13-mavzu: ishsizlik reja: “ishsizlik”ning iqtisodiy mohiyati

Artur Ouken
(1928-1980)
AQSH Prezidenti
Kennedining iqtisodiy maslahatchisi
Y - Y*
Y*
100% = -ß(u - u*)
x
Y – haqiqiy YaIM
Y* - potentsial YaIM
u – ishsizlikning haqiqiy darajasi
u* - ishsizlikning tabiiy darajasi
ß – Ouken koeffitsienti
Ouken qonuni
YaIMning yuqori o'sish sur'atlari ishsizlik darajasining qisqarishiga, uning past sur'atlari esa ishsizlik darjasining ortishiga olib keladi
ß – ouken koeffitsienti (agar amaldagi ishsizlik uning tabiiy darajasidan 1,0 % ga ortiq bo'lsa, YaIM hajmining qisqarishi necha % ni tashkil etishini ko'rsatib beradi)
ß = 2,5% (XX asrning 60 yillarida aqsh iqtisodiyoti uchun) 2,8-3% (hozirgi vaqtda)
Ishsizlikning ijtimoiy oqibatlari
salbiy
ijobiy

• kriminogen vaziyatning kekskinlashuvi;
• ijtimoiy keskinlikning kuchayishi;
• jismoniy va qon-tomir kasalliklarining ko'payishi;
• ijtimoiy tabaqalashuvning chuqurlashuvi;
• mehnat faolligining pasayishi;
• jamiyat bilan aloqalarning yo'qolishi.

• shaxsiy bo'sh vaqtning ko'payishi;
• ish joyini tanlash erkinligining oshishi;
• mehnatning ijtimoiy ahamiyati va qadr-qimmatining oshishi.

Ishsizlikning iqtisodiy oqibatlari
salbiy
ijobiy

• ta'limning qadrsizlanishi;
• ishlab chiqarishning qisqarishi;
• ishsizlarga moddiy yordam xarajatlarining ko'payishi;
• kasb-malakaning yo'qotilishi;
• turmush darajasining pasayishi;
• milliy daromadning etarli ishlab chiqarilmasligi;
• soliq tushumlarining pasayishi.

• ishchi kuchi zahirasini yaratish;
• ishchilar o'rtasidagi raqobat muhitining shakllanishi;
• mehnat resurslarini qayta o'qitish va malaka darajasini oshirishda tanaffusning paydo bo'lishi;
• mehnat unumdorligi va intensivligining o'sishini rag'batlantirish omili.

amaldagi qonunchilikka asosan ishsizlarning bir qismiga ishsizlik nafaqasi to'lash
ishsizlarning ishlab chiqarish jarayonida qatnashmasligi tufayli milliy mahsulot va milliy daromadning muayyan qismini yo'qotish
Milliy iqtisodiyotga ishsizlik tufayli etkaziladigan yo'qotish miqdorini aniqlash:

Birinchi turdagi yo'qotishni to'langan ishsizlik nafaqalar yig'indisi sifatida hisoblash mumkin. Ikkinchi holat bo'yicha yo'qotish miqdori quyidagi formula yordamida aniqlanadi:

Birinchi turdagi yo'qotishni to'langan ishsizlik nafaqalar yig'indisi sifatida hisoblash mumkin. Ikkinchi holat bo'yicha yo'qotish miqdori quyidagi formula yordamida aniqlanadi:

bu erda,

- o'rganilayotgan davrda yaratilgan yaim (md) qiymati;

- o'rganilayotgan davrdagi band aholi va ishsizlar soni.

e'tiboringiz uchun rahmat!