12– mavzu. Migrantlarni ijtimoiy muhofaza qilish muammolari

«Ijtimoiy muhofaza»

«Ijtimoiy muhofaza» atamasi birinchi marta 1935 yilda AQSh­ning ijtimoiy muhofaza to`g`risidagi qonunida ishlatilgan edi. Bu qonun keksalik, o`lim, nogironlik va ishsizlikdan majburiy sug`urtalash institutini qonunan belgilab berdi. U mazkur mamlakat uchun yangilik bo`lgan edi.

Migrantlarni ijtimoiy muhofazalash ijtimoiy yordamning quyidagi turlari bilan ta`minlanadi:

• pensiyalar;
• nafaqalar;
• imtiyozlar, afzalliklar va xizmatlar;
• bir yo`la (nomuntazam)beriladigan moddiy yordam.

Quyidagilar ijtimoiy muhofaza ob’yektlari hisoblanadi:

• -pensiya yoshiga yetganlar;
• -nogironlar;
• -boquvchisini yo`qotgan bolalar;
• -kam ta`minlangan oilalar farzandlari;
• -ishsizlar;
• -homilador ayollar va yosh bolalarga qarash bilan band bo`lgan ishlamayotgan ayollar; kasallik tufayli vaqtincha ishlamayotganlar;
• -voyaga yetmaganlar va o`quvchi yoshlar;
• -mehnatga layoqatsizlarga qarash bilan band bo`lgan ishlamayotgan mehnatga layoqatli fuqarolar.

12.2. Ijtimoiy muhofazaning samarali tizimi

Ijtimoiy muhofazaning samarali tizimi zamonaviy iqtisodiyotga xos xususiyat hisoblanadi. U har bir kishining ijtimoiy-iqtisodiy maqomidan qat’i nazar, mehnat imkoniyatlaridan to`laroq foydalanish va jamiyatdagi bar­qaror holatni kafolatlash imkonini beradi hamda «inson salohiyati»ni rivojlantirish imkoniyatlarini yaratadi. hozirgi sharoitda inson salohiyatidan samarali foydalanish va jamiyatda ijtimoiy barqarorlikni ta`minlashga aynan shunday erishish mumkin. Bunday muhofaza ta`minlanmas ekan kishilarni qayta o`qitish, yangilikni o`zlashtirish, samarali ijod qilish kabi mehnat imkoniyatlaridan foydalanish mumkin bo`lmay qoladi. Samarali ijtimoiy muhofaza tizimining mavjudligi malakali xodim mehnatiga asoslanuvchi zamonaviy iqtisodiyotning ajralmas tarkibiy qismi hisoblanadi.

Samarali ijtimoiy muhofaza

Samarali ijtimoiy muhofazalash deganda, jamiyatning har bir a`zosiga ma`lum turmush darajasi, o`z qobiliyatini (mehnat, tadbirkorlik, shaxsiy) rivojlantirish va ulardan foydalanish, u yoki bu qobiliyatlar yo`qotilgan taqdirda (keksalar, nogironlar, kasallar, bolalar va boshqalar) kafolatlarni ta`minlaydigan iqtisodiy munosabatlar tizimi tushuniladi.