13- маъруза Биполяр транзисторлар (БТ)

Электроника ва радиотехника кафедраси

13- маъруза
Биполяр транзисторлар (БТ)

Режа

1. 
   Биполяр транзистор (БТ) ҳақида тушунча.
   
2. 
   БТ ишлаш принципи.
   
3. 
   БТ ишлаш режимлари.
   
4. 
   БТ уланиш схемалари.
   

4. 
   БТ ВАХ.
   
5. 
   БТ асосий (h)параметрлари.
   
6. 
   БП да токлар.
   

Биполяр транзистор

Биполяр транзистор (БТ) деб ўзаро таъсирлашувчи иккита р-n ўтишдан ташкил топган ва сигналларни ток, кучланиш ёки қувват бўйича кучайтирувчи уч электродли яримўтказгич асбобга айтилади.
БТда ток ҳосил бўлишида икки хил (биполяр) заряд ташувчилар – электронлар ва коваклар иштирок этади.

р-n-р (а) ва n-р-n (б) турли БТ лар тузилмаси ва уларнинг
схемада шартли белгиланиши

БТ электродлари

Транзисторнинг кучли легирланган чекка соҳаси (n+-соҳа) эмиттер деб аталади ва у заряд ташувчиларни база деб аталувчи ўрта соҳага (рсоҳа) инжекциялайди. Кейинги чекка соҳа (n-соҳа) коллектор деб аталади. У эмииттерга нисбатан кучсизроқ легирланган бўлиб, заряд ташувчиларни база соҳасидан экстракциялаш учун хизмат қилади. Эмиттер ва база оралиғидаги ўтиш эмиттер ўтиш, коллектор ва база оралиғидаги ўтиш эса коллектор ўтиш деб аталади.

БТ электродлари

БТ ишлаш принципи

Ишлаш принципи сув оқимини созловчи (кўпайтиради ёки камайтиради) сув кранининг ишлашига ўхшайди, аммо фақат транзистордан электронлар оқими ўтади. БТ ларда иккита ток ўтади – асосий “катта” ток ва бошқарилувчи “кичик” ток.
Асосий токнинг қуввати бошқарилувчи токнинг қувватига боғлиқ.