13-amaliy mashg’ulot: Real gazlar va suyuqliklar, Real gazlarning holat parametrlarini va ichki energiyasini hisoblash Adabiyotlar

13-AMALIY MASHG’ULOT: Real gazlar va suyuqliklar, Real gazlarning holat parametrlarini va ichki energiyasini hisoblash


Adabiyotlar: 1. Volkenshteyn V.S. Umimiy fizika kursidan masalalar to'plami. O'qituvchi. Toshkent. 1969.
2. Chertov A., Vorobev A, Fizikadan masalalar to'plami. O'zbekiston. Toshkent. 1997.

Real gazlar holat tenglamasi (Van-der-Vaals tenglamasi) bir kilomol uchun quyidagi ko’rinishda bo’ladi:

bunda V₀ – bir kilomol gazning hajmi, a va b - har xil gazlar uchun turlicha bo’lgan o’zgarmas kattaliklar, p – bosim, T – absolyut harorat va R – gaz doimiysi.
Gazning ixtiyoriy M massasi uchun Van-der-Vaals tenglamasi quyidagi ko’rinishda bo’ladi:

bunda V – gazning umumiy hajmi, μ – bir kilomol gazning massasi.
Bu tenglamadagi - bosim, molekulalarning o’zaro ta’sir kuchiga bog’liqdir va - hajm esa molekulalarning xususiy hajmiga bog’liqdir.
Berilgan gazga tegishli a ba b doimiylar shu gazning T_k – kritik harorati, p_k – kritik bosimi va V_ok – kritik hajmi bilan quyidagicha bog’langan:
, ,
Bu tenglamalarni a va b doimiylarga nisbatan yechish mumkin:
,
Agar keltirilgan kattalikla rni kiritsak:
,
Bu vaqtda Van-der-Vaals tenglamasi quyidagi ko’rinishda bo’ladi (bir kilomol uchun):
.


6.1. Van-der-Vaals tenglamasidagi a va b doimiylarning SI sistemasidagi o’lchov birliklari topilsin.
6.2. Ba’zi bir gazlar uchun kritik kattaliklar T_k va p_k ning qiymatlarini bilgan holda (5-jadvalga qarang), shu gaz uchun Van-der-Vaals tenglamasidagi a va b doimiylar topilsin.
6.3. 2 atm bosimda 820 sm³ hajmdagi 2 g azotning harorati qanday bo’ladi? Gazni: 1) ideal va 2) real deb qaralsin.