитор аудит
ўтказишдан бош тортиши керак
Олдинги аудиторларни бошқа манбалардан олинган ахборотларга асосан қабул қилинган қарор ҳақида огоҳлантиринг
Ҳа
Ҳа
Ҳа
Ҳа
Йўқ
Йўқ
Йўқ
АУДИТОРЛИК ФАОЛИЯТИДА
МУҲИМЛИК ВА РИСК
Ички назорат тизимини
ўрганиш ва ҳужжатлаштириш
Ички назорат
тизими рискини баҳолаш

Назорат тестлари,
тўлиқ назорат тестлари
Ички назорат (назорат воситалари)
риски(CR)ни қайтадан баҳолаш
Тармоқни ўрганиш ва
бошқа асосий ахборотларни
тўплаш
Ички хўжалик
рискини(IR) ни баҳолаш
AR=IRxCRxDR бўйича аниқ-
ланмаслик рискини ҳисоблаш
Dr=AR/(IRxCR)
аниқланмаслик риски(DR)га асосан моҳиятан
текшириш амалларини ишлаб чиқиш
АУДИТОРЛИК РИСКИНИ БАҲОЛАШ
Аудиторлик рискининг мақбул тўпламини аниқлаш (масалан 5%)
Муҳими – тушуниш. Кўпинча тушунмаганлигингни тушунишнинг ўзи ҳам етарли.
Ж.Вольфром
http://fayllar.org