12-nazariy Tashqi iqtisodiy bitimiga nisbatan qo'llanilayotgan huquqning belgilanishi bilan bitimning majburiy statuti (maqomi) o'rnatiladi

 

 

 

 

---

6 

 

 

 

 

 

 

Javob 

Ko'chmas  mulkka  egalik  huquqi  va  boshqa  ashyoviy  huquqlar,  bu 

huquqlarning  vujudga  kelishi,  boshqa  shaxslarga  o'tishi,  cheklanishi  va  bekor 

bo'lishi davlat ro'yxatidan o'tkazilishi kerak. Mulk huquqi shaxsning o'ziga qarashli 

mol-mulkka  o'z  xohishi  bilan  va  o'z  manfaatlarini  ko'zlab  egalik  qilish,  undan 

foydalanish  va  uni  tasarruf  etish,  shuningdek  o'zining  mulk  huquqini,  kim 

tomonidan  bo'lmasin,  har  qanday  buzishni  bartaraf  etishni  talab  qilish  huquqidan 

iboratdir. Mulk huquqi muddatsizdir

5

.  

O‘zbekiston  Respublikasi  Fuqarolik  kodeksining  1184-moddasiga  ko‘ra 

ko'chmas  va  ko'char  mol-mulkka  nisbatan  mulk  huquqi  hamda  boshqa  ashyoviy 

huquqlar,  agar  qonunda  boshqacha  tartib  nazarda  tutilgan  bo'lmasa,  bu  mol-mulk 

joylashgan mamlakatning huquqi bo'yicha aniqlanadi. Mol-mulkning ko'chmas yoki 

ko'char  ashyolarga  mansubligi,  shuningdek  mol-mulkning  boshqacha  yuridik 

baholanishi  ana  shu  mol-mulk  joylashgan  mamlakatning  huquqi  bo'yicha 

aniqlanadi.  O‘zbekiston  Respublikasi  Fuqarolik  kodeksining  1184-moddasida 

Transport vositalariga  va  davlat  reestrida qayd  etilishi  lozim  bo'lgan  boshqa  mol-

mulkka nisbatan ashyoviy huquqlar bu transport vositalari yoki mol-mulk ro'yxatga 

olingan  mamlakat  huquqi  bo'yicha  belgilanishi  aytib  o‘tilgan.  Ko'chmas  mulkka 

bo'lgan  mulk huquqi  va  boshqa  ashyoviy  huquqlarni himoya  qilishga  nisbatan  bu 

mulk turgan mamlakatning huquqi qo'llanadi. O'zbekiston Respublikasining davlat 

reestrida  qayd  etilgan  mol-mulkka  nisbatan  O'zbekiston  Respublikasining  huquqi 

qo'llanadi

6

. Umumiy qoidaga ko‘ra, mulkka nisbatan egalik huquqi mol-mulk turgan 

mamlakatning huquqiga asosan belgilanadi. Shuni e’tirof etish kerakki, mol-mulk 

boshqa mamlakat hududida joylashgan bo‘lishidan qat’i nazar, agar u O‘zbekiston 

                                           

5

 O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksi. 164-modda 

6

 O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksi. 1188-modda 

---

7 

 

Respublikasining  davlat  reestrida  qayd  etilgan  bo‘lsa,  bu  mulkka  nisbatan  egalik 

huquqi O‘zbekiston Respublikasining qonuni bilan belgilanadi

7

. 

Xulosa,  ushbu  kazus  bevosita  fuqarolik  huquqiy  munosabatlariga,  ya’ni 

ashyoga  nisbatan  egalik  huquqi  munosabatlariga  daxldor.  Chet  el  elementi  bilan 

murakkablashgan fuqarolik huquqiy munosabatlarda ashyo huquqini himoya qilish 

Fuqarolik kodeksi 1188-moddasida keltirilgan. Unga ko‘ra mulk qayerda joylashgan 

bo‘lishidan qat’i nazar u qayerda ro‘yxatga olingan bo‘lsa, o‘sh mamlakat huquqi 

qo‘llaniladi.  Masalan,  O‘zbekiston  Respublikasida  ro‘yxatga  olingan  avtomobil 

boshqa davlat hududida joylashgan bo‘lsa va oldi-sotdi  munosabatining predmeti 

bo‘lsa,  bu  vaziyatda  oldi-sotdi  munosabatiga  nisbatan  O‘zbekiston  Respublikasi 

huquqi qo‘llaniladi.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                           

7

Xalqaro xususiy huquq. Oliy o'quv yurtlari uchun darslik. //H.R.Rahmonqulov va boshq. /H.B.Boboev, 

M.X.Rustamboev, O.Oqyulov, A.R.Raxmanovlarning umumiy tahriri ostida. – Toshkent: "Iqtisodiyot va huquq 

dunyosi" nashriyot uyi, 2002 yil, 448 b. 259-bet. 

---

8 

 

Foydalanilgan adabiyotlar: 

I. 

Rahbariy adabiyotlar va normativ-huquqiy hujjatlar: 

1.  O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASINING FUQAROLIK KODEKSI. 

2.  Ukraina  qonuni  Tashqi  iqtisodiy  faoliyat  to'g'risida  u  Ukraina  Oliy 

Radasining rahbari L. Kravchuk Kiyev shahri, 1991 yil 16 aprel, 959-

XII-son. 

3.  O‘ZBEKISTON  RESPUBLIKASINING  QONUNI  VASIYLIK  VA 

HOMIYLIK TO‘G‘RISIDA. O‘RQ-364 02.01.2014. 

4.  MDHga a'zo davlatlar (1998 yil 8-dekabrdagi 12-4-sonli qaror) “Yetim 

bolalar  va  ota-ona  qaramog'isiz  qolgan  bolalarni  ijtimoiy  himoya 

qilishning qo'shimcha kafolatlari to'g'risida” MODEL QONUNI. 

5.  2002-yilda  tuzilgan  “Voyaga  etmaganlarni  doimiy  yashash  holatiga 

qaytarish  masalalari  haqida”gi  MDH  davlatlari  orasida  tuzilgan 

shartnoma. 

6.  Vazirlar  Mahkamasining  1999-yil  12-apreldagi  171-son  qaroriga  3-

ILOVA  Voyaga  yetmagan  bolalarni  farzandlikka  va  bolalarni  oilaga 

tarbiyaga olish (patronat) to‘g‘risida NIZOM Vazirlar Mahkamasining 

1999-yil  12-apreldagi  171-son  qaroriga  3-ILOVA  Voyaga  yetmagan 

bolalarni  farzandlikka  va  bolalarni  oilaga  tarbiyaga  olish  (patronat) 

to‘g‘risida NIZOM.  

7.  Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiya. 

8.  O‘zbekiston Respublikasi Oila kodeksi. 

9.  Vazirlar  Mahkamasining  1999  yil  12  apreldagi  171-son  qaroriga  3-

ILOVA  Voyaga  yetmagan  bolalarni  farzandlikka  va  bolalarni  oilaga 

tarbiyaga  olish  (patronat)  to'g'risida  NIZOM  BIRINCHI  BO'LIM 

VOYAGA YETMAGAN BOLALARNI FARZANDLIKKA OLISH. 

II. 

O‘quv adabiyotlari: 

10. Xalqaro  xususiy  huquq:  Darslik  /  Mualliflar  jamoasi  ||  y.f.d.,  dots. 

I.Rustambekov umumiy tahriri ostida. –T.: TDYU, 2019. – 406 b. 

---

9 

 

11. Xalqaro  xususiy  huquq.  Oliy  o'quv  yurtlari  uchun  darslik. 

//H.R.Rahmonqulov  va  boshq.  /H.B.Boboev,  M.X.Rustamboev, 

O.Oqyulov, A.R.Raxmanovlarning umumiy tahriri ostida. – Toshkent: 

"Iqtisodiyot va huquq dunyosi" nashriyot uyi, 2002 yil, 448 b. 

III. 

Internet manbalari: 

12. 

http://lex.uz

 

13. 

http://aim.uz 

14. 

http://library.ziyonet.uz 

15. 

http://akadmvd.uz