12-tema. Milliy ekonomikalıq rawajlanıwınıń makroekonomikalıq programmaların dúziw


Download 41.16 Kb.
bet2/2
Sana04.10.2023
Hajmi41.16 Kb.
#1691588
1   2
Bog'liq
Milliy ekonomikalıq rawajlanıwınıń makroekonomikalıq programmaların dúziw

III. Juwmaqlaw
Juwmaq orninda atap ótiw kerekki, jańa Ózbekstan rawajlanıw strategiyasında kelesi bes jıllıqta mámleket ekonomikasın jáne de rawajlandırıw boyınsha bir qatar strategiyalıq wazıypalar belgilengen. Atap aytqanda, isbilermenlik iskerligin jáne de qollap-quwatlaw, biznes ortalıǵı hám zárúr infratuzilmalarni jaratıw boyınsha reformalardı dawam ettiriw, jarlılıqtı eki ese kemeytiw, aymaqlardı rawajlandırıw hám agrar tarawdı rawajlandırıwǵa tiyisli wazıypalarǵa bólek áhmiyet berilgen.
Usı wazıypalar Háreketler strategiyası sheńberinde nátiyjeli ámelge asırılǵan reformalardıń ajıralmas dawamı yamasa basqasha aytqanda, jańa tabıstıń baslanıwı bolıp, ol mámlekettiń ekonomikalıq párawanlıǵın hám baslanǵan reformalar nátiyjesin jáne de asırıwǵa xızmet etedi
Milliy ekonomika - social ekonomikanıń ámelde barlıq forması ; mámleket, mámleket qududida jasawshı millet (xalıqlar ) dıń tariyxan qáliplesken yamasa tupten jańalanıp atırǵan, ózgerip atırǵan hám rawajlanıp atırǵan múlkshilik hám basqa socialekonomikalıq munasábetleri, olar menen shártlangan, jergilikli ayrıqshalıqlarǵa da iye bolǵan ekonomikalıq iskerlik tarawları, tarmaqları, shólkemleri, kárxanaları, aymaqları hám regionları sisteması. Múmkinshilik dárejesinde sırtqı bazar tásirinen erkin bolǵan milliy xojalıq sisteması.
Milliy ekonomika - barlıq tarmaqlar hám tarawlardı, mikro- hám makrodarajadagi ekonomikalardı, funksional ekonomikanı, kóplegen infratuzilmalarni óz ishine alǵan pútin ekonomika bolıp tabıladı. Milliy xojalıqtıń quram tapqan dúzilisi social miynet bólistiriwi rawajlandiriwdiń nátiyjesi esaplanadı.
Milliy ekonomikanı rawajlandırıwdıń tiykarǵı maqseti ekonomikalıq ósiw processinde jámiettiiń barlıq aǵzaları ushın maqul túsetuǵın turmıs sharayatların támiyinlewden ibarat.
Bul maqsetti ámelge asırıw sheklengen ekonomikalıq resurslardan aqılǵa say paydalanıw, inflyatsiya hám jumıssızlıqtı joytıw, social mashqalalardi sheshiw tiykarǵı orın iyeleydi.
Áyne dámlerde tekǵana Evropa, bálki Arqa Aziyada da milliy ekonomikası
rawajlanǵan hám dúnya jámiyetshiligine chiqa alǵan mámleketlikler bar. Oraylıq Aziyada, atap aytqanda, Ózbekstanda ayriqsha demokratiyalıq, bazarǵa tiykarlanǵan umumdemokratik milliy ekonomika qáliplestirilayotgani hesh kimge sır yamasa jańalıq bolmasa kerek.
Áyne dem rawajlanıp baratırǵan bir waqıtta milliy ekonomikanı innovciyalıq
rawajlanıwın támiyinlep bere alatuǵın mámleket siyasatın ámelge asırıw Ózbekstan Ushın ádewir quramalı hám áyne waqıtta aktual hám de sheshiliwi anıq bolıp turǵan wazıypalar qatarında. Házirgi innovciyalıq texnologiyalar hám nomerlestiriw dáwirinde sanaat salasında ilimiy ilimpazlar, isbilermenler kárxanalardıń isbilermenlik iskerligin basqarıw, belgilew boyınsha qarawlardıń kem muǵdarda rawajlanǵanlıǵı, yamasa jetkilikli rawajlanbaǵanlıǵı menen ajralıp turadı, sebebi olar onıń tek eki tiykarǵı tárepin ajıratıp berediler: sociallıq-ekonomikalıq basqarıw hám ekonomikalıq iskerlik natiyjeliligin basqarıw. Atap aytqanda, 2022-2026 -jıllarǵa belgilengen “Rawajlanıw strategiyasi”da ústin turatuǵın wazıypa retinde, áyne ekonomikanıń real sektorın rawajlandırıw arqalı xalıq jan basına JIO’ kólemin asırıw názerde tutılǵanlıǵı da bar gáp. Áyne mine sol strategiyanıń úshinshi baǵdarı - “Milliy ekonomikanı, onıń ósiw pátlerin zaman talapları dárejesinde rawajlandırıw” baǵdarı boyınsha belgilep qoyılǵan ústin turatuǵın wazıypalardı 2017-2021- jıllarǵa mólsherlengen “Háreketler strategiyasi”ning ekonomikanı rawajlandırıw hám liberallashtirishning ústin turatuǵın baǵdarları sheńberinde baslanǵan reformalardıń dawamshısı deyiw