13-laboratoriya ishi Tarqoq parametrli zanjirlarni tadqiq etish (modellashtirish, aktiv yuklama) Ishning maqsadi

13-laboratoriya ishi
Tarqoq parametrli zanjirlarni tadqiq etish (modellashtirish, aktiv yuklama)
Ishning maqsadi
Bir jinsli liniyaning birlamchi va ikkilamchi parametrlarini tajribada aniqlash
Ishning nazariy qismi
Ko‘pchilik hollarda, masalan, elektr energiya uzatish liniyalarida kuchlanish va tokning qiymatlari liniya bo‘ylab uning bir nuqtasidan ikkinchi nuqtasiga uzluksiz o‘zgarib boradi. Bunga asosiy sabab liniya (zanjir)ning parametrlari (R, G, L, С) uning uzunligi bo‘ylab taqsimlanganligidir. Bunday zanjirlar tarqoq parametrli zanjirlar deb ataladi.
Tarqoq parametrli zanjirlarni o‘rganishga kirishishdan avval, zanjir tahlilini soddalashtirish maqsadida uning parametrlarini zanjir uzunligi bo‘ylab bir tekis taqsimlangan deb hisoblaymiz. Bunday zanjir (liniya)lar bir jinsli zanjir (liniya)lar deb ataladi. Bunday liniyalarga yuqori kuchlanishli elektr uzatish liniyalar, impulsli tok va kuchlanish ta’sirida bo‘lgan transformator va elektr mashinalarining chulg‘amlari, kabelli telefon va telegraf liniyalari, temir yo‘l transporti tizimidagi avtoblokirovkali relsli liniyalar misol bo‘la oladi.
Bir jinsli liniyaning differensial(telegraf) tenglamalari:
, ,
bu yerda R₀ , G₀ , L₀ , С₀ – mos ravishda liniya simlarining har metriga to‘g‘ri keladigan aktiv qarshiligi va induktivligi hamda liniya simlari orasidagi aktiv o‘tkazuvchanligi va sig‘imi.
Liniyaning istalgan nuqtasidagi kuchlanish va tok ifodalari:
,
bu yerda – elektromagnit to‘lqinni liniya bo‘ylab tarqalish koeffitsiyenti,  - to‘lqinni susayish koeffitsiyenti,  - to‘lqinni faza koeffitsiyenti, . - liniyaning to‘lqin yoki xarakteristik qarshiligi bo‘lib, u liniyaning ixtiyoriy qismida bir xil qiymatga ega bo‘ladi.
Uzun liniyani simmetrik to‘rtqutblik deb qarash, ya’ni kirish va chiqish qismalarini o‘zaro almashtirish mumkin. Shuning uchun liniya parametrlari va xarakteristikalarini salt ish va qisqa tutashuv tajribalari yordamida aniqlash mumkin.
Salt ishda: .
Qisqa tutashishda: .
Bu tenglamalardan
,
.
Oxirgi ifodalardan tarqalish koeffitsiyenti  ning tashkil etuvchilari  va  topiladi:
, ,
bunda