13-laboratoriya ishi polyarimetrlarni qiyoslash

                                 (18.2) 

ifodaga ko‘ra   = 1 dm va S =1 g/sm

3

 bo‘lgandagi burilish burchagiga teng. 

  ni graduslarda,  

  ni dm larda va S  ni g/sm

3  

larda ifodalash qabul qilingan. Solishtirma 

burilish  burchagi  temperaturaga  bog‘liq  va  yorug‘lik  to‘lqin  uzunligining  kvadratiga  taxminan 

teskari  proportsional.  YUqoridagilardan  noma’lum  eritmalar  konsentratsiyasi    18.1  formulaga 

ko‘ra 

𝑆 =  

𝜑

[𝜑˳]∙𝑙

                   (18.3) 

ifoda bilan aniqlanadi. Bu usul biofizik tadqiqotlarda va tabobatda siydikdagi qandning va qondagi 

qandning  konsentratsiyasini  aniqlash  uchun  keng  qo‘llaniladi.  Bunda  qo‘llaniladigan  o‘lchash 

qurilmasi  polyarimetr  yoki  saxarimetrlar  deb  ataladi.  Polyarimetrning    tuzilish  sxemasi  18.6-

rasmda tasvirlangan. 

---

  

8.6-rasm. Polyarimetrning tuzilish sxemasi: 

R-polyarizator; A- analizator; T- qand eritmasi  

solingan kyuveta- trubka. 

Polyarizator qutblanish tekisligining burilish burchagini  kuzatishning eng sodda qurilmasi 

hisoblanadi.  Trubkada  suyuqlik  yo‘q  holatda  analizatorni  shunday  burish  kerakki  kelayotgan 

yorug‘lik  butunlay  ko‘rinmasin  (Nikol  prizmalar  bir-biriga  tik).  Agar  trubkani  suyuqlik  bilan 

to‘ldirib qo‘ysak, u holatda tebranish tekisligining burilishi natijasida kuzatish soxasida yorug‘lik 

hosil bo‘ladi. Analizatorni bu soxasida yana qorong‘ulik hosil bo‘lguncha burish kerak,  burilish 

burchagi      E  vektor  tebranish  tekisligining  burilishiga  teng  bo‘ladi.  Quyida  biz  optik  aktiv 

moddalar hamda dori vositalari tarkibidagi ta’sir etuvchi moddalarni konsentratsiyasini aniqlash 

uchun ishlatiladigan polyarimetrlarni qiyoslash metodikasi bilan tanishamiz.