13-mavzu: ishsizlik reja: “ishsizlik”ning iqtisodiy mohiyati

Artur Ouken
(1928-1980)
AQSH Prezidenti
Kennedining iqtisodiy maslahatchisi
Y - Y*
Y*
100% = -ß(u - u*)
x
Y – haqiqiy YaIM
Y* - potentsial YaIM
u – ishsizlikning haqiqiy darajasi
u* - ishsizlikning tabiiy darajasi
ß – Ouken koeffitsienti
Ouken qonuni
YaIMning yuqori o'sish sur'atlari ishsizlik darajasining qisqarishiga, uning past sur'atlari esa ishsizlik darjasining ortishiga olib keladi
ß – ouken koeffitsienti (agar amaldagi ishsizlik uning tabiiy darajasidan 1,0 % ga ortiq bo'lsa, YaIM hajmining qisqarishi necha % ni tashkil etishini ko'rsatib beradi)
ß = 2,5% (XX asrning 60 yillarida aqsh iqtisodiyoti uchun) 2,8-3% (hozirgi vaqtda)
Ishsizlikning ijtimoiy oqibatlari
salbiy
ijobiy

• kriminogen vaziyatning kekskinlashuvi;
• ijtimoiy keskinlikning kuchayishi;
• jismoniy va qon-tomir kasalliklarining ko'payishi;
• ijtimoiy tabaqalashuvning chuqurlashuvi;
• mehnat faolligining pasayishi;
• jamiyat bilan aloqalarning yo'qolishi.

• shaxsiy bo'sh vaqtning ko'payishi;
• ish joyini tanlash erkinligining oshishi;
• mehnatning ijtimoiy ahamiyati va qadr-qimmatining oshishi.

Ishsizlikning iqtisodiy oqibatlari
salbiy
ijobiy

• ta'limning qadrsizlanishi;
• ishlab chiqarishning qisqarishi;
• ishsizlarga moddiy yordam xarajatlarining ko'payishi;
• kasb-malakaning yo'qotilishi;
• turmush darajasining pasayishi;
• milliy daromadning etarli ishlab chiqarilmasligi;
• soliq tushumlarining pasayishi.

• ishchi kuchi zahirasini yaratish;
• ishchilar o'rtasidagi raqobat muhitining shakllanishi;
• mehnat resurslarini qayta o'qitish va malaka darajasini oshirishda tanaffusning paydo bo'lishi;
• mehnat unumdorligi va intensivligining o'sishini rag'batlantirish omili.

Milliy iqtisodiyotga ishsizlik tufayli etkaziladigan yo'qotish miqdorini aniqlash:

Birinchi turdagi yo'qotishni to'langan ishsizlik nafaqalar yig'indisi sifatida hisoblash mumkin. Ikkinchi holat bo'yicha yo'qotish miqdori quyidagi formula yordamida aniqlanadi:

Birinchi turdagi yo'qotishni to'langan ishsizlik nafaqalar yig'indisi sifatida hisoblash mumkin. Ikkinchi holat bo'yicha yo'qotish miqdori quyidagi formula yordamida aniqlanadi:

bu erda,

- o'rganilayotgan davrda yaratilgan yaim (md) qiymati;

- o'rganilayotgan davrdagi band aholi va ishsizlar soni.

e'tiboringiz uchun rahmat!