13-ma‘ruza: Qattiq yoqilg‘ilarni tayyorlash jarayoni va qurilmalari

13-MA‘RUZA: Qattiq yoqilg‘ilarni tayyorlash jarayoni va qurilmalari.

REJA:

• Qattiq yoqilg‘ilar turlari.
• Qattiq yoqilg‘ini tayyorlash jarayoni .
• Qattiq yoqilg‘ini tayyorlash qurilmalari.

Qattiq yoqilg‘ining tabiiy turlari jumlasiga o‘tinlar, torf, qo‘ng‘ir ko‘mir, toshko‘mir, antrasit va yonuvchi slaneslar kiradi. Har qanday qattiq yoqilg‘ining boshlang‘ich materiali bu yog‘ochdir.

• Qattiq yoqilg‘ining tabiiy turlari jumlasiga o‘tinlar, torf, qo‘ng‘ir ko‘mir, toshko‘mir, antrasit va yonuvchi slaneslar kiradi. Har qanday qattiq yoqilg‘ining boshlang‘ich materiali bu yog‘ochdir.
• Qazib olinadigan qattiq yoqilg‘i yonuvchi massasining tarkibi uning paydo bulish sharoitiga va geologik yoshiga boglik. Geologik yoshning ortib borish tartibida kattik yoqilg‘ini bunday joy lashtirish mumkin buladi: utin, torf, yonuvchi slanenlar, kungir kumir, toshkumir, antrasit.
• Torf suv ostida havosiz sharoitda botqoqlik o‘simliklaridan hosil bo‘ladi. U yer sirtidan unchalik chuqur bo‘lmagan joyda qalinligi 10 m gacha qatlamlar hosil qiladi.

Yonuvchan slanetslar oson o‘t oladi va uzun tutaydigan alanga hosil qilib yonadi. Ular quruq haydalganda koks, smola va qo‘shimcha mahsulotlarga parchalanadi. Yonuvchan slanetslar qimmatli mahalliy yoqilg‘i va kimyoviy hom ashyo hisoblanadi. Tabiiy qattiq yoqilg‘ining asosiy turi qazib olinadigan ko‘mirlardir. Ular uzoq toshko‘mir davrida daraxt va o‘simliklardan hosil bo‘ladi. Qazib olinadigan ko‘mirlar geologik yoshiga ko‘ra qo‘ng‘ir ko‘mir, toshko‘mir va antratsementga bo‘linadi. O‘zbekistonda ko‘mirni sanoat usulida qazib olish 1930 yillar oxiridan boshlangan. Toshkent viloyatida (Angren) qo‘ng‘ir ko‘mir, Surxondaryo viloyatida SHarg‘un, Boysuntog‘ toshko‘mir konlari bor. Mamlakatimiz xalq xo‘jaligida har yili 8 – 9 mln t ko‘mir iste’mol qilinadi.

• Yonuvchan slanetslar oson o‘t oladi va uzun tutaydigan alanga hosil qilib yonadi. Ular quruq haydalganda koks, smola va qo‘shimcha mahsulotlarga parchalanadi. Yonuvchan slanetslar qimmatli mahalliy yoqilg‘i va kimyoviy hom ashyo hisoblanadi. Tabiiy qattiq yoqilg‘ining asosiy turi qazib olinadigan ko‘mirlardir. Ular uzoq toshko‘mir davrida daraxt va o‘simliklardan hosil bo‘ladi. Qazib olinadigan ko‘mirlar geologik yoshiga ko‘ra qo‘ng‘ir ko‘mir, toshko‘mir va antratsementga bo‘linadi. O‘zbekistonda ko‘mirni sanoat usulida qazib olish 1930 yillar oxiridan boshlangan. Toshkent viloyatida (Angren) qo‘ng‘ir ko‘mir, Surxondaryo viloyatida SHarg‘un, Boysuntog‘ toshko‘mir konlari bor. Mamlakatimiz xalq xo‘jaligida har yili 8 – 9 mln t ko‘mir iste’mol qilinadi.