12-mavzu: startap marketingi reja
Download 252.02 Kb. Pdf ko'rish
|
10-MAVZU STARTAP MARKETINGI
turga ajratiladi:
1) tovarlarning moddiy extiyojlarini kondira oladigan funksional xususiyatlari; 2) tovarlarning ma’naviy extiyojlarni kondira oladigan nafosatli xususiyatlari; 3) tovarlarning ijtimoiy extiyojlarni kondira oladigan ergonomik xususiyatlari. Kayd kilingan xususiyatlarni ma’lum davr mobaynida saklab koladigan turtinchi xususiyat – bu tovarning pishiq-puxtaligidir. Normativ-bu tovarning xujjatlarda xar bir turdagi tovarning xususiyatlarini mikdor jixatdan ifodalaydigan sifat kursatkichlaridir. Tovarlarni funksional (lotincha – «faoliyat kursatish») xususiyatlari tufayli inson xayotida muayyan vazifani bajarib, uning moddiy extiyojini kondiradi. Tovarlarning ish bajarish, xizmat kilish (funksional) xususiyatlariga ularning tegishli vazifani bajarish uchun sharoit yaratib beradigan xususiyatlari kiradi. Tovarlarning funksional xususiyatlari ularni iste’mol kilish mobaynida ma’lum fizik yoki kimyoviy jarayonlar natijasida yuzaga chikadi. Bu jarayonlarga karab ularning funksional xususiyatlarini sakkiz turga ajratish mumkin : kimyoviy, fizik-kimyoviy, mexanik, termik, optik, akustik, elektrik va magnit (tortish) xususiyatli turlari. Tovarlarning estetik xususiyatlari deyilganda ularning shakli, tuzilishi va pardozi tushuniladi. Tovarlarning bu xususiyatlari iste’molchilarga badiiy zavk bagishlay olishi kerak. Mutaxassislarning kuzatishlariga kura 40 foiz xaridorlar tovarlarning estetik xususiyatlari konikarli bulmagani uchun magazindan xarid kilmasdan chikib ketadilar. Ularning 20 foiziga madaniy va xujalik mollarining shakli yokmaydi. 40 foiz qizlar va 30 foiz yigitlar magazinlarda zamonaviy fasonda tikilgan mollarni topolmay atelyelar xizmatidan foydalanishadi. Tovarlarning estetik xususiyatlariga misollar : - magnitofon shaklining uziga xosligi (originalligi). Foiz xisobida yangilik darajasiga karab baxo beriladi. - mebelning zamonaviy usuliga mosligi; - ust kiyim bichimining va poyabzal modelining zamonaviy modaga mosligi. Zamonaviy moda «Modalar uyi», «Modalar jurnali», artistlar va televideniye diktorlari orkali tashvikot kilinadi; - stereokompleks kompozitsiyasining uygunligi; - kreslo tuzilishining tektonik kompozitsiyaga asoslanganligi; - tikuv mashinasi kompozitsiyasining plastikligi; - tovar kompozitsiyasining kinetikasi; - oshxona jixozlarining ansambllik yakinligi; - tovarlarning tashki bezagi; - tovarlar kushimcha bezaklarining ularning estetik xususiyatlariga salmoqli xissa kushishi; -duxi va atirlarning muattar xidli bulishi va boshkalar. Ergonomika (yunoncha – «ishlash qonuniyati») insonning unumli ishlashi uchun shart-sharoit va kulaylik yaratish imkoniyatlarini urganadi. Tovarlarning ergonomik xususiyatlari deb ularni ishlatish kulayligi va gigiyenik bezararligiga aytiladi. Tovarni iste’mol kilish davriyligi va moddiy xolati buyicha kuyidagi turlari mavjud : 1) Uzok muddat ishlatiladigan tovarlar – odatda kup marta foydalaniladigan material buyumlar. 2) Kiska muddatda ishlatiladigan tovarlar – bir yoki bir necha siklda tulik iste’mol kilinadigan tovarlar. 3) Xizmatlar – xarakat kurinishidagi sotish obyekti. Tovarni klassifikatsiyalashning eng kulay metodlaridan biri iste’mol odatlaridan kelib chikib guruxlashtirishdir : Ushbu belgiga karab ularni kuyidagicha ajratish mumkin : 1.Kundalik extiyoj tovarlari – Iste’molchi odatda tez-tez, xech ikkilanmasdan, solishtirishga e’tibor bermay sotib oladigan tovarlar. Ularni quyidagicha bulish mumkin. A) Doimiy talabdagi asosiy tovarlar – (muntazam ravishda sotiladi). B) Impulsiv xarid tovarlarni (xech kanday reja va izlanishsiz xarid kilinadigan tovarlar). Odatda bunday tovarlar kuplab joylarda sotiladi, shuning uchun iste’molchilar ularni maxsus kidirishmaydi. V) Favqulodda xolatlarga muljallangan tovarlar (fakat kerakli paytlarda sotib olinadi). Ushbu tovarlarni ishlab chikaruvchilar iste’molchiga kerak bulganda, imkoniyatni yukotmaslik uchun bir necha savdo shaxobchalarida sotishni tashkil etadi. 2. Dastlabki tanlov tovarlari – xaridor tovarlarini tanlash va xarid kilish jarayonida odatda, ularni yaroklilik, sifat, narx va tashki kurinish kursatkichlari buyicha takkoslaydi. Dastlabki tanlov tovarlarini uxshash va uxshash bulmagan guruxlarga bulish mumkin. 3. Maxsus talabdagi tovarlar – shunday yuksak xususiyatli va yoki aloxida markali tovarki, ularni xarid kilish uchun xaridorlarning aksariyatini kushimcha sa’i- xarakatlari xam tayyor buladi. Bunday tovarlarga misol kilib muayyan turdagi va markali tovarlar, avtomobillar, stereo apparaturalari, fotouskunalar, erkaklar kastyumlarini keltirish mumkin. 4. Passiv talabdagi tovarlar – xaridor bunday tovarlar mavjudligini bilmaydi yoki bilsa xam odatda ularni xarid kilishni uylamaydi. Tutun indikatori yoki iste’mol maxsulotlarini kayta ishlashi muljallangan oshxona uskunalari kabi yangiliklar to ularni reklama xizmati iste’molchilarga ochib bermaguncha passiv talabdagi tovarlar safida buladi. Xammaga ma’lum bulgan, lekin talabni vujudga keltirmayyotgan tovarlarga klassik misol tarikasida xayotni sugurtalash xizmati va endiklopediyalarini keltirish mumkin. Tovarni bozorga chikargandan sung firma yangi tovarning paydo bulishi bilan boglik bulgan tavakkalchilik va say-xarakatlarni koplash maksadida yaxshigina daromad olishga xarakat kiladi. Xar kanday tovarning uz xayotiy sikli mavjud va bu siklning xarakteri va davomiyligini oldindan bilish kiyinligini inobatga olgan xolda raxbariyat sotishning yukori va uzok muddatli bulishiga umid kiladi. 1) Bozorga kirish boskichi – tovarning bozorga chikishi jarayonida sotishning sekinlik bilan usish davri. Tovarning tarkatilishi va uning savdoga chikarilishi bilan boshlanadi. Tovarning bozorga chiqarilish tadbiri uzoq muddatni talab qiladi va bu davrda sotish odatda juda sekin o`sadi. 2) O`sish boskichi – tovarning bozorda tez kabul kilinishi va daromadlarning tez usishi. Agar yangilik bozor kizikishini kondirsa, sotish sezilarli darajada usishni boshlaydi. Dastlabki xaridorlar tovar sotib olishni davom ettiradilar. Oddiy iste’molchilar, ayniksa tovar xakida ilik fikrlar eshitishganda, ularga ergashadilar. Ochilayotgan imkoniyatlar jalb kilishi okibatida bozorda yangi rakobatchilar paydo buladi. Ularning bozorga sifatli tovarlar taklif etishlari bozorni kengayishiga olib keladi. 3) Yetuklik boskichi – aksariyat potensial xaridorlarning tovarni kabul kilishiga erishishi bilan sotish sur’atlarining sustlashish davri. Ma’lum bir paytda tovar sotilishining usish sur’atlari pasayadi – ya’ni, yetuklik davri boshlanadi. Davomiylik nuktai nazaridan bu boskich oldingi boskichlardan uzokrok davom etib, marketingni boshkarish soxasida murakkab vazifalar kuyadi. Bozordagi kupchilik tovarlar yetuklik boskichida buladi va uz navbatida, marketingni boshkarish asosan «yetuk» tovarlar bilan ish kuradi. 4) Tushkunlik boskichi – sotishning keskin tushishi va daromadlarning kamayishi bilan tavsiflanuvchi davr.Tovar yoki markaning turli kurinishini sotish oxir-okibat pastga ketadi. Sotish nol nuktaga tushishi mumkin yoki past darajaga tushib, shu darajada uzok vakt davomida kolishi mumkin. Sotishning tushishi kator sabablar bilan ifodalanadi, xususan, texnologik yutuklar, iste’molchilar didining uzgarishi va chet ellik va ichki rakobatchilar tomonidan rakobatning kuchayishi. Download 252.02 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling