12-mavzu. Ish haqi va mehnat munosabatlari reja

2. Ish haqining iqtisodiy mazmuni 

 

Yaratilgan  yalpi  ichki  mahsulotning  ma’lum qismi,  ya’ni  ishchi  va  xizmatchilarga, ya’ni 

ishchi kuchiga tegishli qismi uning ishlab chiqaruvchilari oʻrtasida mehnatning miqdori, sifati va 

unumdorligiga qarab taqsimlanadi, bu iqtisodiy adabiyotlar va hujjatlarda ish haqi deb yuritiladi. 

Ish  haqining  mazmunini  aniqlashda  turli  iqtisodchilar  turli  tomondan  yondashib,  unga  har  xil 

ta’rif beradilar. 

Masalan,  D.Rikardo  va  T.Maltuslarning  «Yashash  uchun  vosita  minimumi» 

kontseptsiyasida  ish  haqini  yashash uchun zarur vositalarning  fiziologik  minimumi  bilan  bir  xil 

deb  hisoblanadi.  Qiymatning  mehnat  nazariyasi  (ingliz  klassik  siyosiy  iqtisod  maktabi, 

marksistik  yoʻnalishidagi  iqtisodchilar)  ishchi  kuchini  alohida, oʻziga  xos  tovar  deb  hisoblaydi. 

SHu  sababli  bu  nazariya  ish  haqiga  tovar  boʻlgan  ishchi  kuchi  qiymatining  oʻzgargan  shakli, 

ya’ni puldagi  ifodasi  sifatida qaraydi  va uni  ishchi kuchini takror ishlab chiqarish uchun zarur 

boʻlgan tirikchilik vositalari qiymati sifatida aniqlaydi.  

Ushbu xulosalardan keyin ish haqining mazmuniga ta’rif berib aytish mumkinki, ish haqi 

–  ishchi  va  xizmatchilarning  mehnatining  miqdori,  sifati  va  unumdorligiga  qarab  milliy 

mahsulotdan oladigan ulushining puldagi ifodasidir.