12 mavzu tayanch tushunchalar

2 Tashkilotning moliyaviy holatini raqobatbardoshlik nuqtai nazaridan 
tahlil qilish.

---

7 
Ma`lumki passivlar operatsiyalarning asosiy funktsiyasi aktiv operatsiyalar 
uchun zaruriy moliyaviy manbalarni ShakllantiriSh xisoblanadi. Shuning uchun xam 
korxonalar iShlab chiqariSh faoliyati moliyalaShtiriSh manbalarining mavjudligiga 
bevosita bog’liqdir. Ular o’zlarinig iktisodiy tabiati, printsiplari, amal qiliSh davri, 
boShqariSh darajasi, jalb qiliSh uslublari bo’yicha farqlanadi. Birok mablaglar 
manbalarining eng muxim tavsifi ularning qiymati bilan belgilanadi.
Kapital qiymati kontseptsiyasining mazmuni Shundaki mablag’larning u yoki 
bu manbalariga xizmat ko’rsatiSh turlichadir ya`ni korxonalar faoliyatiga xar xil 
ta`sir qiladi. MoliyalaShtiriShning xar qaysi manbalari o’zining baxosiga 
egadir.masalan, bank kreditlari uchun foizli ko’riniShdagi to’lovlarni amalga 
oShiriSh lozimdir.
Korxonalar oladigan bank kreditlarining foizlari ularning rentabellik 
darajasidan past bulgan takdirdagina olinadigan kreditlar korxonalar uchun samara 
yoki foydali xisoblanadi. Aynan mazkur kontseptsiya davlatning kredit siyosatini 
amalga oShiriShning asosini taShqil qiladi(Kredit restrikatsiyasi yoki ekspansiyasi 
siyosati orqali yalpi kredit taklifi va talabiga ta`sir ko’rsatiSh siyosati). Kapitallar 
baxosini mikdoriy baxolaSh investitsiya loyixalarini taxlilida va korxonalar 
faoliyatini moliyalaShtiriShning muqobil variantlarini tanlaShda o’ziga xos 
axamiyat kasb etadi. Bozor iktisodiyoti Sharoitida koronalarnig faoliyati kup 
jixatidan kapitallar bozoriga bog’liqdir.
Xar qanday xolatda kapitallar bozorlaridagi operatsiyalar kapitallar bozori 
samaradorligi kontseptsiyasi bilan bog’liqdir. Ayniksa mablaglarni chetdan jalb 
qiliShning fondli istrumentlari keng rivojalngan korporativ qimmatli qog’ozlar 
bozori Sharoitida korxonalar faoliyati kapitallar bozoriga bog’liqdir. Yirik 
korxonalar kapitallar bozorida kreditor va investor rolida iShtirok etadilar, kichik 
Modomiki, moliyaviy xaraterdagi qaror qabul qilish zaruriyati 
investitsiyaning turli davrlarida jamlanadigan pul oqimlarini xisobga olish, 
taxlil qilish uchun moliyaviy menejerga pulning vaktli qiymat 
kontseptsiyasi aloxida axamiyat kasb etadi

---

8 
korxonalar aksariyat xollarda investitsiya tavsifidagi qisqa muddatli vazifalarni xal 
qiliSh bilan cheklanadi.
Qimmatli qog’ozlarni sotiSh va sotib oliSh xajmi ularni joriy baxolarini ichki 
qiymatga qanchalik aniq to’g’ri keliShiga bog’liq. Aktsionerlik kapitallarini 
ShakllantiriSh jarayonida korxonalar o’ziga xos moliyaviy strategiyani iShlab 
chiqadilar. Bu strategiya imkon darajasida aktsiyalarning kurs qiymatini yuqori 
darajasida birlamchi va ikqilamchi bozorlarga joylaShtiriSh bilan mablaglarni jalb 
qiliShga qaratilgan bo’ladi (Masalan, korxonalarning divident siyosati). 
Samarali kapitallar bozorining 2 asosiy tavsifi mavjud: 
X
atar va daromad o’rtasidagi o’zaro muvofiqlik kontseptsiyasi yuqorida 
ta`kidlaganimizdek kutiladigan xar qanday daromad turli xil tadbirkorlik xatarlari 
bilan bog’liqdir. Tadbirkorlik xatarlari moliyaviy, iShlab chiqariSh va tijorat kabi 
xatar turlaridan iboratdir. Moliyaviy boShqariShda asosiy masala daromadni 
imkoniyat darajasida kamaytiriSh va biznesda mavjud xatarlarini kamaytiriSh 
xisoblanadi. Shuningdek faoliyat davomidagi moliyaviy baqarorlikni ta`minlaSh 
ko’zlangan maqsadga eriShiShning asosi xisoblanadi.
Bunda 3 asosi ko’satkich: likvidlilik, xatarlar 
va 
daromadlilikni 
o’zaro 
mutanosibligini 
ta`minlaSh muximdir. 
Xatar
bilan daromadlilik urtasida tugri 
proportsionallik mavjud bulib likvidlilik bilan xatar 
urtasida esa teskari bog’liqlik mavjuddir. Yuqori 
darajadagi daromad oliSh Sharoitida xatarlarni 
minimallaShtiriSh 
korxonalarning 
likvidlilik 
ko’rsatkichlarini mayor darajada ta`minlaniShiga olib keladi. Demak moliyaviy 
boShqariSh jarayonida korxonalarning moliyaviy barqarorligini ta`minlaSh 
masalasi xam o’ziga xos axamiyat kasb etadi.