13-laboratoriya ishi polyarimetrlarni qiyoslash

a) 

b) 

8.1-rasm.  Avtomatik yuqori aniqlikga ega bo‘lgan «Rol ½ » (a) va yarim avtomat 

ko‘rinishidagi «Polax-2L» (b) polyarimetrlarining umumiy ko‘rinishi 

 

kuchlanganligi 



)

Н

(

  vektorlari  o‘zaro  tik  yo‘nalgan  bo‘lib  (

;

;

;

H

E

H

E











  e

0

H

0

; 

e

0

/H

0

=377),  to‘lqinning  tarqalish  yo‘nalishiga  perpendikulyar  bo‘lgan  tekisiklarda  tebranadi. 

SHuning uchun yorug‘lik nuri ko‘ndalang to‘lqindan iborat. YOrug‘lik nuri muhitga tushganda 

---

undagi  elektronlarga  asosan  o‘zgaruvchan  elektr  maydoni    ta’sir  qiladi  (magnit  maydonining 

ta’siri  juda  kuchsiz  bo‘ladi).  SHuning  uchun  yorug‘lik  to‘lqinida  elektr  maydon  kuchlanganlik 

vektorining tebranishiga e’tibor beriladi (8.2-rasm). 

Elektr vektorlari har xil tekisliklarda tebranadigan nurga tabiiy nur  deb ataladi (8.3–rasm). 

Elektr vektori aniq bir tekislikda tebranadigan nurlarga esa  qutblangan nur deb ataladi (8.3–rasm). 

 

8.2-rasm. Elektromagnit to‘lqinlarini tarqalish yo‘nalishi. 

 

Elektr vektori tebranayotgan tekislikka qutblanish tekisligi deyiladi.  Har qanday yorug‘lik 

manbaidan tabiiy nur tarqaladi. Tabiiy nur ayrim kristallardan o‘tganda (masalan: island shpati, 

turmalin) qutblangan nur hosil bo‘ladi. Bunday kristallarga polyarizatorlar deb ataladi. Qutblangan 

nurning  qutblanish  tekisligi  analizator  yordamida  aniqlanadi.  Har  qanday  polyarizatordan 

analizator  sifatida  foydalansa  bo‘ladi.  YOrug‘lik  nurlari  ba’zan  dielektriklardan  (suv,  shisha) 

qaytganda ham qutblanadi. 

 

8.3–rasm. Tabiiy,  qutblangan va qisman qutblangan  

nurlarni tarqalish yo‘nalishlari.