múmkin. Mámleket ekonomikası hám kiripi quramında tereń qayta islengen, joqarı qosılǵan mániske iye tayın ónimler úlesin jedel pátda asırıwǵa jóneltirilgen ekonomikanı jáne de kóteriw Ózbekstanda uzaq múddetli turaqlı ekonomikalıq ósiwdi támiyinlewdiń zárúrli faktorı esaplanadı. Ózbekstan Respublikası Prezidenti Sh. Mirziyoyev 2017-jıl 14- yanvar daǵı ministrler Mákemesiniń keńeytirilgen májilisindegi lekciyasında “Makroekonomikalıq turaqlılıqtı jáne de bekkemlew hám ekonomikalıq ósiwdiń joqarı pátlerin saqlap qalıw, atap aytqanda, Mámleket byudjeti barlıq dárejede proporcional, milliy valyuta hám ishki bazar daǵı baha dárejesi turaqlı bolıwın támiyinlew - eń zárúrli ústin turatuǵın wazıypamızdir” dep aytıp ótken edi. 135 A. SH. Bekmurodov hám Ol. v. G'afurovning pikrine qaraǵanda, «Ekonomikalıq ósiw tikkeley jalpı ishki ónim muǵdarınıń tolıq hám xalıq jan basına hám de ekonomikalıq resurs ǵárejetleri birligi esabına kóbeyiwi hám de sapasınıń jaqsılanıwında hám quramınıń rawajlanıwlashuvida ańlatıladı». Ekonomist A. Mo'minovning qarawısha : Ekonomikalıq ósiw degende tikkeley jalpı ishki ónim (JIO’) jáne onıń xalıq jan basına tuwrı keliwshi ma`nisiniń artpaqtası túsiniledi. Eger maqset mámlekettiń ekonomikalıq potencialın bahalaw bolsa, ol halda JIO’ kóleminiń ósiw pátidan paydalaniladi136. Ózbekstanda ámelge asırılıp atırǵan ekonomikalıq islohatlarining tiykarǵı maqseti bolıp oǵan ekonomikanıń túrli tarmaqların atap aytqanda. Isbilermenlikte sanaattı rawajlandırıw arqalı ámelge asırıw múmkin.
Sanaatda isbilermenlikti rawajlandırıwdıń zárúrli ústin turatuǵın baǵdarı tarmaqta
tarawdaǵı quramın ózgerislerdi ámelge asırıw esaplanadı.
Búgingi kúnde sanaattı modernizaciyalaw, texnika hám texnologiyalıq jańalaw,
onıń básekilesligin keskin asırıw, kirip potencialınıń kóteriwge
qaratılǵan zárúrli ústin turatuǵın joybarlardı ámelge asırıw boyınsha programma islep shıǵıp atır.
Sonday eken, mámlekettiń turaqlı ekonomikalıq ósiw jolına ótiwi kóp tárepten bul
mámlekettiń jáhán ekonomikasına nátiyjeli integraciyalashuvi menen baylanıslı boladı.
Jańa industrial mámleketlerdiń tájiriybesin salıstırıwiy salıstırıwlaganda import ornın oraw siyasatina salıstırǵanda kiripke jóneltirilgen ekonomikalıq ósiw modeli
natiyjelilewligin kóriwimiz múmkin. Usınıń sebepinen mámleketler sırtqı sawda jolındaǵı tosqınlıqlardı alıp taslaw hám jáhán ekonomikasına integraciyalasıwǵa háreket qılıwadı.
Bul jaǵday jáhán ekonomikasınıń ósiwi sharayatında ǵalabalıq tús aladı.
Turaqlı ekonomikalıq ósiwdi támiyinlewde makroekonomikalıq siyasatti jáne de
jetilistiriw, ekonomikanı modernizaciyalaw sharayatında ekonomikanı
turaqlılastırıw, milliy ekonomikada strukturalıq ózgerisler hám diversifikatsiyalew
baǵdarların keńeytiw sıyaqlı ilajlardıń áhmiyeti úlken bolıp tabıladı.
Hár bir mámleket turaqlı ekonomikalıq ósiwdi támiyinlewge ıntıladı.
Sonday eken, biz joqarıda kórip shıqqan hám bildirilgen pikirler hám de izertlewler tiykarında biliwimiz múmkin, áyne joqarıda kórgenimiz, “Háreketler strategiyasi” hám onıń logikalıq dawamshısı bolǵan “rawajlanıw strategiyasi” hám taǵı basqa tarawlar sıyaqlı milliy ekonomikanı rawajlandırıw hám jáne de jetilistiriwge de qaratılǵan.
Sonı atap ótiw kerek, ekonomikalıq ósiwge erisiw, onıń pátlerin turaqlı hám
maqul túsetuǵın dárejede bolıwın támiyinlew tekǵana Ózbekstan bálki jáhándıń barlıq mámleketleri ushın ústin turatuǵın wazıypalardan biri bolıp esaplanadı. Sebebi ekonomikalıq ósiw kórsetkishi mámlekettiń kúsh-qudıretin hám xalıqtıń párawanlıǵın belgileytuǵın tiykarǵı kórsetkishlerden biri bolıp esaplanadı. Bir sóz menen aytqanda, barlıq ámelge asırılıp atırǵan ekonomikalıq reformalar tek bir maqsetke- xalıq párawanlıǵın asırıw, turmıs tárizin jaqsılaw hám xalqımızdı razı etiwge jóneltirilgen bolıp tabıladı.
Download 41.16 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling